cẩm nang Hoa kì

**kembong** · 29-07-2007 03:02 PM

Quốc kì
Quốc huy
Khẩu hiệu quốc gia:
E Pluribus Unum (1776-1956)
(Tiếng Latinh: "Từ nhiều ra một")
In God We Trust (1956 đến nay)
(Tiếng Anh: "Chúng ta tin vào Chúa Trời")
Quốc ca: The Star-Spangled Banner (Lá cờ lấp lánh sao)
Thủ đô Washington, D.C.
38°53′N 77°2′W
Thành phố lớn nhất Thành phố New York
Ngôn ngữ chính thức Không có¹
Chính phủ
• Tổng thống
• Phó tổng thống Cộng hòa liên bang dân chủ
George W. Bush (Cộng hòa)
Dick Cheney (Cộng hòa)
Độc lập
• Tuyên bố
• Công nhận Từ Đế quốc Anh
Ngày 4 tháng 7, 1776
Ngày 3 tháng 9, 1783
Diện tích
• Tổng số
• Nước
9.631.418 km² (hạng 3 ²)
4,87%
Dân số
• Ước lượng năm 2006
• Thống kê dân số 2000
• Mật độ
297.883.322 (hạng 3)
281.421.906
32 người/km² (hạng 140)
HDI (2003) 0,944 (hạng 10) – cao
GDP (2006)
• Tổng số (PPP)
• Trên đầu người (PPP)
13.049,299 tỷ Mỹ kim (hạng 1)
43.555 đô la (hạng 3)
Đơn vị tiền tệ đô la Mỹ ($, USD)
Múi giờ
• Quy ước giờ mùa hè UTC−5 đến −10
UTC−4 đến −10
Tên miền Internet .us .gov .edu .mil .um
Mã số điện thoại +1
¹ Tiếng Anh là ngôn ngữ thực dụng của chính phủ Hoa Kỳ nhưng không có văn bản chính thức nào xác nhận nó là ngôn ngữ chính thức.
² Đôi khi được ghi là hạng tư về diện tích; thứ hạng này đang bị tranh cải với Cộng Hòa Nhân Dân Trung Hoa.

Hợp Chúng Quốc Hoa Kỳ (thường bị gọi chệch đi thành Hợp Chủng Quốc Hoa Kỳ)[cần chú thích], thường gọi là Hoa Kỳ hoặc nước Mỹ, là một nước cộng hòa liên bang, phần lớn nằm tại Bắc Mỹ nhưng cũng có nhiều đảo rải rác khắp Thái Bình Dương. Hoa Kỳ trải dài từ bờ biển Đại Tây Dương đến Thái Bình Dương, có cùng ranh giới với Canada về phía bắc và Mexico về phía nam, cách với Nga về phía tây qua eo biển Bering. Liên bang Hoa Kỳ bao gồm 50 bang hay tiểu bang, mỗi bang có một mức tự trị địa phương, và một số địa hạt, lãnh thổ, thuộc địa vòng quanh địa cầu.
Hoa Kỳ được thành lập khi 13 thuộc địa cũ của Đế quốc Anh tại Bắc Mỹ tuyên ngôn vào năm 1776 rằng họ là những bang tự do và độc lập. Từ giữa thế kỷ 20, nước này đã vượt xa tất cả các quốc gia khác về lĩnh vực kinh tế, chính trị, quân sự và ảnh hưởng văn hóa.
Hoa Kỳ được thành lập theo truyền thống chính phủ dân cử kiểu dân chủ đại nghị. Từ đó nhiều quốc gia, phần nhiều ở Trung Mỹ và Nam Mỹ, đã chịu ảnh hưởng của hệ thống này (có tổng thống và quốc hội).

Tên gọi
Tên "United States of America" được dịch theo Hán-Việt là Mỹ Lợi Kiên Hợp Chúng Quốc (美利堅合眾國). Chữ Chúng dần dần được viết thành Chủng vì nhiều người nghĩ rằng từ đó có nghĩa là "chủng tộc", vì nước này nổi tiếng là một quốc gia đa chủng. Hiện nay tên gọi Hợp Chủng Quốc tại Việt Nam được dùng phổ biến hơn, kể cả trong các văn kiện chính thức. Từ Hán-Việt "Hoa Kỳ" (花旗) được phát xuất từ quốc kỳ của nước này, với nhiều ngôi sao lấp lánh, giống như những bông hoa. Tên này không được dùng nữa trong tiếng Hán. Trong nhiều ngôn ngữ, từ USA cũng được dùng để chỉ đến nước này.

Lịch sử
George Washington, tổng thống đầu tiên của Hoa Kỳ

Sau cuộc xâm chiếm thuộc địa tại Mỹ Châu của các nước Châu Âu, nước Mỹ trở thành nước dân chủ hiện đại đầu tiên sau Chiến tranh Cách mạng với Anh Quốc vào năm 1776 với bản Tuyên ngôn Độc lập. Cấu trúc chính trị đầu tiên của nước này là một liên bang vào năm 1777, được thông qua vào năm 1781 trong Các Điều khoản Liên bang. Sau các cuộc tranh luận kéo dài, Hiến pháp năm 1789 đã thay thế cho Các Điều khoản Liên bang lập ra một chính quyền liên bang có mức độ trung ương hóa cao hơn.

Trong thế kỷ 19, nhiều bang mới được thêm vào Hoa Kỳ với 13 bang đầu tiên, làm quốc gia này được mở rộng ra, trải dài Bắc Mỹ và chiếm được thêm đất hải ngoại. Thời kỳ này cũng là khoảng thời gian Hoa Kỳ trở thành một quốc gia công nghiệp. Hai sự kiện đáng chú ý trong lịch sử nước này là Nội chiến (1861–1865) và Cuộc khủng hoảng kinh tế (1929–1939). Hoa Kỳ đã tham gia vào một số cuộc chiến tranh lớn trên thế giới như Chiến tranh 1812 chống lại Vương quốc Anh, là đồng minh của Anh trong Đệ Nhất Thế Chiến và Đệ Nhị Thế Chiến cũng như tham gia vào các cuộc Chiến tranh Triều Tiên và Việt Nam. Sự kết thúc của Chiến tranh Lạnh vào năm 1991 sau khi Liên Xô tan rã đã làm cho Hoa Kỳ trở thành cường quốc độc nhất thế giới về kinh tế và quân sự.

Chính trịChính trị Hoa Kỳ
Hoa Kỳ gồm có 50 bang với quyền tự trị hữu hạn (luật liên bang có địa vị cao hơn luật tiểu bang). Nói chung, các việc nội bộ của một tiểu bang là trách nhiệm của riêng tiểu bang đó. Các việc đó gồm có việc liên lạc nội bộ; luật liên quan đến tài sản, công nghiệp, thương mại, và các ngành phục vụ công cộng; luật hình sự tiểu bang; và tình trạng việc làm trong tiểu bang. Thủ đô Washington, D.C. là một đơn vị hành chính đặc biệt, gọi là Đặc khu Columbia, dưới quyền của Quốc hội Hoa Kỳ, nhưng cũng có một ít quyền tự trị.

Các hiến pháp tiểu bang có một số điểm khác nhau, nhưng nói chung theo các nguyên tắc của hiến pháp liên bang, thường bao gồm một câu tuyên bố các quyền của người dân và kế hoạch tổ chức chính phủ. Trong các vấn đề như việc điều hành thương mại, ngân hàng, dịch vụ công cộng và tổ chức từ thiện, các hiến pháp tiểu bang thường cụ thể hơn hiến pháp liên bang. Trong các năm gần đây, chính quyền liên bang đã nắm lấy nhiều trách nhiệm hơn trong các lãnh vực như y tế, giáo dục, phúc lợi, giao thông và nhà cửa.

Tổng thống đương nhiệm George W. Bush

Chính quyền liên bang theo thể thức tam quyền phân lập gồm có ba bộ máy: bộ máy hành pháp (do Tổng thống đứng đầu), bộ máy lập pháp (Quốc hội) và bộ máy tư pháp (do Tòa án Tối cao đứng đầu). Tổng thống được bầu theo số phiếu đại cử tri cho mỗi nhiệm kỳ bốn năm. Số lượng phiếu đại cử tri được phân bổ theo dân số từng bang cùng với đặc khu Columbia. Ứng viên tổng thống nào chiếm đa số phiếu bầu trong tổng số phiếu bầu của các cử tri trong bang sẽ giành được toàn bộ số phiếu đại cử tri của bang đó. Các nhà lập pháp (nghị sĩ) được các cử tri trong 50 tiểu bang bầu ra. Quốc hội Mỹ gồm hai viện là Thượng nghị viện và Hạ nghị viện. Các nghị sĩ tương ứng của hai viện này là Thượng nghị sĩ và Hạ nghị sĩ (cũng gọi là dân biểu). Trong Hạ nghị viện, các thành viên được bầu cho mỗi nhiệm kỳ hai năm; trong Thượng nghị viện, các thành viên được bầu cho mỗi nhiệm kỳ sáu năm. Các thẩm phán trong Tòa án Tối cao được tổng thống bổ nhiệm suốt đời với sự chấp thuận của Thượng nghị viện. Mô hình tam quyền phân lập này cũng được lặp lại trong phần lớn các chính quyền tiểu bang. Chính quyền địa phương thì có nhiều hình thức khác nhau.

