Được gì và mất gì ở Đại học?
Tôi mong muốn chia sẻ những quan sát, nhìn nhận và đúc kết của riêng tôi về việc học Đại học với mọi người. Tôi soi việc học Đại học dưới lăng kính của cuộc sống, một cuộc sống có quá nhiều thay đổi so với trước đây. Điều tôi chân thành muốn nhìn thấy là học Đại học cần được đặt đúng chỗ trong nhiều việc khác phải làm trong đời, người đi học Đại học cần nắm rõ mình được gì mất gì, học được gì và không học được gì từ Đại học.
Có lẽ do cái chữ Đại học nó “to” quá nên hầu hết các bạn trẻ may mắn được ăn học đủ đầy ngày nay đều xem nó là lựa chọn duy nhất của đời mình, lựa chọn duy nhất làm rạng danh gia đình và mình có thể “nở mày nở mặt” với mọi người. Tâm lý chuộng bằng cấp đã ăn sâu bám rễ trong suy nghĩ của nhiều gia đình người Việt Nam, bởi cái hình ảnh của những ông nghè, ông cống vinh qui bái tổ về làng, được mọi người sùng bái trọng thị đã đi vào giấc ngủ của người Việt Nam. Ngay cả những người đã làm được nhiều điều tốt đẹp cho cuộc sống, nhưng vì vẫn cần một tấm bằng do nhiều lý do: thăng quan tiến chức (trong cơ quan Nhà nước), thích đi giảng dạy (phải Thạc sĩ, Tiến sĩ trước đã), thích được gọi là người có trình độ, thích được “ăn to nói lớn”… nên bất chấp tất cả để có được một tấm bằng. Thế là bằng cấp đua nhau tăng giá, và đương nhiên bằng giả, lẫn bằng thật học giả cũng nương theo đó mà lên hương. Nếu có thể so sánh, tôi gọi bằng cấp là một thứ đồ trang sức gắn lên người để hy vọng mọi nguời sẽ đánh giá mình tốt hơn, hay ho hơn, thú vị hơn. Những người đẹp thật sự lại ít khi cần đeo đồ trang sức! Nhưng tôi thích kiểu ví von sau của một người bạn đang công tác ở một trường Đại học khá lớn ở thành phố Hồ Chí Minh: đối với nhiều người bằng cấp bây giờ là một cái nhãn hàng (label), họ biết chất lượng của con người mình (tương tự chất lượng thật của sản phẩm) chẳng thay đổi là bao, nhưng cứ dán nhãn đẹp trước cái đã. Vì vậy, một sự thật hiển nhiên của cuộc sống dần dần cứ bị quên lãng: cuộc sống được tạo nên từ những kết quả do hành động mang lại, chứ không phải được tạo nên từ những giờ lên lớp ngồi học. Những bậc vĩ nhân thế giới và Việt Nam như Thomas Edison, Henry Ford, Albert Einstein, hay Cao Thắng, Trương Vĩnh Ký, Nguyễn Hiến Lê … được lưu danh hậu thế vì những gì họ đã làm, đã để lại cho nhân loại chứ không phải vì họ có bằng cấp cao!
Thực tế cuộc sống đã cho thấy: rất nhiều cử nhân tốt nghiệp ra trường cũng trầy trật trên con đường mưu sinh, để rồi khi kiếm được một việc làm mới phát hiện ra đó không phải là ngành mà mình đã được đào tạo. Thậm chí cả những người may mắn làm được đúng ngành đã học, nhưng sao thấy mọi thứ cứ như mới nguyên, hình như mình chưa biết gì hết và lại… tiếp tục đi học để sưu tầm thêm nhiều chứng chỉ và bằng cấp khác nữa. Nhiệm vụ tối hậu của giáo dục phải chăng là giúp cho con người thành đạt, hạnh phúc, sống một cuộc sống có mục đích?
Thế nhưng ọc, chỉ toàn là những giờ nhồi nhét kiến thức và nhữchúng ta có thể nhìn lại chương trình đào tạo từ bậc phổ thông lên bậc Đại hng kỳ thi thử thách trí nhớ theo kiểu “Rồng vàng”, hay “Ai là triệu phú”. Để rồi phán quyết “Đậu”, “Rớt” nhưng đâu biết rằng có khi nó trở thành “Thành” hay “Bại” trong cuộc đời của những bạn trẻ này về sau. Nhưng tôi khẳng định việc rớt môn Xác suất thống kê đối với sinh viên Kinh tế – Quản lý không hề ảnh hưởng gì đến việc người đó có thành công trong cuộc sống về sau hay không, cũng tương tự như việc ta nhớ được tỉ số trận bóng đá Việt Nam – Singapore ở Tiger Cup 2002 chẳng làm cho cuộc đời ta tốt đẹp hơn chút nào.
