trước hết xin giới thiệu với các bạn thuật xem họa báo
Bạn nhắm một mắt lại, rồi cầm tờ họa báo duỗi thẳng sao cho bề mặt của nó thẳng góc với phương nhìn và mắt thì nhìn thẳng vào giữa tấm ảnh. Bây giờ bạn đưa dần tấm ảnh vào gần mắt, và nhìn liên tục không đứt quãng. Sẽ tới lúc bạn thấy tấm ảnh nổi hẳn lên rõ nhất.

Tại sao lại phải làm như vậy? Đó là vì ảnh in lại trong các sách báo và các tạp chí dĩ nhiên có cùng tính chất với những ảnh nguyên bản - nghĩa là chúng cũng nổi lên nếu ta nhìn chúng bằng một mắt với một khoảng cách thích đáng. Nhưng vì các ảnh khác nhau được chụp bằng những máy có vật kính tiêu cự khác nhau, nên ta đành phải dùng cách dò thử (đưa báo lại gần mắt) để tìm khoảng cách cần đặt ảnh khi xem.

Rất nhiều ảnh, khi nhìn bình thường thì lờ mờ và bằng phẳng, nhưng nếu nhìn theo phương pháp trên thì lại có chiều sâu và rất rõ nét. Đôi khi còn nhìn cả ánh nước và những hình nổi rõ ràng.

Bạn sẽ ngạc nhiên nếu biết rằng rất ít người biết sự thực đơn giản này, mặc dù nó đã được giới thiệu trong các sách khoa học phổ thông cách đây hàng thế kỷ. Trong cuốn "Những điều cơ sở của khoa sinh lý học của trí tuệ", từng được dịch ra tiếng Nga và xuất bản năm 1877, bạn sẽ tìm thấy những dòng sau đây về cách xem ảnh.

"Đáng chú ý là hiệu quả của cách xem ảnh (bằng một mắt) ấy không chỉ hạn chế ở việc làm nổi tính chất hình khối của đồ vật; nhưng đặc điểm khác là tính chất sống và tính chất hiện thực do ảo giác bổ sung cho cũng rất độc đáo. Điều này chủ yếu thể hiện ở những bức ảnh chụp mặt nước yên lặng là những tấm ảnh mà trong điều kiện thông thường thì thể hiện kém nhất. Nhìn chúng bằng cả hai mắt thì mặt nước sẽ đục như mặt sáp, nhưng nếu nhìn bằng một mắt thì ta sẽ thấy nó trong suốt dị thường và thấy cả chiều sâu của nước. Các tính chất khác của các bề mặt phản xạ ánh sáng như mặt đồng thau và ngà voi cũng thể hiện rõ như thế. Nếu xem ảnh bằng một mắt chứ không phải bằng hai mắt thì ta sẽ dễ dàng nhận ra ngay là vật chụp được trên ảnh làm bằng vật liệu gì".

Cũng lưu ý thêm một điều nữa. Nếu những tấm ảnh khi phóng đại thể hiện tính chất sống rõ hơn, thì ngược lại khi thu nhỏ chúng thể hiện tính chất đó kém hơn. Đúng ra, những tấm ảnh thu nhỏ lại thì rõ nét hơn, nhưng chúng sẽ là những ảnh phẳng, không gây được ấn tượng về bề sâu và bề ngang. Đó là bởi khi thu nhỏ ảnh, cái "khoảng cách phối cảnh" tương ứng mà bình thường cũng đã quá nhỏ kia lại nhỏ thêm nữa.

Thuật xem họa báo ở mức độ nào đó cũng áp dụng được cho các bức tranh mà họa sĩ vẽ ra: cách xem tốt nhất cũng là đặt mắt một khoảng thích hợp. Chỉ như thế bạn mới cảm thấy được sự phối cảnh và bức tranh mới có bề sâu, bề ngang.

Cũng cần lưu ý rằng bạn phải xem bằng một mắt chứ đừng xem bằng hai mắt, nhất là với những bức tranh có kích thước không lớn lắm.

Trong một cuốn sách hướng dẫn, nhà tâm lý học người Anh V. Kacpenter đã viết về vấn đề đó như sau: "Từ lâu người ta đã biết rằng khi chăm chú nhìn những bức tranh có điều kiện phối cảnh, ánh sáng, bóng và cách sắp xếp các bộ phận phù hợp chặt chẽ với thực tế được vẽ, thì tranh sẽ cho những ấn tượng sinh động hơn nếu ta nhìn bằng một mắt chứ không phải nhìn bằng hai mắt. Hơn nữa khi ta nhìn qua một ống để không phải thấy quang cảnh ngoài rìa bức tranh thì hiệu quả còn rõ rệt hơn nữa. Trước đây sự kiện đó đã bị giải thích hoàn toàn sai lệch. Becon nói rằng: "Chúng ta nhìn bằng một mắt tốt hơn bằng hai mắt, vì rằng những linh hồn sống tập trung vào một chỗ và hoạt động mạnh hơn".

Thực tế khi đứng cách tranh một khoảng vừa phải và xem bằng hai mắt thì sẽ chỉ thấy là một hình ảnh phẳng; còn khi chỉ nhìn bằng một mắt thì trí óc chúng ta dễ thu được ấn tượng phối cảnh, ánh sáng, bóng... Do đó khi chúng ta chăm chú xem tranh thì chẳng mấy chốc sẽ thấy hình ảnh trong tranh nổi hẳn lên và có khi thấy y chang như phong cảnh thực ở ngoài. Mức độ hoàn thiện của ảo giác chủ yếu phụ thuộc vào sự diễn đạt của họa sĩ khi đem hình ảnh thực của các đồ vật chiếu lên mặt phẳng của bức tranh... Sở dĩ cách nhìn bằng một mắt trong những trường hợp này có lợi là vì trí óc của người xem khỏi nhận định bức tranh theo ý nghĩ chủ quan của người đó trong khi không có gì bắt buộc họ phải nhìn thấy nó là một hình ảnh phẳng".

Những tấm ảnh thu nhỏ của các bức tranh lớn thường cho ảo giác về hình nổi đầy đủ hơn nguyên bản. Bạn sẽ hiểu rõ tại sao như thế nếu nhớ lại rằng khi thu nhỏ tranh lại thì khoảng cách thường là lớn mà ta cần giữ khi xem tranh cũng rút ngắn đi. Vì vậy ngay khi đứng gần để xem ảnh ta cũng thấy các hình nổi hẳn lên.


Nguồn từ: http://chuyenhvt.net

Các bài viết cùng chuyên mục: