La Mã cổ đại

**thienthanaoden** · 22-05-2006 05:25 PM

Nguồn :http://vnexpress.net
------------------------------------------------------
Tìm thấy thành phố La Mã 2.000 năm tuổi ở Ai Cập

Những bức tường gạch xây bằng thạch cao tuyết hoa trong kiến trúc La Mã cổ.

Thành phố nằm ở Kom Nagierea, vùng châu thổ sông Nile. Trong khu tường thành đổ nát, người ta còn phát hiện một nhà máy sản xuất rượu vang cổ đại. Ông Ali Gaballah, giám đốc Viện Khảo cổ Ai Cập, thông báo hôm qua (13/11).

Kom Nagierea nằm gần thành phố Alexandria, bên bờ Địa Trung Hải. Theo ông Gaballah, thành phố có lẽ đã sụp đổ và bị quên lãng một thời gian sau khi người La Mã tới Ai Cập để chiếm đoạt nữ hoàng Cleopatra và vương quốc của bà vào năm 30 trước Công nguyên.

Trong khu đổ nát còn có một kiến trúc hình chữ nhật với những bức tường gạch xây bằng thạch cao tuyết hoa (alabaster). Đây có lẽ là một phần của nhà máy sản xuất rượu vang.

Kom Nagierea thuộc khu vực sản xuất rượu vang truyền thống từ 2.000 năm nay ở Ai Cập. Hiện người ta vẫn sản xuất rượu vang đỏ và trắng.

Các bài viết cùng chuyên mục:

**thienthanaoden** · 24-05-2006 06:22 PM

Thực vật kể chuyện về đấu trường La Mã

Đấu trường La Mã.

Lịch sử của đấu trường Colosseum thời La Mã cổ đại được in dấu trên hệ thực vật ở đó, các nhà nghiên cứu Italy tuyên bố. Sau những cuộc điều tra về thực vật trong vòng 360 năm, họ đã lập được biểu đồ về sự phát triển của công trình này, từ một nơi tồi tàn thành một địa điểm thu hút khách du lịch.

Được xây dựng từ thế kỷ thứ nhất sau Công nguyên, đấu trường Colosseum là nơi diễn ra các cuộc tranh tài của những võ sĩ giác đấu, kéo dài đến thế kỷ thứ 6. Vào năm 1643, khi bác sĩ người Italy Domenico Panaroli thực hiện cuộc điều tra thực vật đầu tiên, thì người La Mã đã coi Colosseum như nhà của mình. "Mọi người tụ tập tại đó sinh sống, làm việc và trốn tránh pháp luật", Giulia Caneva tại Đại học Rome nói.

Công cuộc dọn dẹp khán đài bắt đầu vào năm 1810, dưới thời cai trị của Napoleon. Thời đó cũng có 3 cuộc khảo sát về hệ thực vật ở Colosseum trong thế kỷ 19 và một cuộc khảo sát vào năm 1951. Caneva và đồng nghiệp của mình cũng làm thêm một cuộc điều tra nữa vào năm 2001.

"Một kho dữ liệu dồi dào về riêng một khu vực như vậy thật là hiếm có", nhà sinh vật học Jim Dickson tại Đại học Glasgow (Anh) nói. "Khó có thể tin rằng ai đó có thể giữ được ghi chép qua gần 4 thế kỷ". Tổng cộng, danh sách khảo sát thực vật có 684 loài, nhiều nhất là vào năm 1855 với 420 loài, giảm xuống còn 242 tới ngày nay.

Ghi chép cũng cho thấy xu hướng chuyển dịch sang các loài thực vật ưa khí hậu ấm và khô hơn. Đó cũng một phần là do sự phát triển của thành Rome, Colosseum trước ở rìa thành phố nay đã trở thành trung tâm. Bản hồ sơ cũng phản ánh tình trạng khí hậu ấm lên qua vài thế kỷ và những biến đổi khí hậu gần đây do con người gây ra. "Vào thế kỷ 17, Rome lạnh và ẩm ướt hơn ngày nay rất nhiều", Caneva nói.