Chưa bàn đến chất lượng đào tạo của đại học nước ta hiện nay, chỉ lý thuyết suông mà nói thì đào tạo đại học là tạo ra những con người có thể làm được những công việc chuyên môn mà xã hội cần như: bác sĩ, kỹ sư, giáo viên, nhà báo, nhà tiếp thị, kế toán…
Nhưng để một người vào đời thành công thì cần nhiều yếu tố khác ngoài một lĩnh vực chuyên môn, đó là sự phát triển các mặt như: trí tuệ, tâm linh, quan hệ xã hội, gia đình, sức khỏe, tài chính, sự nghiệp… Như vậy chúng ta thấy, nếu chỉ dựa vào đào tạo đại học không thôi thì thiếu rất nhiều mặt khác để một người có thể bước vào đời vững vàng, chứ chưa nói đến chuyện thành công. Xét cho cùng, đào tạo đại học chỉ là nền tảng ban đầu cho việc tạo lập về mặt sự nghiệp và một phần nào đó về mặt tài chính, còn những mặt khác thì chúng ta phải học ở một nơi khác, bằng một cách khác.
Như vậy, đào tạo đại học dù có chất lượng cao thì vẫn chưa “bao phủ” được các mặt thiết yếu cho sự phát triển toàn diện một con người. Xét về một mặt nào đó thì đào tạo đại học biến con người thành nô lệ của việc kiếm đồng lương, còn những mặt khác trong cuộc sống thì vô cùng khiếm khuyết. Điều này được tác giả Robert Kiyosaki đề cập và phân tích rất rõ trong những cuốn sách Cha giàu, cha nghèo (Rich Dad, Poor Dad). Học xong một chương trình đại học tốt xem ra vẫn còn rất nhiều vấn đề phải giải quyết, và sinh viên phải thấy sự cấp thiết của việc bổ sung nhiều kiến thức và hiểu biết khác.
Một sự thật mà có nhắm mắt lại chúng ta vẫn nhìn thấy ở Việt Nam, đó là: phần lớn sinh viên tốt nghiệp ra trường hầu như làm những công việc không đúng chuyên ngành họ được đào tạo. Không ít những bạn cầm tấm bằng đại học trên tay mà ngơ ngác, hoang mang, không biết mình có thể làm gì, làm ở đâu, làm như thế nào? Hơn bốn năm trời học miệt mài để lấy được một tấm bằng – bằng chứng công nhận rằng: “Tôi đã được đào tạo chuyên môn về lĩnh vực này”, có thể xem đây như là một “tấm vé” để đi vào làm việc cho các doanh nghiệp và nhiều tổ chức khác; thế nhưng thực tế là, một bên thì ngập ngừng khi “trưng” ra thành quả mấy năm trời của mình, một bên thì nghi ngờ khi chỉ căn cứ vào “tấm vé” để quyết định “mở cửa” đón người vào doanh nghiệp mình.
Vậy học đại học bạn được gì, mất gì?
Phần được xem ra khá ít, mà mất thì khá nhiều. Điều mất lớn nhất chính là cả một khung trời ảo tưởng mà các bạn sinh viên ôm vào đầu rằng: mình biết rất nhiều; trong khi thực tế thì họ chẳng vận dụng được vào cuộc sống.
Một số người ngụy biện: đào tạo đại học là giúp tư duy, biết cách tự học, biết làm việc chung với mọi người, biết đặt mục tiêu, biết làm chủ bản thân… Nhưng phải nhìn nhận sự thật là giáo dục đại học Việt Nam hiện nay đa phần chỉ dạy đối phó, dạy cho xong chuyện. Kiến thức được dạy cũ kỹ, lạc hậu, thiếu cập nhật, thiếu nghiên cứu. Giáo trình nếu có được tái bản thì chỉ là “tái đi tái lại” chứ không có gì mới mẻ cả. Về phía sinh viên thì học để đối phó, để có điểm, để qua các kỳ thi. Tình trạng này dẫn đến nhiều tiêu cực: môi trường giảng dạy và học tập trở thành “trung tâm thương mại”: mua điểm, bán điểm. Lẽ ra đó là nơi tôn vinh, tiếp truyền và làm lan tỏa những giá trị tri thức, thì khả năng “quan hệ” lại là giá trị được “công nhận” nhiều hơn: “đồng tiền đi trước thì điểm vào theo sau”.
Cuối cùng, nhìn lại trong tay một sinh viên ra trường là gì? Là một mẫu giấy! Lẽ ra mẫu giấy đó chứng nhận ít nhất một chuyên môn để làm nghề, nhưng thực tế thì nó chẳng có giá trị là mấy khi mọi doanh nghiệp đều lắc đầu trước hầu hết chất lượng sinh viên tốt nghiệp ngày nay.
(Quách Tuấn Khanh - diễn giả hàng đầu VN)
Các bài viết cùng chuyên mục:
- Cần tìm 1 sinh viên mới ra trường am hiểu...
- [Tuyển dụng] Cần tuyển Fashion Marketing...
- Giải pháp dạy học ngoại ngữ tiên tiến SANAKO
- Kết quả kì thi HSG cấp Tỉnh?
- [HN] - Tuyển CTV làm part-time dịch thuật...
- Tặng bé yêu “Nụ cười thiên thần”
- Box học tập là box nghèo nàn nhất của Forum...
- Điểm sàn khối A, D: 13, khối B, C: 14
- Kinh nghiệm giúp tăng trí nhớ cho kỳ thi đại...
- Được gì và mất gì ở Đại học?
Trả lời kèm Trích dẫn
lớn mạnh !
Đánh dấu