Kỹ năng Địa lí

**Love geo** · 24-03-2010 11:03 PM

Nguyên tắc chung khi phân tích các bảng số liệu là:

a)Không được bỏ sót các dữ liệu.

Trong quá trình phân tích phải sử dụng tất cả các số liệu có trong bảng. Điều đó buộc người viết phải lựa chọn những số liệu điển hình để cắt nghĩa những vấn đề mà đề ra yêu cầu. Cần phải sử dụng hết các dữ liệu của đề ra, tránh bỏ sót số liệu dẫn tới việc cắt nghĩa sai, thiếu ý trong bài làm.

b) Cần kết hợp giữa số liệu tương đối và tuyệt đối trong quá trình phân tích.
Bảng số liệu có thể có đơn vị tuyệt đối (dùng loại đơn vị tấn, hay m3, tỉ kwh, tỉ đồng.), hoặc đơn vị tương đối (đơn vị %).
Trong trường hợp đơn vị tuyệt đối cần tính toán ra các đại lượng tương đối. Quá trình phân tích phải đưa được cả hai đại lượng này để minh hoạ.

c)Tính toán số liệu theo hai hướng chính: theo chiều dọc và theo chiều ngang.
Hầu hết các trường hợp là có một chiều thể hiện sự tăng trưởng và một chiều thể hiện cơ cấu của đối tượng.

Sự tăng trưởng của đối tượng là sự tăng hoặc giảm về mặt số lượng của đối tượng;
Sực huyển dịch cơ cấu đối tượng là sự thay đổi các thành phần bên trong của đối tượng.
Mọi sự thay đổi về cơ cấu hay sự tăng trưởng phải diễn ra theo chiều thời gian.

d) Thực hiện nguyên tắc: từ tổng quát tới chi tiết, từ khái quát tới cụ thể.
Thường là đi từ các số liệu phản ánh chung các đặc tính chung của tập hợp số liệu tới các số liệu chi tiết thể hiện một huộc tính nào đó, một bộ phận nào đó của hiện tượng địa lý được nêu ra trong bảng số liệu.
Các nhận xét cần tập trung là: các giá trị trung bình, giá trị cực đại, cực tiểu, các số liệu có tính chất đột biến. Các giá trị này thường được so sánh dưới dạng hơn kém (lần hoặc phần trăm so với tổng số).

e) Khai thác các môi liên hệ giữa các đối tượng.
Quá trình phân tích bao giờ cùng đòi hỏi khai thác mối liên hệ giữa các đối tượng có trong bảng. Do đó cần khai thác mối liên hệ giữa các cột, các hàng. Kỹ năng phân tích mối quan hệ giữa các đối tượng đòi hỏi có những tính toán phù hợp. Việc tính toán này thường được thực hiện trước khi bước vào nhân xét.
Cần tránh trường hợp vừa nhận xét vừa tính toán, điều này làm mất thời gian làm bài. Cũng tránh trường hợp là chỉ dừng ở mức đọc bảng số liệu. Các mối quan hệ được đề cập nhiều là: năng suất - diện tích - sản lượn; sản lượng với số dân và bình quân. Có vô số mối quan hệ giữa các đối tượng địa lý gắn với các nội dung của từng bài.

f) Cần chú ý là phân tích bảng thống kê bao gồm cả minh hoạ số liệu và giải thích.
Mỗi nhận xét có trong bài đều phải có số liệu minh hoạ và giải thích.
Giải thích sự biến đổi, sự chuyển dịch của đối tượng là nêu ra những nguyên nhân, lý do dẫn tới sự thay đổi, sự khác biệt về phương diện thời gian và không gian của đối tượng.