**thienthanaoden** · 24-05-2006 06:23 PM

Khám phá hệ thống dẫn nước thời La Mã cổ đại

Đập nước thời La Mã cổ đại là một kỳ tích về thủy lợi.

Một mô hình máy tính đang vén mở bức màn bí mật về kỹ nghệ thuỷ lợi của người La Mã cổ đại. Những bức tường rào nhiều lỗ bí ẩn còn lại cho đến ngày nay có thể là một phần trong hệ thống dẫn nước đồ sộ thời đó, có tác dụng làm lưu thông các dòng chảy.

Vào thế kỷ thứ 3 sau Công nguyên, những kỹ sư La Mã đã xây dựng một hệ thống cống hầm và bể chứa để đưa nước tới thành phố Aspendos (thuộc Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay). Aspendos là một trung tâm thương mại quan trọng của người La Mã ở Tiểu Á (Asia Minor), nằm ở giao điểm giữa các tuyến đường quan trọng bên bờ sông đổ ra Địa Trung Hải.

Học giả Vitruvius thời đó đã có một bản miêu tả chi tiết hệ thống dẫn nước này mà ngày nay không còn nhiều dấu vết. Nhưng một vài khía cạnh trong bản viết của ông vẫn là điều khó hiểu với người đọc, bởi nhiều thuật ngữ Latin đến nay đã bị mất nghĩa và còn nhiều đặc điểm của công trình thuỷ lợi thời La Mã này không được ghi chép lại.

Vì vậy các nhà khoa học tại công ty CTC ở Santa Clara, California (Mỹ), đã lập một mô hình máy tính để tìm hiểu quy trình vận chuyển nước của hệ thống cống hầm ở Aspendos.

Nước theo đường ống được dẫn từ chân một con đập (aqueduct) ở sườn phía bắc một thung lũng, chảy ngang qua thung lũng rộng 1,5 km, rồi đổ vào một bồn chứa nước ở sườn phía nam. Đường ống này được tạo bởi một chuỗi những khối đá lớn, có khoét lỗ đường kính 30 cm, gắn kết với nhau bằng một chất keo đặc biệt. Đập ở sườn phía bắc được đặt cao hơn bể chứa ở sườn phía nam, tạo ra độ chênh cần thiết để dẫn nước chảy theo ống dẫn.

Người ta còn dựng nên hai 2 tháp đá hình vòm trên đường qua thung lũng, dẫn nước lên cao rồi lại chảy xuống thấp.

Bức tường lỗ chỗ này có thể ngăn chặn bùn loãng làm tắc nghẽn dòng chảy.

Tại sao các kỹ sư La Mã lại xây dựng những chướng ngại vật như vậy? Các nhà khoa học cho rằng các bức tường vòng đó chia đường dẫn nước thành 3 đoạn ngắn, có tác dụng như những "hố ga" giữ lại bùn loãng có thể làm tắc dòng chảy hoặc làm hư hại đường dẫn nước.

Cũng từ nghiên cứu, các nhà khoa học đã tìm ra đầu mối cho một bí ẩn khác. Trong bài viết của mình, Vitruvius nói rằng chìa khoá thành công của hệ thống dẫn hút nước chính là colliquiaria - một thuật ngữ Latin không còn được biết nghĩa tới ngày nay. Nhóm chuyên gia tin rằng colliquiara có thể là những lỗ nhỏ, đường kính khoảng 3 cm, chạy xuyên qua các khối đá của đường dẫn nước. Họ đã tiến hành các cuộc thí nghiệm trên mô hình máy tính và kết luận rằng những lỗ đó có thể làm giảm nhiễu động của dòng chảy.

Bên cạnh đó, nhóm nghiên cứu cũng đoán rằng hoạt động của hệ thống truyền nước cũng phụ thuộc mạnh mẽ vào kết cấu của thành ống dẫn nước. Nếu nó quá nhẵn nhụi, nước từ đường ống đổ vào bồn chứa sẽ tạo thành những con sóng lớn, còn nếu quá thô ráp thì sẽ làm chậm dòng chảy. Có thể người La Mã đã phải mài giũa bằng tay các khối đá đó để tạo nên một kết cấu lý tưởng.