Tư tưởng chính trịTuy có nhiều quan điểm cấp tiến cũng như bảo thủ trong vấn đề trật tự xã hội, Hoa Kỳ chủ yếu là một xã hội tự do nếu được so sánh với các các văn hoá chính trị có tính chất xã hội chủ nghĩa hơn trong các quốc gia dân chủ tại châu Âu. Người Mỹ tin tưởng rằng quốc gia nói chung và mỗi công dân nói riêng sẽ được lợi hơn nếu quyền cá nhân được ưu tiên trước quyền tập thể.
Các tư tưởng và chính sách của tổng thống đương nhiệm thường giữ một vai trò chính trong việc định hướng của đảng cầm quyền, cũng như cương lĩnh của đảng đối lập.

Đảng phái
Chính quyền liên bang và tiểu bang phần lớn do hai đảng chính điều hành: đảng Cộng hoà và đảng Dân chủ. Đảng Cộng hoà thường có chính sách bảo thủ trong khi đảng Dân chủ có chính sách cấp tiến. Một số đảng phái nhỏ hơn cũng hiện diện, nhưng không được sự ủng hộ của nhiều người.
Các đảng phái tại Hoa Kỳ không có những nhân vật lãnh tụ chính thức như ở một số quốc gia khác, tuy nhiên chúng cũng có nhiều tôn ti trật tự phức tạp trong các đảng phái trong các uỷ ban trong bộ hành pháp. Trong mỗi đảng, các quan điểm chính trị là vấn đề cá nhân, cho nên trong mỗi đảng cũng có những nhân vật ôn hoà cũng như những nhân vật cực đoan.
Hai đảng chính hiện diện trong các cấp liên bang, tiểu bang và địa phương, tuy nhiên tổ chức, cương lĩnh và quan điểm không cần phải giống nhau trong mọi cấp chính quyền.
Cả hai đảng chính đều có sự ủng hộ của người dân trong mọi tầng lớp trong xã hội đa sắc tộc của Hoa Kỳ. Các tập thể thương mại cung cấp phần lớn việc đóng góp tài chính cho cả hai đảng, nhưng thường cho đảng Cộng hoà nhiều hơn. Đảng Cộng hoà thường được nhận ủng hộ tinh thần và tài chính từ các nhóm thương mại, các người sùng đạo Kitô giáo và người ở nông thôn, trong khi đảng Dân chủ thường nhận được ủng hộ từ các công đoàn và các nhóm người thiểu số. Do việc bầu cử ở Hoa Kỳ rất tốn kém nên hệ thống chính trị cần nhiều tiền. Vì thế, các công đoàn, công ty và tổ chức khác mà đóng góp tiền bạc cho các đảng và các nhà chính trị đóng một vai trò quan trọng trong việc định đoạt chương trình chính trị nhà nước.
Các đảng phái nhỏ và các ứng cử viên độc lập thỉnh thoảng được bầu, thường cho các chức vụ địa phương hay trong tiểu bang, nhưng hệ thống chính trị Hoa Kỳ từ xưa đã theo hướng "một đảng thắng hết", không cho phép chính phủ liên hiệp.

Chính sách đối ngoại
Ưu thế vượt bậc về quân sự, kinh tế, và văn hoá của Hoa Kỳ đã làm chính sách đối ngoại trở thành một đề tài quan trọng trong chính trị Hoa Kỳ.
Chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ đã trải qua nhiều chu kỳ trong lịch sử của nước này: từ chủ nghĩa biệt lập đến chủ nghĩa đế quốc và các chủ nghĩa khác mang tính trung gian.
Vì Hoa Kỳ có ảnh hưởng chính trị và văn hoá đến các nước khác cho nên nhiều người có cảm nghĩ sâu sắc và có khi phi lý về nước Mỹ; các cảm nghĩ này có thể là yêu thích hay căm thù. Một ví dụ cụ thể là tên mà giáo chủ Khomeini gắn cho nước Mỹ, đến nay (2005) vẫn được chính quyền Iran sử dụng: "Quỷ chúa Satăng".

Các bài viết cùng chuyên mục:

**kembong** · 29-07-2007 03:05 PM

Là quốc gia có diện tích lớn thứ ba trên thế giới, địa lý Hoa Kỳ rất phong phú: ở miền đông ven biển có đất rừng ôn hoà, ở Florida có cây đước, ở trung tâm có đồng bằng lớn, có hệ thống sông Missisippi-Missouri, có Ngũ Đại Hồ chung với Canada, ở phía tây đồng bằng có dãy Rocky (Thạch Sơn), ở phía tây dãy núi Rocky có các khu vực sa mạc và miền ven biển ôn hoà, ở miền tây bắc có rừng nguyên sinh. Riêng ở Hawaii và Alaska có các đảo núi lửa để thêm vào sự phong phú.

Khí hậu thay đổi theo địa lý, từ khí hậu nhiệt đới ở Hawaii và nam Florida đến khí hậu hàn đới ở Alaska và trên một số núi cao (ngay cả tại Hawaii). Phần lớn miền bắc và miền đông có khí hậu lục địa ôn hoà, với mùa hè ấm áp và mùa đông lạnh giá. Phần lớn miền nam có khí hậu ẩm ướt cận nhiệt đới - với mùa đông ôn hoà và mùa hè dài, nóng và ẩm ướt. Lượng mưa giảm nhanh từ các rừng ẩm ướt ở đồng bằng miền đông đến các đồng cỏ khô cằn ở cao nguyên tiếp giáp với dãy núi Rocky. Các sa mạc khô cằn kéo dài đến các vùng đất thấp và thung lũng về hướng tây nam từ phía tây của Texas cho đến California và đi vào phía bắc xuyên qua Nevada. Một số phần phía tây Hoa Kỳ, tính cả San Francisco, California, có khí hậu địa trung hải. Các núi ở tây bắc từ Oregon đến Alaska có các rừng nhiệt đới.

Địa lý chính trị cũng nổi bật, ranh giới với Canada là ranh giới không bảo vệ dài nhất thế giới, và nước này được chia ra làm 3 phần khác nhau: 48 tiểu bang trong châu lục; Alaska, chỉ dính liền với Canada; và quần đảo Hawaii ở giữa Thái Bình Dương.

Kinh tế
Kinh tế Hoa Kỳ phần lớn được tổ chức theo kiểu tư bản, với quy định chính phủ trong một số ngành công nghiệp. Đồng thời cũng có một số chương trình trợ cấp xã hội như chương trình An sinh xã hội, trợ cấp thất nghiệp, trợ cấp người nghèo, y tế cho người già và tàn tật (Medicare), và y tế cho người nghèo (Medicaid). Sự chệch hướng từ kinh tế thị trường tự do đã tiến tăng lên từ cuối thế kỷ 19, nhưng ít rõ rệt hơn tại Hoa Kỳ so với các nước công nghiệp khác. Một vài quốc gia ràng buộc đơn vị tiền tệ vào đồng đô-la Mỹ, như là Trung Quốc, hoặc dùng nó làm đơn vị tiền tệ chính thức, như Ecuador, nhưng việc này đã giảm đi trong các năm gần đây.

Nước Mỹ có nhiều tài nguyên khoáng sản, trong đó có nhiều mỏ vàng, dầu, than đá, và uranium. Ngành nông nghiệp thành công đưa nước này thành đứng đầu trong việc sản xuất bắp, lúa mì, đường và thuốc lá. Ngành công nghiệp chế tạo gồm có sản xuất ô tô, máy bay, đồ dùng điện tử và nhiều thứ khác. Ngành công nghiệp lớn nhất nay là dịch vụ; khoảng ba phần tư người Hoa Kỳ làm việc trong ngành này.

Nước mậu dịch lớn nhất với nước này là Canada, nước láng giềng ở phía bắc. Các nước mậu dịch quan trọng khác là Mexico, Liên minh châu Âu và các nước công nghiệp ở châu Á như Nhật Bản, Ấn Độ và Hàn Quốc. Mậu dịch với Trung Quốc cũng đáng kể.

Trong năm 2002, Hoa Kỳ là nước được nhiều du khách đến thứ ba trên thế giới. 41,9 triệu người thăm nước này, chỉ thua Pháp (77 triệu) và Tây Ban Nha (51,7 triệu).