Nói chung, để phân tích một bảng số liệu cần phải huy động kiến thức, tính toán hợp lý để tìm ra 2 hoặc 3, 4 ý phù hợp với yêu cầu của đề ra. Điều đó cho thấy không nắm được kiến thức cơ bản, không nắm vững lý thuyết sẽ không thể phân tích bảng số liệu.
---box Địa lí-chuyenhvt.net----

Các bài viết cùng chuyên mục:

**Love geo** · 24-03-2010 11:17 PM

Nhận xét biểu đồ.
Về căn bản có thể chia ra hai loại nhận xét chủ yếu là loại nhận xét cho biểu đồ cơ cấu và biểu đồ thể hiện sự tăng trưởng. Đây là hai nội dung cơ bản trong các đề địa lí kinh tế - xã hội được đề cặp trong nội dung sách giáo khoa.
Loại biểu đồ thể hiện sự tăng trưởng:
Các nhận xét này thường liên quan tới sự tăng trưởng, sự thay đổi của đối tượng. Sự thay đổi này bao giờ cũng gắn với một khoảng thời gian nhất định hoặc so sánh các đối tượng với nhau.
Sự thay đổi, sự tăng trưởng của một hay nhiều đối tượng thường liên quan tới tốc độ tăng trưởng. Công thức chung để tính tốc độ tăng trưởng của một đối tượng kinh tế - xã hội (sản lượng các sản phẩm của sản xuất công nghiệp, nông nghiệp...) là:

VTB =

Trong đó:
VTB là tốc độ tăng trưởng trung bình tính bằng %/năm.
Mn và Mo là các giá trị của đối tượng ở thời điểm cuối và thời điểm xuất phát.
n là khoảng thời gian từ thời điểm xuất phát (0) tới thời điểm cuối (n).
Một biến dạng khác của công thức này là tốc độ tăng trưởng của một hay nhiều đối tượng trong cùng một khoảng thời gian người ta quy ước năm xuất phát là 100% (hay 1 lần). Loại tính toán này gắn với đồ thị tăng trưởng rất hay gp trong các đề thi.
Chú ý:
- Không áp dụng công thức này để tính gia tăng tự nhiên của dân số. Bởi vì gia tăng dân số tuân theo quy luật hàm số mũ. Khi có sự so sánh giữa một đối tượng (ví dụ sản lượng lúa, sản lượng điện... với số dân) ta vẫn sử dụng cách so sánh hàm số số học. Nhưng mức tăng của dân số không phải là gia tăng dân số. Gia tăng dân số tuân theo hàm số mũ.
- Đối với giá trị tổng sản phẩm sản xuất trong nước khi tính tốc độ tăng trưởng phải sử dụng giá cố địng (hay giá so sánh);
- Trong các nhận xét để cho đơn giản hơn thường dùng phép so sánh các đối tượng bằng các giá trị tuyệt đối hay tương đối ( lần, %).
Nhận xét sự thay đổi theo chiều thời gian thường có: khái quát chung đánh giá tình hình chung của đối tượng tại điểm đầu và điểm mốc cuối; các giai đoạn nhỏ trong chuỗi thời gian. Thông thường người ta chia ra 2, 3, giai đoạn nhỏ để nhận xét. Mỗi giai đoạn nhỏ có sự tăng trưởng khác nhau. Nhận xét sự khác nhau giữa các đối tượng trong cùng một thời điểm cũng có 3 nội dung là: khái quát chung- dành cho tổng số; nhận xét các đối tượng riêng biệt, cao nhất, thấp nhất.
Loại biểu đồ thể hiện cơ cấu của đối tượng.
Các nhận xét thường tập trung vào đặc trưng của cơ cấu, sự thay đổi của cơ cấu theo thời gian. Tất cả những đặc trưng này đều do sự thay đổi các thành phần bên trong trong cùng một khoảng thời gian. Thành phần bên trong nào có sự tăng trưởng nhanh sẽ có tỉ trọng tăng lên, ngược lại thành phần nào có tốc độ tăng chậm hơn so với mức tăng chung sẽ có tỉ trọng giảm dần. Như vậy quá trình tiến hành nhận xét gắn liền với tính toán tốc độ tăng trưởng và sự thay đổi cơ cấu của đối tượng.

Nói tóm lại, khi nhận xét biểu đồ thường rút ra khoảng 2, 3 nhận xét khác nhau. Mỗi nhận xét đều có 3 nội dung là: nêu ra nhận định - đưa ra số liệu - giải thích.

Đối với học sinh phổ thông, mọi nhận xét đều phải khẳng định lý thuyết, khẳng định những kiến thức cơ bản trong chương trình SGK.

Ai có kinh nghiệm về việc nhận xét biểu đồ cứ cho ý kiến
---box Địa lí hvt----