**thienthanaoden** · 24-05-2006 06:25 PM

Phục chế nước hoa thời La Mã cổ đại

Nằm chôn sâu dưới lớp tro núi lửa từ khoảng 2.000 năm trước đây, thành phố Pompeii thường xuyên đón chào hàng trăm du khách đến khám phá cuộc sống La Mã cổ đại. Giờ đây, các vị khách còn có thể ngửi được những mùi hương làm ngất ngây các đấng mày râu thời đó.

Hôm qua, "Ngôi nhà nước hoa" đã được khánh thành tại Pompeii. Ở đó, du khách có thể thưởng thức 15 loại nước hoa đã được phục chế sau một thập kỷ nghiên cứu. Lily, hoa hồng, húng quế là một vài trong số các mùi hương đã gợi nên biết bao tưởng tượng của người dân La Mã thời xưa.

Anna Maria Ciarallo, giám đốc nghiên cứu, nói: "Cuối cùng, dựa trên các nghiên cứu khoa học, chúng tôi đã trả lại cho Pompeii một phần hương vị của nó".

Những loại nước hoa này được pha chế từ một số gia vị nhập từ Ai cập, Ấn Độ và những loài thực vật bản địa. Chúng sẽ được trưng bày tại Pompeii tới 2/6, cùng những chiếc lọ làm bằng đồng, thuỷ tinh và thạch cao tuyết hoa được tìm thấy ở khu vực.

Núi lửa Vesuvius đã chôn vùi Pompeii vào thế kỷ 79 sau Công nguyên, cùng hàng trăm ngôi đền, làng mạc và người dân. Giờ đây, thành phố cổ đại này là một trong những nơi du lịch nổi tiếng nhất thế giới.

Souki Kirin · 25-05-2006 04:17 PM

Nối tiếp nhiệm vụ của thienthanaoden
---------------------------------------------------
Tái tạo 'thực tại ảo' thời La Mã cổ đại

Các bích hoạ La Mã sử dụng một hình thức 3D cổ đại.

Những bức hoạ trên tường tại các ngôi làng của thành phố Pompeii (Italy) đã cung cấp bằng chứng ngạc nhiên về một hình thức sơ khai của "hiện thực ảo". Các nhà nghiên cứu Anh đã khám phá ra những bích hoạ đó thể hiện một cách tinh vi khung cảnh rạp hát bằng nghệ thuật phối cảnh 3D sơ đẳng.

Bị chôn vùi dưới lớp tro núi lửa cách đây gần 2.000 năm, những ngôi làng La Mã xa hoa cổ đại từng được trang hoàng bởi những bức tranh trên tường có các thủ thuật phối cảnh gây ấn tượng cho người xem. Khi phân tích cấu trúc bức hoạ, các nhà nghiên cứu nhận thấy chúng sử dụng một kỹ thuật phối cảnh kịch trường độc đáo để gợi nên những kiến trúc 3 chiều trên một bề mặt 2 chiều.

Được gọi là skenographia, kỹ thuật này lần đầu tiên được sử dụng trong nhà hát Hy Lạp vào thế kỷ 5 trước Công nguyên. Về căn bản, nó là lối vẽ theo luật xa gần, làm xoá mờ các góc cạnh để tạo ra ảo giác về chiều sâu. Sau đó, kỹ thuật này đã được người La Mã sử dụng để trang hoàng cho những ngôi làng lộng lẫy của họ.

Mô hình tái tạo nhà hát La Mã ảo.

Sử dụng các mô hình 3D kỹ thuật số, nhóm nghiên cứu tại Đại học Warwick, Anh, đã tái tạo lại "thực tại ảo" của những nhà hát La Mã cổ đại đó thông qua các bức hoạ. Từ đó, họ sẽ dựng nên những buổi diễn ảo, khách ảo cũng được đưa vào sân khấu và người xem có thể cảm nhận như mình là một trong số những khán giả đó.