Giao thôngĐể nối gần các lãnh thổ mênh mông, Hoa Kỳ đã tạo ra một mạng lưới đường, trong đó nổi bật nhất là hệ thống Quốc lộ liên bang. Cách sống phụ thuộc vào xe ô tô của người Mỹ rất nổi tiếng, và nhiều thành phố Mỹ được thiết kế trải dài để tiện đi xe ô tô. Trong 48 tiểu bang lục địa có một hệ thống đường xe lửa xuyên lục địa để vận chuyển hàng hóa khắp nước.

Giao thông bằng máy bay thường được dùng cho các điểm đến xa hơn 500 kilômét (300 dặm).

Nhân khẩu

Dân tộc
Người Mỹ thường tự nhận là đa chủng hay là thuộc về một trong năm nhóm chủng tộc: da trắng, còn được gọi là người Mỹ gốc Âu hay Caucasian; người Mỹ gốc Phi, còn được gọi là "da đen"; người Mỹ gốc Latin hay Nam Mỹ; người Mỹ gốc Á, thường được phân chia ra nhiều loại như người Mỹ gốc Hoa, người Mỹ gốc Việt, người Mỹ gốc Ấn, v.v.; và người thổ dân, còn được gọi là "da đỏ".

Sự phân loại các nhóm này thường không rõ ràng lắm. Thí dụ, các người gốc Trung Đông thường phải chọn từ châu Âu và châu Á; nhóm người Mỹ gốc Á thường ám chỉ các người da vàng (từ Đông Á), chứ không phải các người từ Tây Nam Á; các người gốc từ các đảo Thái Bình Dương và đảo Hawaii, đáng lẽ là người thổ dân, nhưng thường bị phân loại vào nhóm người Mỹ gốc Á tại vì họ từ vùng biển; người Mỹ gốc Phi thường ám chỉ các người đã sống ở Hoa Kỳ vài ba thế kỷ, không phân biệt với các người mới nhập cư da đen từ biển Carib (không phải ở châu Phi) hay các người tị nạn từ Somalia. Hơn nữa, nhiều người có nhiều hơn một chủng tộc.

Phần lớn trong 290 triệu người đang sống ở Hoa Kỳ là con cháu của các người nhập cư từ châu Âu đến từ khi các thuộc địa đầu tiên được thành lập. Phần lớn số người gốc châu Âu đến từ Đức (15,2%), Ireland (10,8%), Anh (8,7%), Ý (5,6%) và Ba Lan (3,2%) với nhiều người nhậu cư từ các nước Scandinavi và Slav. Các dân số nhập cư quan trọng khác đến từ miền đông và miến nam châu Âu và phần Canada nói tiếng Pháp; ít người nhập cư đến thẳng từ Pháp. Tuy nhiên, các số này không chính xác tại vì nhiều người khai rằng họ từ chủng tộc "Mỹ" trong thống kê dân số (7,2%). Nếu nhìn vào các bản đồ, các khu vực có nhiều "người Mỹ" nhất từ xưa là khu có người Anh ở.

Theo lẽ đó, có ít người nhập cư đến thẳng từ Tây Ban Nha, các người gốc La-tinh từ Mexico và Nam và Trung Mỹ được xem là nhóm người thiểu số lớn nhất trong nước, chiếm đến 13,4% dân số trong năm 2002. Việc này khiến tiếng Tây Ban Nha được ngày càng thịnh hành tại nước Hoa Kỳ.

Khoảng 12,9% (thống kê dân số năm 2000) người Mỹ là da đen (được gọi là người Mỹ gốc Phi), phần lớn là con cháu của những người nô lệ bị đem đến đây giữa các năm 1620 và 1807. Trong các năm gần đây có nhiều người nhập cư từ châu Phi vào nước Mỹ vì tình hình chính trị và kinh tế không ổn định tại các nước châu Phi.

Một nhóm thiểu số đáng kể là người Mỹ gốc Á (4,2%), phần lớn sinh sống ở bờ biển miền Tây và Hawaii.

Dân số bản xứ là người thổ dân Mỹ, gồm có người da đỏ và người Eskimo, chiếm khoảng 1,5% dân số.

Tôn giáo
Vào năm 2004, phân bố của các tôn giáo chính tại Hoa Kỳ là: Tin lành (54%), Công giáo La Mã (24%), "không có" (10%), Chính thống giáo phương đông (3%), Mormon (2%), Do Thái giáo (2-3%), Hồi giáo (<2%), và giữa 0,3 và 0,5% theo Phật giáo, Ấn Độ giáo, Unitarian Universialism. Thêm khoảng 0,3 và 0,5% theo thuyết bất khả tri và vô thần. Đơn vị giáo phái lớn nhất tại Hoa Kỳ là Công giáo La Mã, sau đó là Baptist miền nam, Giám lý thống nhất và Mormon.

Nói chung Hoa Kỳ là một quốc gia Kitô giáo. Tuy thế, số người Mỹ tự nhận là người theo Kitô giáo đã giảm sút trong những năm gần đây từ 86,2% trong năm 1990 xuống 82,0% vào năm 2004. Nói chung, gần 44% người Mỹ tham gia buổi lễ ít nhất một lần mỗi tuần.

Giai cấp
Nếu so sánh về của cải, hầu hết người Mỹ được xem là giàu hơn và có nhiều phương tiện tiến thân hơn được thấy trên hầu hết các nước khác. Thí dụ, 51% gia đình Mỹ có máy tính và 67,9% gia đình là chủ nhân nhà trong năm 2002. Tuy vậy, cũng có nhiều sự nghèo khó tại Hoa Kỳ, 12,1% dân số sống dưới mức nghèo do chính phủ qui định.

Cấu trúc xã hội Hoa Kỳ có nhiều tầng lớp, có một tầng lớp lớn gồm có những người rất giàu sang bị nhiều người cho là có ảnh hưởng văn hóa và chính trị không được cân đối. Với tiêu chuẩn đánh giá về sự bất bằng được phổ biến (hệ số Gini), nước Hoa Kỳ có nhiều bất bằng nhất trong các nước giàu. Tuy nhiên, việc tiến thân trong xã hội là một phần chính trong "giấc mơ Mỹ", trong đó một người sinh ra trong một gia đình nghèo có thể trở thành giàu có. Việc này có xảy ra thật sự nhiều hay không ở Hoa Kỳ ngày nay đang được tranh cãi, nếu so sánh với các thời kỳ trước trong lịch sử Hoa Kỳ cũng như ở các quốc gia phát triển khác.

**kembong** · 29-07-2007 03:07 PM

Văn hóa
Vì là cường quốc độc nhất, văn hóa Hoa Kỳ đã ảnh hưởng văn hóa các nước khác rất nhiều, đặc biệt là các nước Tây phương. Sự ảnh hưởng này đôi khi bị chỉ trích là "đế quốc văn hóa". Nhạc Mỹ được nghe khắp thế giới, và nước này là nơi hình thành của nhiều thể loại nhạc như nhạc blues và nhạc jazz. Nước này cũng là nước quan trọng nhất trong việc hình thành các thể loại nhạc rock and roll và nhạc pop. Nhiều nhạc sĩ cổ điển và nhóm hòa tấu cư ngụ tại Hoa Kỳ. Thành phố New York là một trung tâm quốc tế về nhạc opêra và âm nhạc dùng nhạc khí cũng như các kịch bản và tuồng nhạc diễn trên đại lộ Broadway danh tiếng. Nhiều phim ảnh (phần lớn đóng tại Hollywood) và chương trình truyền hình Hoa Kỳ được tìm thấy mọi nơi trên thế giới. Việc này khác biệt với các ngày đầu của cộng hòa này, khi nước này bị các nước châu Âu xem như là một nước nông nghiệp lạc hậu, không thể sánh được với các trung tâm văn hóa "tiến bộ" ở châu Á và châu Âu. Ở giữa thế kỷ thứ 3, trong cuộc đời quốc gia này, Hoa Kỳ đã đóng vai trò chủ nhà cho một loạt công trình trí tuệ và nghệ thuật của loài người trong hầu hết các thành phố quan trọng, cống hiến âm nhạc cổ điển và đại chúng; các trung tâm nghiên cứu và viện bảo tàng về lịch sử, khoa học, và nghệ thuật; các vũ hội, nhạc kịch; công trình nghệ thuật ngoài trời và kiến trúc mang tầm quốc tế. Sự phát triển này là nhờ vào sự đóng góp của các nhà hảo tâm cũng như chính phủ.

Nước Mỹ cũng là một trung tâm giáo dục đại học - cao đẳng quan trọng với trên 4.000 trường đại học, cao đẳng và các cơ sở giáo dục tương đương khác, những trường có thứ hạng cao nhất trong số đó cũng được xem là có uy tín và tiến bộ nhất thế giới.

