Tôi yêu em... (Puskin)

[loveactually]

Tôi yêu em: đến nay, chừng có thể,
Ngọn lửa tình chưa hẳn đã tàn phai;
Nhưng không để em bận lòng thêm nữa;
Hay hồn em phải gợn bóng u hoài.

Tôi yêu em âm thầm, không hy vọng,
Lúc rụt rè, khi hậm hực lòng ghen;
Tôi yêu em, yêu chân thành, đằm thắm,
Cầu em được người tình như tôi đã yêu em.

Puskin
Thuý Toàn dịch


ALEKSZANDR SZERGEJEVICS PUSKIN (1799—1837)


Tôi là người yêu thơ, yêu tiếng Nga và yêu thơ Nga nhất là thơ Pushkin, Lermontov, Exenhin bằng chính tiếng Nga.
Một lần nọ, nhà thơ Hoàng Khoát hiện đang công tác ở Vietnamnet sau khi nghe tôi đọc và giải thích một số thơ bằng tiếng Nga, nói với tôi:
- Cô giáo dạy văn em không đồng tình với câu dịch của dịch giả Thúy Toàn “Khi rụt rè, khi hậm hực lòng ghen”, anh có thể cho em biết nguyên văn câu ấy trong tiếng Nga như thế nào?

- Trời ơi, tôi thốt lên, chữ “томим” trong tiếng Nga là một tính động từ ngắn đuôi nghĩa là anh mệt lả, anh kiệt sức bởi…có thể dịch là “Ngại ngần, ghen tuông từng vắt anh kiệt sức” chứ nếu dịch là “hậm hực lòng ghen” thì xin lỗi chưa đúng tầm (chưa dám nói là hạ thấp) một thi tài và hơn nữa một thiên tài thơ tầm mọi thời đại.

- Thế theo anh, dịch như thế nào? - Được để anh thử dịch theo sát nghĩa hơn, và tôi viết lại bản dịch nhanh của mình cho nhà thơ Hoàng Khoát.
“THƯỞ YÊU EM
Có một thời anh đã trót yêu em
Dường lửa tình yêu trong tim chưa tắt
Chỉ muốn giữ cho hồn em trong vắt
Anh lặng chôn tình riêng ấy trong lòng
Cô đơn nỗi buồn, vô vọng niềm mong
Nghiệt ngã ghen tuông từng vắt anh kiệt sức
Tình đằm thắm, tình chân thành day dứt
Cầu chúa cho em người tình yêu em chính tình anh”

Nhà thơ Hoàng Khoát khen hay và theo anh thì anh đã đọc bản dịch này cho nhiều người và được cho là dịch được. Đó là chuyện của nhiều năm trước. Giờ đây trên diễn đàn của chúng ta tôi lại thấy các bạn yêu thơ đưa ra các bản dịch tiếng Anh, bản dịch nghĩa và bản dịch của dịch giả Thúy Toàn. Tôi muốn cùng các bạn nói về vấn đề này sâu hơn.

Về dịch thuật người Pháp nói câu: “dịch là phản” kể cũng hơi quá đáng. Tuy nhiên mỗi ngôn ngữ có cách diễn đạt khác nhau bởi vậy theo tôi: “Dịch là cô gái, đẹp thì không trung thành mà trung thành thì không đẹp” và trong dịch thuật bao giờ chúng ta cũng nên đặt lên hàng đầu ba chữ Đ: ĐÚNG, ĐẠT, ĐẸP.

Về bài thơ “Anhyêu em” của Pushkin chúng ta cũng bình tĩnh xem xét kỹ lại bản dịch của Thúy Toàn đã được đưa vào sách giáo khoa và giảng dạy nhiều năm và nhiều nhiều thế hệ học sinh chúng ta đã đọc và thuộc. Cũng phải công nhận bản dịch của dịch giả Thúy Toàn đẹp, khá đạt nhưng có chỗ chưa đúng.

Tôi xin tạm dịch nghĩa nhé: ANH ĐÃ YÊU EM Anh đã yêu (động từ thời quá khứ nghĩa là giờ đây không còn tình yêu ấy nữa) em (chữ вас tác giả dùng cho người cao quý, bình thường thì người ta dùng "я тебя люблю "- kiểu Ta yêu Nàng tạm tương đương trong tiếng Việt, nếu dịch là em thì nên viết hoa “Em” để tỏ lòng tôn kính như người ở bậc được ngưỡng vọng chứ không đơn thuần “em” như một người tình bình thường) tình yêu hãy còn, có lẽ
Trong lòng anh tình yêu ấy đã tắt song chưa hoàn toàn tắt hẳn (tác giả dùng угасла не совсем- đã tắt chưa hoàn toàn- hay đến thế).
Nhưng hãy để tình yêu ấy chẳng quấy rầy em thêm nữa.
Anh không muốn phiền em bởi bất cứ điều gì. Anh đã yêu em lặng thầm, vô vọng
Mệt đến lả mình khi bởi ngại ngùng, khi bởi hờn ghen.
Anh đã yêu em chân thành đến thế, dịu dàng đến thế (đến mức mà)
Cầu Chúa cho em là người được yêu như thế bởi người tình khác.

Câu cuối “Как дай вам бог любимой быть другим ” thực sự làm đau đầu các nhà Pushkin học và các nhà ngôn ngữ Nga. Người em trai của tôi là Phạm Bá Thủy ở tạp chí Thế Giới Mới từng sống hơn 10 năm ở Nga và cũng đã hỏi các nhà ngôn ngữ Nga mà họ chịu vì nó không thuộc hệ ngữ pháp thông thường. Có thể nó đi với chữ “так” trong câu trên trong cách dùng “так… как…”với nghĩa là “ anh yêu em chân thành đến mức mà, êm ái đến mức mà chỉ có chúa mới cho em được người yêu như vậy.

Cũng có thể nó đi một mình thì mang nghĩa “Cầu Chúa cho em là người được yêu như thế bởi người tình khác” Chúng ta đành tạm hiểu như trên vậy. Phải chăng chúng ta nên phát động trên diễn đàn một cuộc thi về dịch bản dịch này bổ sung vào bản dịch của dịch giả Thúy Toàn trong sách giáo khoa?

Thật đáng tiếc là chúng ta không có hệ thống truyền thông để có thể nói lên điều đó. Nhưng tôi mong các thầy, cô dạy văn khi dạy bài này hãy hiểu như cô giáo của nhà thơ Hoàng Khoát, ít nhất là không thể một thiên tài thơ lại “hậm hực lòng ghen”. .

Tôi mong các thầy cô, các bạn học sinh hãy vào diễn đàn để cùng nhau tổ chức một cuộc thi và bình chọn những bản dịch hay. Sau nhiều ngày đêm nghĩ suy và tư duy, với lòng yêu thơ Nga và Pushkin, tôi cũng gắng thử dịch lại bài thơ này lần nữa với ước mong dần chạm đến 3 Đ: ĐÚNG, ĐẠT, ĐẸP tuy mục tiêu ấy còn quá vời xa…Tôi xin tặng bản dịch này cho các thầy cô dạy văn, cho các bạn học sinh, cho những người yêu thơ chí ít làm mờ đi chữ “hậm hực” tầm thường hóa một thiên tài.

TÌNH ANH Pushkin
Ngọn lửa tình từ thuở trót yêu Em
Dường còn cháy trong tim anh chưa tắt
Chỉ muốn giữ cho hồn Em trong vắt
Anh lặng chôn tình riêng ấy trong lòng
Anh yêu Em trong vô vọng, âm thầm
Từng kiệt sức bởi ghen tuông, ngần ngại
Anh yêu Em bao chân thành, êm ái
Cầu Chúa cho Em người, yêu Em chính tình anh

Bản dịch Phạm Bá Chiểu Xin các bạn tham khảo thêm bản chính và bản dịch của Thúy Toàn:
Я вас любил (Nguyên bản tiếng Nga)
Я вас любил: любовь еще, быть может,
В душе моей угасла не совсем;
Но пусть она вас больше не тревожит;
Я не хочу печалить вас ничем.
Я вас любил безмолвно, безнадежно,
То робостью, то ревностью томим;
Я вас любил так искренно, так нежно,
Как дай вам бог любимой быть другим.

(Bản dịch thơ của Thúy Toàn)
Tôi yêu em đến nay chừng có thể
Ngọn lửa tình chưa hẳn đã tàn phai;
Nhưng không để em bận lòng thêm nữa,
Hay hồn em phải gợn sóng u hoài.
Tôi yêu em âm thầm, không hy vọng,
Lúc rụt rè, lúc hậm hực lòng ghen,
Tôi yêu em, yêu chân thành, đằm thắm,
Cầu cho em được người tình như tôi đã yêu em.

Я вас любил Я вас любил:
любовь еще, быть может,
В душе моей угасла не совсем;
Но пусть она вас больше не тревожит;
Я не хочу печалить вас ничем.
Я вас любил безмолвно, безнадежно,
То робостью, то ревностью томим;
Я вас любил так искренно, так нежно,
Как дай вам бог любимой быть другим.

Và 2 bản dịch tiếng Anh.

I LOVED YOU.

I loved you, and I probably still do,
And for awhile the feeling may remain;
But let my love no longer trouble you,
I do not wish to cause you any pain.
I loved you; and the hopelessness I knew,
The jealousy, the shyness -- though in vain -- Made up a love so tender and so true As may God grant you to be loved again.