"Một trong những khó khăn là phân biệt được hình ảnh sân khấu thật trong những khối kiến trúc tưởng tượng tô điểm xung quanh. Bằng cách tìm hiểu bức hoạ thông qua mô hình máy tính, chúng tôi có thể lôi ra được mô hình kiến trúc thật và tìm hiểu những nhà hát cổ đại trông thực sự ra sao", giáo sư lịch sử Richard Beacham nói.

Việc tái tạo lại công trình có thể cho phép người xem bước vào và đi lại trong những nhà hát La Mã đã biến mất từ lâu, thay vì nghiên cứu những bức hình 2 chiều.

Souki Kirin · 25-05-2006 04:20 PM

Khai quật nguyên vẹn thuyền buồm thời La Mã cổ đại

Các nhà khảo cổ đang tiến hành trục vớt con thuyền.

Chiếc thuyền cổ nhất thế giới đang được trục vớt tại Hà Lan, là một trong số ít những con thuyền lớn đáy bằng được tìm thấy nguyên vẹn ở miền bắc dãy núi Alps. Đây là một phương tiện vận chuyển quân sự đã chìm bên bờ sông Rhine 18 thế kỷ trước.

Con thuyền được chế tạo vào năm 180 sau Công nguyên, khi Marcus Aurelius trao lại ngôi vua cho hoàng đế Commodus. "Điều thú vị là kết cấu của chiếc thuyền khá là khác so với những con tàu từng được tìm thấy. Nó dài và mỏng hơn", nhà khảo cổ hải dương Andre van Hold nói.

Con thuyền dài 23 m được tìm thấy ở De Meern, cách thành phố Utrecht 4,5 km về phía tây, gần một trong những trại lính của quân đội La Mã thời đó. Phần bên trong của nó vẫn còn nguyên vẹn với một cột buồm và những chiếc đinh sắt. Khi thuyền bị chìm nó không mang theo hàng hoá nào cả. Nhưng kết cấu hẹp và những đồ vật khác còn sót lại, bao gồm một cái rương có chạm khắc còn nguyên khoá và ổ, cho thấy nó thuộc về một ông chủ chèo thuyền ngược sông để cung cấp hàng hoá cho các trại lính đóng dọc theo dòng sông Rhine.

Những đồ vật còn sót lại: xà beng, xẻng, ấm.

Người La Mã lần đầu tiên đặt chân tới khu vực này vào thời kỳ của hoàng đế Julius Caesar, khoảng năm 53 trước Công nguyên. Và sông Rhine sau đó trở thành một đường biên giới của đế chế này. Một số tháp canh thời La Mã cổ đại cũng được tìm thấy dọc theo dòng sông ở cùng khu vực. Trong đó, một chiếc đã bị một bộ tộc địa phương nổi loạn đốt cháy vào năm 69 sau Công nguyên.

Vào thời La Mã, con sông chảy theo hướng khác và toàn bộ khu vực quanh De Meern bị chìm dưới lớp bùn, đất cát dày đặc.

"Con thuyền có thể đã bị chìm do bão lớn hoặc cũng có thể bị lật úp. Kết cấu đáy bằng khiến nó rất dễ bị lật", Van Holk nói.

Phần mũi của thuyền được mở ra để cất trữ hàng hoá, hoặc có thể để chứa người và vật nuôi. Gần đuôi có một chiếc mái bao phủ một cái bếp và một cabin để làm phòng lái.

Phần còn lại của một cái giường và trường kỷ cũng được tìm thấy, với những cái chân làm bằng gỗ cây óc chó, có chạm khắc các đường rãnh xoáy. Thân thuyền làm bằng các tấm gỗ sồi lớn, loại gỗ không có sẵn tại nơi nó được tìm thấy mà có thể lấy từ Pháp hoặc Đức.

Ngoài những đồ vật trên, trong xác tàu còn có những đế giày bằng da, một con dao, cưa, xẻng, một cái kéo lớn, một chiếc bình đồng, ấm chén bằng đất sét, một mái chèo sọc sơn xanh, xà beng bằng sắt, và một thanh gỗ có khắc chữ số La Mã.