Những vấn đề xã hội
Hiến pháp Hoa Kỳ bảo đảm các quyền tự do ngôn luận, quyền trang bị vũ khí, tự do tôn giáo, xử tòa thẩm đoàn, và cấm các biện pháp "trừng phạt độc ác và bất thường". Hoa Kỳ tiếp nhận nhiều dân nhập cư và có luật chống kỳ thị chủng tộc và các loại kỳ thị khác đồng thời có nhiều cách bảo vệ các nhóm người thiểu số.

Tuy nhiên, Hoa Kỳ cũng đã có khi bị chỉ trích về vi phạm nhân quyền, trong đó có kỳ thị chủng tộc trong tòa xử, cảnh sát bạo hành, bắt bớ quá đáng hay không lý do và án tử hình.

Vào năm 2004, Hoa Kỳ có thể có dân số bị tù cao nhất trên thế giới với 2 triệu (lưu ý rằng Trung Quốc đưa ra các số rất đáng nghi và nhiều người nghi rằng Trung Quốc không có hồ sơ cho rất nhiều tù nhân). Một số lớn trong các tù nhân này là người da đen, tỷ lệ quá cao khi được so với tỷ lệ số người này trong dân số thường.

Nước Hoa Kỳ là một trong những nước phát triển không có một hệ thống y tế xã hội hóa, và bệnh nhân phải trả tiền khám. Hiện nay có khoảng 40 triệu người Mỹ không có bảo hiểm y tế và phải trả tiền thuốc men.

Vì nước Mỹ là nước hùng mạnh nhất trên thế giới, tiếng Anh đã được truyền bá khắp thế giới. Nhiều người lo rằng tiếng Anh sẽ thế các ngôn ngữ địa phương, và các người nói tiếng Anh của các địa phương khác cảm thấy rằng tiếng Anh của họ đang bị "Mỹ hóa".

Những ngày lễ liên bang
Ngày Tên Tên tiếng Việt Chú giải
1 tháng 1 New Year Ngày Tết Dương Lịch Ngày đầu năm mới theo lịch Gregory; chấm dứt mùa lễ.
Tháng 1, vào ngày thứ Hai đầu tiên Martin Luther King, Jr.'s Birthday Ngày sinh nhật Martin Luther King, Jr. Để kỷ niệm Mục sư King, một trong nhiều người lãnh đạo của phong trào đòi quyền tự do cá nhân (civil rights movement).
Tháng 2, vào ngày thứ Hai thứ ba Presidents' Day Ngày Tổng Thống Để kỷ niệm những nguyên tổng thống Mỹ, nhất là George Washington và Abraham Lincoln.
Tháng 5, vào ngày thứ Hai cuối cùng Memorial Day Ngày Tưởng Niệm Để kỷ niệm những quân nhân đã mất khi đang phục vụ; bắt đầu mùa hè.
4 tháng 7 Independence Day Lễ Độc Lập Tổ chức Tuyên Ngôn Độc Lập; thường gọi là ngày 4 tháng 7.
Tháng 9, vào ngày thứ Hai đầu tiên Labor Day Ngày Lao Động Tổ chức những thành tích của người lao động; chấm dứt mùa hè. Ngày lễ này thay thế ngày Quốc Tế Lao Động 1 tháng 5.
11 tháng 11 Veterans' Day Ngày Cựu Chiến Binh Để kỷ niệm những người phục vụ trong quân đội; cũng là ngày chấm dứt của Đệ Nhất Thế Chiến vào năm 1918. Nếu có tổ chức thì thường thường gọi là Ngày Đình Chiến. Theo truyền thống phải có một phút im lặng vào lúc 11 giờ sáng để tưởng nhớ những người đã mất vì chiến tranh.
Tháng 11, vào ngày thứ Năm thứ tư Thanksgiving Ngày Tạ Ơn Ngày lễ tạ ơn sau mùa gặt; bắt đầu mùa lễ và mùa mua sắm.
25 tháng 12 Christmas Lễ Giáng Sinh Để kỷ niệm ngày sinh của chúa Giê-xu, cũng như lễ thế tục cho mùa đông.

stress · 29-07-2007 03:11 PM

Học sử thế giới có tốt lên thêm tí nào khi đưa cái này lên không hả Ly?

**kembong** · 29-07-2007 04:04 PM

đây là thư viện mà mày có tài liệu hay thì đưa lên đóng góp mà à có conan cho mày rồi đấy vào mà đọc đi

stress · 29-07-2007 04:08 PM

không cần. Đọc rồi.

**kembong** · 29-07-2007 04:19 PM

mày có tài liệu gì hay thì vào đóng góp nhé ^^ tự nhiên tao thấy thích mục này

**be_candy_9x** · 29-07-2007 05:16 PM

mày ơi đọc hoa cả mắt chẳng biết mày viết những gì cả viết tóm tắt thôi kem ơi

**kembong** · 29-07-2007 05:38 PM

hết sức tóm tắt rồi mà mày

**be_candy_9x** · 29-07-2007 05:46 PM

thế hả kem chiều nay hẻm gặp mày tao thấy nhớ kem roài đấy

**kembong** · 31-07-2007 12:47 PM

văn kiện lịch sử của nhân dân Mĩ trong cuộc đấu tranh chống đế quốc Anh giành độc lập và thành lập nhà nước Hợp chủng quốc do Oasinhtơn (G. Washington) công bố ngày 4.7.1776. Từ 1774 - 75, nhân dân Bắc Mĩ đã tiến hành tổ chức 2 lần Hội nghị lục địa nhằm phát động cuộc chiến tranh chống chính sách thuộc địa tàn khốc của Anh. Chủ trương đấu tranh giành độc lập được các đại biểu Ađam (J. Adams), Li (R. H. Lee) đề nghị trong Hội nghị lục địa lần II (10.5.1775) và được hội nghị chấp thuận. Một Uỷ ban 5 người đứng đầu là Jefơxơn (T. Jefferson) được giao soạn thảo tuyên ngôn. Nội dung cơ bản của tuyên ngôn là khẳng định quyền con người và quyền tự do dân chủ của công dân, quyền thiết lập chính quyền và huỷ bỏ chính quyền (khi nó đi ngược lại quyền lợi của quần chúng) đều và chỉ thuộc về nhân dân. Tuyên ngôn lên án mạnh mẽ chế độ cai trị của nhà vua Anh, khẳng định quyền độc lập của các quốc gia ở Bắc Mĩ, quyền tự do gia nhập các liên minh. Mặc dù còn một số hạn chế (không có điều khoản thủ tiêu chế độ nô lệ), "TNĐL 1776" CHCQHK là một văn kiện lịch sử đánh dấu quá trình ra đời của Nhà nước Hợp chủng Quốc Hoa Kì. Ngày 3.9.1783, sau những thất bại liên tiếp trên chiến trường, Chính phủ Anh phải kí với Hoa Kì "Hiệp ước Vecxay" công nhận nền độc lập của 13 thuộc địa cũ của Anh ở Bắc Mĩ.

Ảnh hưởng Bản tuyên ngôn độc lập của Hoa Kỳ trên thế giới

Ngày 4 tháng 7 năm 1776, 57 dân biểu của 13 tiểu bang thuộc địa vương quốc Anh tại Bắc Mỹ đã hội họp Đại Hội tại Đại Sảnh Độc Lập, thành phố Philadelphia để đồng ký tên vào bản Tuyên Ngôn Độc Lập, đoạn tuyệt với triều đình nước Anh. Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ với lá cờ 13 ngôi sao trắng trên nền xanh và 13 vạch gồm 7 vạch đỏ, 6 vạch trắng đã ra đời. Và cũng từ đó, đã 231 lần, ngày 4 tháng 7 là ngày Lễ Độc Lập, ngày Quốc Khánh của Hoa Kỳ. Thiết tưởng, nhân ngày lễ lớn của Hoa Kỳ, cũng nên tìm hiểu về ý nghĩa cũng như ảnh hưởng của bản Tuyên Ngôn Độc Lập này không những trên đất nước Mỹ mà còn trên toàn thế giới từ ngày nó ra đời cho đến ngày hôm nay.

Nói đến Tuyên Ngôn Độc Lập của Hoa Kỳ, người ta không thể không nhắc đến một nhân vật mà tên tuổi đã gắn liền với bản Tuyên Ngôn lịch sử này. Đó là ông Thomas Jefferson, vị Tổng Thống thứ Ba của nước Mỹ. Vào năm 1776, ông Jefferson 34 tuổi và là dân biểu Quốc Hội tiểu bang Virginia. Lúc đó Phong trào giải thực tại Tân Thế Giới đang lên cao, cuộc chiến tranh giữa các tiểu bang thuộc địa chống lại quân đội hoàng gia Anh bắt đầu từ năm 1775, đang ở vào giai đoạn khốc liệt. Ý chí đoạn tuyệt với mẫu quốc, giành độc lập đang phổ quát trong mọi tầng lớp quần chúng, sôi sục oán hận vì sưu cao thuế nặng do triều đình nước Anh giáng xuống các thuộc địa Mỹ Châu. Các tiểu bang thuộc địa đã giao cho một ủy ban gồm 5 vị đại biểu soạn bản dự thảo Tuyên Ngôn Độc Lập trước khi đưa ra Đại Hội duyệt xét biểu quyết. Ủy ban này mệnh danh là "Ủy Ban 5 Người", trong đó có Thomas Jefferson. Tiếng là bản dự thảo do 5 người biên soạn, nhưng thực chất Thomas Jefferson mới là người chính thủ bút. Ông hoàn tất bản thảo ngày 21/06/1776, đệ trình Ủy Ban và đưa ra Đại Hội liên bang thông qua ngày 4/7/1776.