Pushkin _ 1829 Và đây là một bản dịch khác :

I LOVED YOU. I loved you; and the feeling, why deceive you,
May not be quite extinct within me yet;
But do not let it any longer grieve you;
I would not ever have you grieve or fret.

I loved you not with words or hope,
but merely By turns with bashful and with jealous pain;
I loved you as devotedly, as dearly As may God grant you to be loved again.
Walter Arndt Pushkin Theefold Dutton 1972
Nguồn từ: http://chuyenhvt.net

Các bài viết cùng chuyên mục:

• Những thứ cần chuẩn bị cho những năm tháng...
• Tôi yêu em... (Puskin)
• Lớp học giao tiếp với người Nga
• Vui học tiếng nga vs
• Nước nga - đẹp diệu kỳ
• Несколько советов для школьников, которые...
• Cuộc diễu binh trên quảng trường Đỏ đã không...
• Школа
• Du học LB Nga chuyên nga 0609 nhanh nào...
• GỬi mẤy con gà

[loveactually]

Tôi yêu em lâu nay tình vẫn thắp
Thật nồng nàn bởi ngọn lửa trong tim
Nhưng ko để em bận lòng nữa
Bởi Nhìn thấy em một ngon sóng u hoài
Nhìn lặng lẽ nhẹ nhàng trong vô vọng
Bởi rụt rè cũng đau đớn vì ghen
Vẫn yêu em nồng nàn rồi đầm thấm
Cầu em chọn người yêu em hơn tôi đã yêu

Hì hì, Bài thơ này theo mình cảm nhận không như bản dịch của Thúy Toàn.
Tôi yêu em lâu nay tình vẫn thắp Thật nồng nàn bởi ngọn lửa trong tim Trong bản dịch của Thúy Toàn theo mình cảm nhận thì tình yêu của Puskin dành cho người yêu là một mối tình đơn phương âm thầm "ngọn lửa tình chưa hẳn đã tàn phai".
Tình yêu đã không còn bùng lên như ngọn lửa lúc trước nhưng vẫn rất nóng đấy, vẫn cháy âm ỉ và dai dẳng. Trong bài thơ mình tâm đắc nhất là câu cuối cùng: "Cầu cho em được người tình như tôi đã yêu em".
Puskin chỉ dừng ở: "người tình như tôi đã yêu em", chứ không thể 'hơn' là bởi vì Puskin tin rằng đó chính là giới hạn của tình yêu, chúng ta là con người và trong đó có một chút ít tính ích kỷ, nếu bạn mong một người mình yêu có thể yêu người ấy hơn mình chẳng phải là lừa gạt chính bản thân mình sao, chẳng phải là mỉa mai người tình của mình sao?
Nguồn từ: http://chuyenhvt.net

[Quynhchemistry]

ốh ỳe! Em cảm nhận thế nào về bài nầy ?

Hơ, em tưởng ở trên là cả một bài bình luận về bài thơ rùi , e thì từ hồi rời trường cấp 3 có bh bình thơ hay bình văn nữa đâu, cảm nhận bh ko đc sâu a ạ.

Còn về đại ý bài này thì e thấy đây có thể là tâm trạng của một anh chàng nhút nhát, yêu mà ko dám thổ lộ lần nào, chỉ giữ trong lòng, âm thầm hy vọng một ngày ng đó iu m mà ko đc, đành cầu cho ng đó iu đc ng tốt hơn m bh , trường hợp này 99% là đơn phương rùi;

Hoặc đây cũng có thể là tâm trạng của một anh chàng ko hề nhút nhát n ko nhận đc tình yêu từ cô gái (bày tỏ rùi), sợ làm tổn thương cũng như tôn trọng quyết định cô gái nên rốt cuộc trở thành ng nhu nhược (mềm yếu quá hóa thành ngu ngốc), để cô gái ra đi;

Hay đây lại là tâm trạng của một mối quan hệ đang đến thì bế tắc (cả hai iu nhau rùi), vì một số lý do mà hai bên ko cảm thấy thoải mái, vui vẻ như trước, cảm thấy bất lực trong các vấn đề của cả hai, hay là ko cùng ý chí, mà có thể chỉ là quan trọng hóa mọi việc, ko có sự hy sinh và thông cảm trong ty... hơ, rất rất nhìu lý do --> vậy là đi đến kluan: cầu cho e đc ng khác iu em như tôi!

Anh @Loveactually: đang ở giai đoạn 3 à ?
Nguồn từ: http://chuyenhvt.net

[loveactually]

Em ko con là 1 con bé ham chơi ham vui nữa rồi hihihi!
Suy xét vđề từ nhiều góc cạnh với con mắt sắc thật!
anh nghĩ là hiện h anh có đủ cả 3 giai đoạn đó ! thật khó hiểu, thật rắc rối và cũng thật ngu ngốc
Nguồn từ: http://chuyenhvt.net