Souki Kirin · 25-05-2006 04:22 PM

Hóa thạch xương 'mở cửa' vào thánh đường La Mã

Việc phát hiện ra một bộ xương bụi bặm tại Đức đã tiết lộ một trong những nhà thờ quan trọng nhất trong lịch sử trung cổ: thánh đường do thánh đế La Mã Otto vĩ đại xây dựng vào thế kỷ thứ 10.

"Đây là một trong những phát hiện lớn nhất của lịch sử khảo cổ trung cổ", tiến sĩ Babette Ludiwici, thuộc Trung tâm lịch sử và văn hoá khu vực trung đông Âu ở Magdeburg, Đức, phát biểu.

Hoàng đế Otto I.

Ludowici cùng cộng sự là Rainer Kuhn tin rằng đã khai quật được nền móng của toà nhà lừng lẫy một thời ở Magdeburg, nơi vua Otto đã thiết lập chức tổng giám mục và xây dựng một thánh đường vào năm 968 sau Công nguyên, để củng cố quyền lực nhà thờ ở Đông Âu. Sau khi bị phá huỷ, một nhà thờ khác đã được dựng lên thế chỗ.

Trước đây người ta vẫn phỏng đoán rằng hiện trường khảo cổ hiện nay có chứa phế tích của một trong những cung điện của hoàng đế Otto. Nhưng nghiên cứu của Ludowici cho thấy nhà thờ cũ nằm sâu 50 m dưới toà nhà hiện thời.

Kuhn cho biết bộ xương còn lại của một người đàn ông được tìm thấy trong ngôi mộ nằm giữa 4 bức tường của hiện trường khai quật là bằng chứng cho thấy đó phải là một nhà thờ. "Tòa nhà có chiều rộng 41 m, được trang hoàng lộng lẫy bằng đá cẩm thạch và đồ khảm, chứng tỏ đó phải là một thánh đường, do chính hoàng đế Otto vĩ đại xây dựng nên".

Theo Ludger Koerntgen, một giảng viên về lịch sử trung cổ tại Đại học Tuebingen, Đức, nhà thờ là trung tâm khởi phát của đạo Cơ đốc, tại vùng mà nay là miền đông nước Đức, trước đây bị chiếm đóng bởi các bộ tộc Slavơ. "Nhà thờ được thiết kế như một trung tâm quyền lực của Otto và trở thành nhân tố chủ chốt trong cơ cấu triều đại bền vững đến tận sau này", Koerntgen nói.

Nhiều lịch sử gia đã coi Otto I, hoàng đế nước Đức từ năm 936 đến 973 sau Công nguyên, như vị kiến trúc sư của thánh chế La Mã, trị vì một vùng đất bao gồm Đức, Hà Lan, Bỉ, Thụy Sĩ, Áo, Luxembourg, miền đông nước Pháp và miền bắc Italy ngày nay.

Vào thời điểm mà việc hợp nhất châu Âu là mục tiêu hàng đầu, Otto đã được thừa hưởng phần phía đông của đế chế do hoàng đế Charlemagne của Pháp dựng nên. Vị vua Pháp này là người đã phục hồi chức vụ của hoàng đế như người đứng đầu vĩnh cửu của nhà thờ trong ngày lễ đăng quang ở Rome vào năm 800, sau khi trở thành vị thống soái Tây Âu.

Sau khi hoàng đế Charlemagne chết, đế chế bị chia cắt thành 2 vùng đông tây. Và chính tổ tiên của Otto, công tước Saxony, đã trở thành vị kế nhiệm của Charlemagne ở Đông Âu. Vào năm 962, Otto là vị vua Đức đầu tiên trong cả một thế kỷ được Giáo hoàng trao vương miện hoàng đế. Nền tảng quyền lực mà ông xây dựng đã đặt nền móng cho chức vụ thánh đế La mã duy trì cho đến khi Napoleon huỷ bỏ vào năm 1806.

Souki Kirin · 26-05-2006 12:02 PM

Hóa thạch cá tiết lộ tuyến thông thương thời La Mã cổ đại

Phân tích ADN cho thấy hoá thạch cá khớp với loài catfish ở sông Nile ngày nay.