Bản Tuyên Ngôn Độc Lập của Hoa Kỳ được viết tay trên giấy da và mang chữ ký của 57 vị đại biểu của 13 tiểu bang đầu tiên của Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ. Ý chính của bản văn là Tự Do. Không phải là tự do chung chung, tự do tập thể mà là quyền Tự Do Cá Nhân. Tư tưởng này đã được nêu lên một cách trang trọng ngay trong phần dẫn nhập. Bản văn viết: "Những Chân Lý sau đây đã được chúng tôi công nhận như lẽ đương nhiên: Tất cả mọi con người đã được dựng nên bình đẳng; (họ) đã được Tạo Hóa ban cho những quyền bất khả xâm phạm; trong những quyền đó có quyền sinh sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc". Ý tưởng thứ nhì mang tính quan trọng nòng cốt trong bản văn là tư tưởng chống độc tài, tàn ác. Và để bảo vệ các quyền tối thượng của con người, thể theo nguyện vọng của toàn dân, các thuộc địa Anh tại Châu Mỹ long trọng tuyên bố trở thành những tiểu bang Tự Do và Độc Lập. Tuy rằng nền độc lập của Hoa Kỳ chỉ được chính thức công nhận vào năm 1783 với Hiệp Định Paris, các sử gia đã đồng ý, đây là bản Tuyên Ngôn Độc Lập của quốc gia thuộc địa đầu tiên trên thế giới thoát ách cai trị thực dân.

Các nội dung trong bản Tuyên Ngôn Độc Lập của Hoa Kỳ đã trở thành tài liệu gợi ý cho nhiều quốc gia trên thế giới. Người ta thường nhắc tới Bản Tuyên Ngôn Quốc Tế Nhân Quyền và Dân Quyền của Pháp sau cuộc Cách Mạng 1789. Các sử gia đã chứng minh rằng cả văn bản này cũng lấy ý từ bản Tuyên Ngôn Độc Lập của Hoa Kỳ. Từ đó, một cách trực tiếp hay gián tiếp, những tư tưởng về Tự Do căn bản của con người đã được phổ quát trên trái đất này. Tuy không sao chép nguyên văn bản Tuyên Ngôn Độc Lập Hoa Kỳ, nhiều quốc gia đã dựa trên những tư tưởng này để xây dựng cho đất nước mình một nền dân chủ tôn trọng mọi Nhân Quyền của người dân. Nhưng cũng có những nước, đặc biệt là CSVN, Hồ Chí Minh dùng những câu cú nguyên văn của bản tuyên ngôn của Hoa Kỳ để dẫn nhập cho bản Tuyên Ngôn Độc Lập 1945 của Việt Nam, nhưng lại không tôn trọng những quyền tự do căn bản của người dân Việt Nam.

Nhân chuyến công du Hoa Kỳ của Nguyễn Minh Triết, chủ tịch nước CSVN, ký giả Mike Benge trên tờ Washington Times điện tử ngày 1/7/2007 vừa qua, đã viết rằng "Ông Thomas Jefferson có thể đã phải lật sấp trong mồ khi biết rằng Hồ Chí Minh đã lợi dụng những lời bất tử của mình để làm phần mở đầu Tuyên Ngôn Độc Lập của Việt Nam...". Ông cho rằng từ ông Hồ Chí Minh đến ông Nguyễn Minh Triết đều là những kẻ đại gian dối, đại bịp khi viết rằng con người Việt Nam có quyền sinh sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc; nhưng lại áp dụng chính sách độc tài, hôn quân, bạo chúa, chà đạp Nhân Quyền tại Việt Nam. Hồ Chí Minh chỉ sao chép câu nói bất tử của Thomas Jefferson, nhưng ông ta không dám chép câu tiếp theo sau là: "Các chính phủ, do chính những con người thiết lập để bảo đảm những quyền đó, và quyền hành chính đáng của các chính phủ này xuất phát từ sự chấp nhận của nhân dân. Bất cứ hình thức chính phủ nào trở nên phá hoại đối với mục đích đó, nhân dân có quyền thay thế nó, có quyền hủy bỏ nó và thiết lập một chính phủ mới...". Hồ Chí Minh cũng như những người CSVN kế vị ông không hề chấp nhận tư tưởng Dân Chủ này. Vì thế họ luôn đàn áp những người tranh đấu đòi Dân Chủ.

Nói theo ký giả Mike Benge theo kiểu Việt Nam là CSVN "treo đầu dê, bán thịt chó". Hành động này, dân ta từ ngàn xưa cũng đã kết án và khinh bỉ vì đây là hành động gian dối không thể chấp nhận được.

**kembong** · 31-07-2007 01:04 PM

Diễn Văn Thuyết Trình Về Dân Chủ Của Tổng Thống George W. Bush đọc tại Praha Ngày 5-6-2007 Nhân Chuyến Ghé Thăm Cộng Hòa Czech Ngày 5 tháng 6, 2007

Tổng thống Bush: Kính thưa Tổng Thống IIves, Bộ Trưỏng Ngoại Giao Schwarzenberg và qúy khách danh dự:

Laura và tôi rất vui khi được trở lại Prague, và chúng tôi tri ân sự chào mừng nồng hậu của qúy vị tại sảnh đường lịch sử này. Ngày mai, tôi sẽ tham dự Thượng Định G-8, nơi mà tôi sẽ gặp gỡ các nhà lãnh đạo của những nền kinh tế hùng mạnh nhất thế giới. Trưa ngày hôm nay, tôi đang đứng cùng những con người là đại diện cho một sức mạnh còn vĩ đại hơn - đó là sức mạnh của lương tri.

Trong sảnh đường này có sự hiện diện của những nhà đối kháng và hoạt động dân chủ từ 17 quốc gia khắp năm châu. Qúy vị có những truyền thống khác biệt, có niềm tin tôn giáo khác nhau, và phải đương đầu với những thử thách khác nhau. Nhưng qúy vị đã đoàn kết trong một niềm tin vững chắc rằng: tự do là quyền bất khả thương lượng của mỗi con người, và con đường dẫn đến một nền hòa bình vững bền trong thế giới của chúng ta con đường giải phóng.

Hội nghị này là do sáng kiến của ba nhà hoạt động cho tự do nổi tiếng trong thời đại của chúng ta: Jose Maria Aznar, Vaclav Havel, và Natan Sharansky. Tôi cám ơn họ đã mời tôi đến nói chuyện với một cử tọa đáng ngưỡng mộ, và tôi cám ơn họ vì đã chứng minh cho thế giới thấy rằng một cá nhân có đạo đức và dũng cảm có thể thay đổi tiến trình của lịch sử.

Thật là xứng đáng khi chúng ta tụ họp tại Cộng Hòa Czech - trái tim của Âu Châu và cuộc tranh đấu vì tự do tại lục địa này. Chín thập niên trước đây, Tomas Masaryk đã công bố nền độc lập của Czechoslovakia dựa trên "lý tưởng dân chủ hiện đại." Nền dân chủ đó đã bị ngắt quãng, đầu tiên là bởi chế độ Nazis, và kế đến là Cộng Sản đã cướp chính quyền trong một cuộc đảo chánh đáng xấu hổ dẫn đến cái chết của Bộ Trưởng Ngoại Giao ngay tại sân của sảnh đường này.

Xuyên qua sự chiếm đóng kéo dài trong tăm tối của Soviet, thể diện thực sự của quốc gia này đã không bao giờ bị ngờ vực. Thế giới đã mục kích thể diện đó trong cuộc cải cách Mùa Xuân Prague và những yêu sách hợp lý của Hiến Chương 77. Những nỗ lực này đã được đáp trả với xe tăng, dùi cui, và sự bắt bớ của mật vụ. Nhưng bạo lực đã không thể có tiếng nói sau cùng. Năm 1989, hằng ngàn người đã tụ họp tại Quảng Trường Wenceslas đòi tự do. Những nhà hát như Magic Lantern đã trở thành bộ chỉ huy của những nhà đối kháng. Công nhân đã rời bỏ xưởng để ủng hộ cuộc đình công. Chỉ trong vài tuần lễ, chế độ đã sụp đổ. Từ một tù nhân, Vaclav Havel đã trở thành lãnh đạo quốc gia. Và dân tộc Czechoslovakia đã giựt sập Bức Màn Sắt bằng cuộc Cách Mạng Nhung.

Khắp Âu Châu, bối cảnh tương tự cũng đang xảy ra. Tại Ba Lan, một phong trào khởi xướng từ một xưởng đóng tàu đã giải phóng cả một quốc gia. Tại Hungary, nhiều người đã tụ tập tại Quảng Trường Anh Hùng để tiễn đưa một nhà cải cách đã bị giết- và đồng thời chôn luôn cả chế độ Cộng Sản. Tại Đông Đức, nhiều gia đình đã tụ tập để cầu nguyện - và họ đã tìm thấy sức mạnh để kéo sập một bức tường. Chẳng bao lâu sau, các nhà tranh đấu đã xuất hiện từ những gác xép và hầm nhà thờ để giành lại chủ quyền trên những con đường của Bulgaria, Romania, Albania, Latvia, Lithuania, và Estonia. Hiệp Ước Warsaw đã bị tan rã một cách ôn hòa ngay tại sảnh đường này. Và sau bảy thập niên đàn áp, Liên Bang Soviet đã không còn tồn tại.

Sau những thành quả đầy kinh ngạc này là sự chiến thắng của tự do trong cuộc chiến tư tưởng. Người cộng sản có ý thức hệ đế quốc mà họ tự nhận biết rõ hướng đi của lịch sử. Nhưng sau cùng, nó đã bị khuất phục bởi những con người bình thường muốn sống cuộc đời theo ý của họ, muốn thờ phượng Thượng Đế của họ, và muốn nói sự thật với con cái của họ. Người cộng sản có sự cai trị tàn khốc của Brezhnev, Honecker, và Ceausescu. Nhưng sau cùng, nó đã thua xa tầm nhìn của Walesa và Havel, thua xa sự dũng cảm của Sakharov và Sharansky, thua xa quyết tâm của Reagan và Thatcher, thua xa sự vô úy của (Đức Giáo Hoàng) John Paul. Từ kinh nghiệm này, một bài học rõ ràng đã xuất hiện: Tự Do có thể bị kháng cự hoặc trì hoãn, nhưng Tự Do không thể bị từ chối.

Từ ngày được giải phóng, những quốc gia Trung và Đông Âu đã trải qua nhiều khó khăn trên bước đường chuyển tiếp qua nền dân chủ. Lãnh đạo các quốc gia này đã phải tiến hành những cải cách khó khăn cần thiết để gia nhập NATO và Liên Âu. Người dân đã giành lại tự do trong vùng Balkans và xa hơn. Hiện nay, sau nhiều thế kỷ của chiến tranh và đau khổ, Âu Châu cuối cùng đã được an hưỏng hòa bình.

Thời đại mới đã mang lại những mối đe doạ mới cho tự do. Ở những góc tối tăm và bị ức chế của thế giới, nhiều thế hệ đang lớn lên không có tiếng nói đối với chính quyền của họ và không có hy vọng gì ở tương lai. Cuộc sống bị ức chế tạo nên sự hận thù, và đối với nhiều người, sự hận thù biến thành chủ nghĩa giáo điều, cực đoan và bạo động. Thế giới đã chứng kiến hậu quả ngày 11 tháng 9 năm 2001, khi khủng bố có căn cứ tại Afghanistan đã gửi 19 kẻ quyết tử để giết gần ba ngàn người vô tội tại Hoa Kỳ.

Một số người quan niệm chỉ nên phản ứng trong phạm vi nhỏ đối với cuộc tấn công này. Trên thực tế, vụ khủng bố 9/11 là bằng chứng của mối nguy hiểm rộng lớn hơn nhiều - đó là một phong trào Hồi Giáo bạo động quốc tế đang đe dọa con người ở khắp mọi nơi. Tham vọng của những người cực đoan là xây dựng một đế quốc độc tài bao phủ lãnh địa Hồi Giáo hiện nay và trước đây, bao gồm một phần của Âu Châu. Chiến lược của họ để đạt được mục tiêu là làm cho cả thế giới sợ hãi tới độ phải đầu hàng họ bằng cách tiến hành những chiến dịch khủng bố giết người tàn bạo.

Để đối phó với kẻ thù này, Hoa Kỳ và đồng minh đã tấn công với lực lượng quân đội, tình báo và cảnh sát. Tuy nhiên, trận chiến này không chỉ là một cuộc xung đột quân sự. Như thời Chiến Tranh Lạnh, nó là một cuộc chiến ý thức hệ giữa hai quan điểm hoàn toàn khác nhau về nhân loại. Một bên là những thành phần cực đoan hứa hẹn thiên đàng, nhưng thực hành lối sống đánh đập công khai, đàn áp phụ nữ và nổ bom tự sát. Bên kia là đại đa số những người trung dung - kể cả hằng triệu tín hữu Hồi Giáo - với niềm tin rằng đời sống mỗi người đều có nhân phẩm và giá trị mà không một thế lực nào trên trái đất có thể lấy đi.

Vũ khí mạnh nhất trong công cuộc chống lại chủ nghĩa cực đoan không phải là đạn hay bom - mà là lời kêu gọi toàn cầu cho tự do. Tự Do là thiết kế của Tạo Hóa, và là khát vọng của mọi tâm hồn. Tự do là cách tốt nhất để phát huy sự sáng tạo và tiềm năng kinh tế của một quốc gia. Tự do là trật tự xã hội duy nhất dẫn đến công lý. Và tự do của con người là cách duy nhất để đạt tới nhân quyền.

Mở rộng tự do không chỉ là điều bắt buộc của luân lý - nó là con đường thực tế duy nhất để bảo vệ người dân lâu dài. Nhiều năm về trước, Andrei Sakharov đã từng cảnh báo rằng quốc gia nào không tôn trọng quyền của công dân mình thì quốc gia đó sẽ không bao giờ tôn trọng quyền của những quốc gia lân bang. Lịch sử đã chứng minh rằng Andrei Sakharov nói đúng. Những quốc gia có trách nhiệm với nhân dân của mình không tấn công lẫn nhau. Dân chủ giải quyết các vấn đề bằng phương thức chính trị thay vì đổ lỗi cho những con dê tế thần bên ngoài. Khi người trẻ có thể bất đồng ý kiến với lãnh đạo công khai sẽ ít có khuynh hướng theo chủ thuyết bạo động. Những quốc gia tôn trọng tự do của công dân của họ sẽ không ủng hộ những thành phần cực đoan - họ sẽ liên kết để đánh bại khủng bố.

Vì tất cả những lý do này, Hoa Kỳ cam kết phát huy tự do và dân chủ như là phương cách để loại trừ cực đoan và đàn áp. Và chúng ta có một mục tiêu mang tính chất lịch sử trước mặt. Trong diễn văn đăng quang nhiệm kỳ hai, tôi đã thề là Hoa Kỳ sẽ đạt tới mục tiêu tối hậu là tiêu diệt độc tài trên thế giới. Có người cho rằng việc làm này khiến tôi đủ tiêu chuẩn để trở thành "tổng thống đối kháng". Nếu tranh đấu vì tự do trên thế giới khiến tôi trở thành nhà đối kháng, tôi hãnh diện được mang danh hiệu này.

Hoa Kỳ theo đuổi nghị trình tự do bằng nhiều cách - có cách công khai và có thể nhìn thấy rõ, có cách im lặng không mục kích được. Chấm dứt khủng bố đòi hỏi sự hỗ trợ đối với những lực lượng của lương tâm để phá hủy từ ngay trong lòng những chế độ đang trấn áp xã hội. Nhà đối kháng Soviet Andrei Amalrik so sánh một quốc gia độc tài như là một người lính luôn luôn chĩa súng về phía kẻ thù - cho đến khi mỏi tay và tù nhân trốn thoát. Mục tiêu của thế giới tự do là tạo áp lực lên cánh tay của những nhà độc tài trên thế giới - và tăng cường sức mạnh cho những tù nhân đang cố gắng đẩy nhanh sự sụp đổ của độc tài.

Vì vậy tôi đã đích thân gặp gỡ những nhà đối kháng và hoạt động dân chủ từ những quốc gia độc tài nhất bao gồm Belarus, Burma, Cuba, Bắc Hàn, Sudan và Zimbabwe. Tại hội nghị này, tôi mong muốn được gặp những nhà đối kháng khác từ Iran và Syria. Một trong những nhà đối kháng là Mamoun Homsi. Trong năm 2001, ông là thành viên độc lập của quốc hội Syria đã công bố một tuyên ngôn đòi hỏi chính quyền phải tôn trọng nhân quyền. Vì hành động ôn hòa này, ông đã bị bắt và bị cầm tù nhiều năm cùng với những nhà tranh đấu khác cho một Syria tự do.

Một nhà đối kháng khác mà tôi sẽ gặp tại đây là Rebiyah Kadeer từ Trung Hoa, những người con trai của bà đã bị cầm tù, mà theo chúng tôi nghĩ, là để trả thù những hoạt động tranh đấu cho nhân quyền của bà. Những tài năng như Rebiyah là tài nguyên lớn lao nhất của quốc gia họ, có giá trị hơn gấp nhiều lần những vũ khí của quân đội hoặc dầu hòa dưới lòng đất. Hoa Kỳ kêu gọi những quốc gia đang bóp nghẹt đối kháng hãy chấm dứt đàn áp, hãy tin tưởng người dân, và tôn trọng quyền tự do mà công dân của họ xứng đáng được hưởng.

**kembong** · 31-07-2007 01:09 PM

Có nhiều nhà đối kháng đã không thể tham dự được vì họ đang bị cầm tù hoặc quản chế tại gia một cách bất công. Tôi mong đợi có một ngày trong hội nghị như thế này có sự hiện diện của Alexander Kozulin của Belarus, Aung San Suu Kyi của Burma, Oscar Elias Biscet của Cuba, Linh mục Nguyễn Văn Lý của Việt Nam, Ayman Nour của Egypt - Con gái của một trong những nhà đối kháng hiện có mặt tại sảnh đường này. Tôi muốn nói với cô ấy và tất cả những gia đình của những nhà đối kháng rằng: Tôi tri ân lòng dũng cảm của qúy vị. Tôi cầu nguyện cho qúy vị được ơn an ủi và sức mạnh, và tôi kêu gọi những người thân yêu của qúy vị được trả tự do ngay lập tức và vô điều kiện.

Trong cái nhìn của Hoa Kỳ, những nhà đối kháng dân chủ ngày hôm nay là những lãnh đạo dân chủ của ngày mai. Vì vậy chúng tôi tiến hành những bước mới để gia tăng sự hỗ trợ. Chúng tôi gần đây đã thành lập Qũy Hỗ Trợ Nhân Quyền để cung cấp ngân qũy cho dịch vụ pháp lý và y tế cho những nhà hoạt động dân chủ bị bắt giữ hoặc bị hành hung bởi nhà cầm quyền. Tôi hoàn toàn ủng hộ Hồ Sơ Prague mà hội nghị dự trù sẽ ấn hành, với công bố rằng "bảo vệ nhân quyền là tối cần thiết đối với nền an ninh và hòa bình quốc tế." Chia xẻ mục tiêu của tuyên ngôn này, tôi đã yêu cầu Ngoại Trưởng Rice chỉ thị cho tất cả các Đại Sứ Hoa Kỳ tại những quốc gia thiếu tự do: Phải tìm và gặp những nhà hoạt động dân chủ. Tìm đến những người tranh đấu nhân quyền.

Những người đang sống dưới một thể chế độc tài cần biết rằng họ không bị lãng quên. Người dân Bắc Hàn sống trong một xã hội khép kín, đối kháng bị đàn áp khốc liệt, và họ bị cắt đứt liên hệ đối với anh chị em của họ ở miền Nam. Người dân Iran là một dân tộc tuyệt vời, có quyền vạch ra hướng đi cho tương lai của chính mình, nhưng tự do của họ đã bị khước từ bởi một thiểu số cực đoan theo đuổi vũ khí nguyên tử, ngăn chặn quốc gia này đạt đến một vị trí xứng đáng trong những quốc gia tiến bộ. Người dân Cuba đang tuyệt vọng để có tự do - và là một quốc gia đang tiến vào giai đoạn chuyển tiếp, chúng ta phải nhất định đòi hỏi tự do bầu cử, tự do ngôn luận và tự do hội họp. Và tại Sudan, tự do bị từ chối và nhân quyền bị vi phạm bởi chính quyền đang theo đuổi chế độ diệt chủng với chính công dân của họ. Thông điệp của tôi đối với những ai đang sống dưới ách độc tài là: Chúng tôi sẽ không bao giờ miễn thứ cho những kẻ đàn áp các bạn. Chúng tôi sẽ luôn luôn tranh đấu vì tự do của các bạn.

Tự do cũng đang bị tấn công tại những quốc gia đã có qúa trình phát triển. Tại Venezuela, lãnh đạo đã dùng hạ sách mị dân để hủy bỏ dân chủ, gia tăng sự kiểm soát và duy trì quyền lực. Chính quyền của Uzbekistan tiếp tục bịt miệng những tiếng nói độc lập bằng cách bỏ tù những nhà hoạt động nhân quyền. Và Việt Nam gần đây đã bắt giữ và cầm tù nhiều nhà hoạt động tôn giáo và chính trị ôn hòa.

Những diễn tiến này rất dễ làm ngã lòng, nhưng còn có nhiều lý do để lạc quan. Vào đầu năm 1980, chỉ có 45 quốc gia dân chủ trên trái đất. Bây giờ có tới 120 quốc gia dân chủ - hiện có nhiều người sống trong tự do nhất từ truớc đến nay. Và đó là trách nhiệm của những ai đang được hưởng ân phúc của tự do để giúp những ai đang tranh đấu cho tự do của đất nước họ. Vì thế, Hoa Kỳ đã gia tăng gần gấp đôi ngân qũy đối với những dự án dân chủ. Chúng tôi đang cộng tác cùng những quốc gia G-8 để đẩy mạnh sự thăng tiến của xã hội công dân tại Trung Đông qua những dự án như Diễn Đàn Cho Tương Lai. Chúng tôi cộng tác sát cánh cùng nền dân chủ mới tại Ukraine, Georgia và Kyrgyzstan. Chúng tôi chúc mừng nhân dân Yemen với cuộc bầu cử tổng thống lịch sử, và nhân dân Kuwait với cuộc bầu cử cho phép phụ nữ đi bầu và ứng cử lần đầu tiên. Chúng tôi ủng hộ mạnh mẽ nhân dân Lebanon và Afghanistan và Iraq khi họ bảo vệ những gặt hái dân chủ chống lại kẻ thù cực đoan. Những người này đang hy sinh lớn lao cho tự do. Họ xứng đáng được sự ngưỡng mộ của thế giới, và xứng đáng được sự hỗ trợ vững bền của chúng ta.

Hoa Kỳ đồng thời dùng ảnh hưởng của mình để thúc đẩy những đối tác quan trọng như Ai Cập, Saudi Arabia, và Pakistan tiến đến tự do. Những quốc gia này đã dũng cảm hành động chống lại thành phần cực đoan, cùng với những bước để gia tăng tự do và sự minh bạch. Tuy nhiên, họ còn có một khoảng cách rất lớn để tiến tới. Hoa Kỳ sẽ áp lực những quốc gia này mở rộng hệ thống chính trị, cho người dân tiếng nói mạnh hơn. Điều không thể tránh được là việc này tạo ra sự căng thẳng. Nhưng sự quan hệ của chúng tôi đối với những quốc gia này đủ rộng và sâu để gánh sự căng thẳng này. Mối quan hệ của chúng tôi với Nam Hàn và Đài Loan trong Chiến Tranh Lạnh chứng minh rằng, Hoa Kỳ có thể duy trì tình bạn và cùng lúc thúc đẩy một quốc gia hướng đến dân chủ.

Chúng tôi cũng áp dụng bài học này trong quan hệ với Nga và Trung Hoa. Hoa Kỳ hiện có mối quan hệ vững mạnh với những quốc gia này. Tình bạn của chúng tôi với những quốc gia này rất phức tạp. Trong những lãnh vực mà chúng tôi chia xẻ quyền lợi, chúng tôi cộng tác với nhau. Trong những lãnh vực khác, chúng tôi có thể bất đồng ý kiến mạnh mẽ. Những nhà lãnh đạo Trung Hoa tin rằng họ có thể mở rộng kinh tế quốc gia mà không cần mở rộng hệ thống chính trị. Chúng tôi không đồng ý.

Tại Nga, cuộc cải cách từng hứa hẹn thêm sức mạnh cho công dân đã bị trật đường rầy với những dấu hiệu đáng lo ngại cho sự phát triển dân chủ. Một phần của mối quan hệ tốt là khả năng đối thoại công khai về sự bất đồng ý kiến. Vì vậy Hoa Kỳ sẽ tiếp tục xây dựng mối quan hệ của chúng tôi đối với những quốc gia này - mà vẫn sẽ không từ bỏ những nguyên tắc và giá trị của chúng tôi.

Chúng tôi biết rằng xã hội tự do tiến triển theo tốc độ khác nhau tại những quốc gia khác nhau. Một đức tính của dân chủ là phản ảnh lịch sử và phong tục địa phương. Tuy nhiên, có những giá trị dân chủ căn bản mà các nền dân chủ đều có chung như tự do ngôn luận, tôn giáo, báo chí, và tự do tụ họp, nền pháp trị bởi các tòa án độc lập, quyền tư hữu, và các đảng phái chính trị được cạnh tranh tự do và công bằng trong các cuộc bầu cử. Những quyền và cơ chế này là nền tảng của nhân phẩm con người, và trên con đường tìm đến tự do, các quốc gia sẽ tìm thấy Hoa Kỳ là một cộng sự trung thành.

Mở rộng tầm với của tự do là sứ mạng có thể đoàn kết các nền dân chủ trên thế giới. Có những đóng góp lớn lao nhất đang đến từ những quốc gia với ký ức độc tài gần đây nhất. Tôi cám ơn sự ủng hộ của Cộng Hòa Czech với những dự án dân chủ tại Belarus, Burma và Cuba. Tôi cám ơn Đức Quốc, Poland, Cộng Hòa Czech, Hungary, Slovenia, Georgia, Lithuania, Estonia và Croatia với sự đóng góp cho Qũy Dân Chủ Liên Hiệp Quốc. Tôi tri ân quyết tâm tham gia của những nền dân chủ mới tại Trung và Đông Âu vào Afghanistan và Iraq. Tôi rất cảm kích những quốc gia này đang sẵn sàng làm những việc khó khăn cần thiết để những ai muốn tự do có thể được sống trong xã hội tự do.

**kembong** · 31-07-2007 01:12 PM

Trong mọi phương cách này, nghị trình tự do sẽ tạo được sự thay đổi. Công việc tiến hành rất khó, và sẽ tiếp tục khó khăn. Sẽ có những chiến thắng và thất bại, sẽ có những tiến triển và trở ngại. Chấm dứt độc tài không thể thực hiện qua đêm. Và dĩ nhiên, mục tiêu này luôn bị phê bình.

Có người nói rằng chấm dứt độc tài có nghĩa là "cưỡng bách giá trị của chúng ta" lên những người không cùng chia sẻ những giá trị đó, hoặc là người ta đang sống tại những vùng trên trái đất mà tự do không thể tồn tại. Điều này đã bị đánh bại với bằng chứng rằng mỗi khi con người được quyền lựa chọn, thì họ chọn tự do. Chúng ta đã chứng kiến nhân dân tại Latin America đã biến chế độ độc tài thành dân chủ, và nhân dân Nam Phi đã thay thế chế độ kỳ thị chủng tộc bằng một xã hội tự do, nhân dân Indonesia đã chấm dứt thể chế độc tài lâu đời trên quê hương họ. Chúng ta đã chứng kiến nhân dân Ukrainia trong những chiếc khăn màu cam đòi lá phiếu được đếm. Chúng ta đã chứng kiến hằng triệu người dân Afghanistan và Iraq chống lại khủng bố để bầu cử một chính quyền tự do. Tại một phòng phiếu ở Baghdad, tôi đã xúc động với lời nói của một cử tri bị cụt một chân: "tôi sẽ bò đến đây nếu cần." Tôi hỏi những người phê bình rằng: có phải dân chủ đã bị cưỡng ép lên người đàn ông đó? Có phải tự do là giá trị mà ông không trân trọng? Sự thực là chỉ có những thành phần giáo điều, cực đoan và độc tài mới cưỡng bách giá trị của mình lên người khác.

Và vì vậy mà người cộng sản đã đàn áp Mùa Xuân Prague, bỏ tù một nhà viết kịch bản công khai và run sợ trước một Giáo Hoàng gốc Ba Lan. Lịch sử cho thấy rằng sau cùng, tự do khuất phục sự sợ hãi. Và khi có cơ hội, tự do sẽ khuất phục sự sợ hãi tại mỗi quốc gia trên trái đất.

Một mục tiêu nữa - chống đối vì chấm dứt độc tài sẽ mang lại sự bất ổn. Những người phê phán chỉ vào những bạo động tại Afghanistan, Iraq, Lebanon như là những bằng chứng rằng tự do sẽ làm cho người dân bớt an toàn. Nhưng hãy nhìn vào để thấy ai là người đang gây ra bạo động. Chính những thành phần khủng bố và cực đoan. Đây không phải là điều trùng hợp khi họ nhắm vào những nền dân chủ non trẻ tại Trung Đông. Họ biết rằng sự thành công của những xã hội tự do là mối đe dọa chí tử cho tham vọng - và ngay cả sự sống còn của họ. Việc kẻ thù của chúng ta chống trả lại không phải là một lý do để nghi ngờ dân chủ. Nó là một bằng chứng rằng họ nhận biết sức mạnh của dân chủ. Nó là bằng chứng rằng chúng ta đang nằm trong cuộc chiến. Và nó cũng là bằng chứng rằng những quốc gia tự do phải làm bất cứ điều gì cần để chiến thắng.

Tuy nhiên, có người tranh cãi rằng có một mục tiêu an toàn hơn đó là sự ổn định, nhất là tại Trung Đông. Vấn đề là theo đuổi sự ổn định với cái giá phải trả là tự do sẽ không dẫn đến hòa bình - nó dẫn đến ngày 11 tháng 9, năm 2001. Chính sách chấp nhận độc tài là một thất bại về chiến lược và đạo đức. Đó là một lỗi lầm mà thế giới không thể tái phạm trong thế kỷ 21.

Nhiều người khác e sợ rằng dân chủ sẽ đưa những lực lượng nguy hiểm lên nắm chính quyền, như Hamas trong lãnh thổ Palestine. Bầu cử không phải lúc nào cũng đem lại kết qủa mong muốn, và dân chủ đòi hỏi nhiều hơn là chỉ có một chuyến đi đến phòng phiếu. Dân chủ đòi hỏi đảng phái đối lập có ý nghĩa, một xã hội công dân sinh động, một chính quyền thi hành pháp lý và đáp ứng nhu cầu của người dân. Bầu cử có thể gia tăng sự thành hình của những cơ chế như thế. Trong một thể chế dân chủ, người dân sẽ không bầu cho một cuộc sống vĩnh viễn trong bạo lực. Để tiếp tục nắm quyền, dân cử phải lắng nghe người dân và theo đuổi những nguyện vọng cho hòa bình - nếu không, trong thể chế dân chủ, cử tri sẽ truất phế họ qua cuộc bầu cử tự do.

Sau cùng, có những tranh chấp cho rằng việc chấm dứt độc tài là không thực tế. Có người đã tranh luận rằng mở rộng dân chủ trên toàn cầu là việc khó lòng đạt được mục tiêu. Điều này không có gì mới. Chúng ta đã nghe những phê bình này trước đây xuyên qua chiều dài của lịch sử. Trong mỗi giai đoạn của Chiến Tranh Lạnh, có người đã tranh luận rằng bức tường Bá Linh là vĩnh viễn, và người dân sống phía sau Bức Màn Sắt sẽ không bao giờ có thể chiến thắng kẻ đàn áp họ. Lịch sử đã gửi một thông điệp khác.

Bài học là sẽ luôn luôn có những kẻ nghi ngờ tự do. Nhưng đó không phải là tất cả câu chuyện. Còn có những con người như các bạn, và những người thân thương mà qúy vị đại diện ngày hôm nay - những con người dũng cảm đã mạo hiểm tất cả vì lý tưởng. Trong diễn văn đầu tiên, Tổng Thống Vaclav Havel đã công bố: "Hỡi nhân dân, chính quyền đã được trả về trong tay qúy vị!" Ông đã lập lại ý tưởng bài diễn văn đầu tiên của Tomas Masaryk người đã trích dẫn nhà giáo Tiệp của thế kỷ 17 tên Comenius. Ông đã gởi thông điệp: Tự do không có giới hạn thời gian, Tự do không thuộc về riêng một chính quyền hoặc một thế hệ nào, mà Tự do là ước mơ và là quyền của mọi con người, mọi quốc gia trong mọi thời đại.

Hoa Kỳ tin tưởng vào thông điệp đó. Nó đã là nguồn cảm hứng cho tiền nhân dựng nước của chúng tôi, khi tuyên bố rằng "con người được sinh ra bình đẳng". Đây là niềm tin đã dẫn đường cho chúng tôi để giúp giải phóng lục địa này, và đứng chung với những quốc gia bị giam cầm trong cuộc đấu tranh trường kỳ của họ. Đây cũng là sự thật đã dẫn đường cho quốc gia của chúng tôi để chống lại chủ nghiã giáo điều, cực đoan, khủng bố và độc tài trên thế giới hôm nay. Và đây cũng là lý do tôi tin tưởng mãnh liệt vào những người hiện diện trong sảnh đường này.

Tôi rời Prague với niềm tin chắc chắn rằng lý tưởng tự do sẽ không mệt mỏi, và tương lai của nó đang ở trong tay những người tài giỏi nhất. Với niềm tin vững chắc vào sức mạnh của tự do, các bạn sẽ tác động lên tinh thần dân tộc của các bạn, sẽ lãnh đạo quốc gia của các bạn, và giúp thay đổi thế giới.

Xin cám ơn đã đón nhận tôi. Xin Thượng Đế ban phúc lành cho tất cả qúy vị.