Những mẩu cá còn sót lại của một bữa ăn tối, được tìm thấy ở Thổ Nhĩ Kỳ, đã mở ra một con đường giao thương thời La Mã cổ đại chưa hề được biết tới. Cuộc phân tích gene cho thấy con cá thuộc loài catfish và có thể được nhập khẩu từ Ai Cập.

Nhóm khoa học đã tìm thấy những gì còn sót lại của con cá trong một căn bếp đổ nát trên đỉnh ngọn núi Sagalassos, Thổ Nhĩ Kỳ (loài catfish không bắt nguồn từ nơi này). Con cá còn vây nhưng không đầu, là dấu hiệu đầu tiên cho thấy nó đến từ rất xa. Người Ai Cập thường mổ bụng, moi ruột, chặt đầu và ướp muối hoặc phơi khô cá trước khi xuất khẩu. Việc phơi khô cũng đã giúp bảo tồn ADN của cá.

Các nhà nghiên cứu đã phân tích ADN từ con cá đó và so với các mẫu cá hiện đại thuộc Thổ Nhĩ Kỳ, Syria, Israel, Mali, Ai Cập và Senegal. Mẫu của Sagalassos khớp với những con catfish đến từ sông Nile, Ai Cập.

Vào năm 600 sau Công nguyên, Sagalassos là trung tâm văn hoá, nông nghiệp và xuất khẩu Hy Lạp - La Mã. "Loài catfish có thể là một món ăn đặc sản của các quý tộc thời đó", Giám đốc nghiên cứu Marc Waelkens tại Đại học Catholic, Bỉ, nói. Người La Mã có thể đã nhập khẩu mặt hàng này cùng nhiều loài cá độc đáo khác để trưng bày trong những bể xa hoa của họ. Các nhà khoa học còn tìm thấy cá rô sông Nile và cá tilapia của châu Phi tại khu vực đó.

Hoá thạch catfish này đã bổ sung bằng chứng rằng Sagalassos có quan hệ với những vùng xa xôi của đế chế La Mã. Trước đó, người ta đã tìm thấy đồ gốm của vùng này ở miền đông bắc châu Phi.

Từ năm 500 sau Công nguyên trở đi, thành phố Sagalassos phải hứng chịu các đợt động đất, khủng hoảng kinh tế, dịch bệnh và chinh chiến. Hoạt động nhập khẩu cá bộc lộ một cơ cấu tổ chức cao cho đến tận giai đoạn cuối cùng của thành phố.

Từ năm 1990, Sagalassos đã trở thành một khu khai quật trên quy mô lớn. Khu vực rộng 1.800 km2 đã để lộ ra một thành phố cổ đại còn nguyên vẹn. Các nhà nghiên cứu đang tái tạo những hoạt động kinh tế, nông nghiệp và cuộc sống tại thành phố này trong thời kỳ đó.

Souki Kirin · 26-05-2006 12:04 PM

Bí quyết làm đẹp thời La Mã cổ đại

Một chút mỡ cừu, một chút bột chì..., từ rất lâu trước khi Maybelline xuất hiện, phụ nữ cổ đại đã biết sử dụng những gì có thể để tôn thêm vẻ đẹp. Và sau khi hộp kem 2.000 tuổi được phát hiện tại một ngôi đền La Mã ở London tuần trước, người ta càng khẳng định rằng phụ nữ đã dùng mỹ phẩm hàng thiên niên kỷ nay.

Các nhà nghiên cứu cho rằng thứ kem mới được phát hiện là một loại chất dưỡng ẩm làm từ sữa lừa, và nó vẫn tiếp tục được xét nghiệm. Nếu đúng đây là một phương tiện hỗ trợ sắc đẹp, loại chất dưỡng ẩm cổ đại này sẽ bổ sung vào bộ sưu tầm mỹ phẩm đã được thu thập qua các thời Hy Lạp - La Mã khác nhau.

"Chúng tôi đã tìm thấy nhiều đồ tạo tác chứng tỏ con người rất quan tâm tới diện mạo của mình", chuyên gia khảo cổ Nansi Rosenberg nói.

2.000 năm trước đây, nền văn hoá Hy Lạp - La Mã đã đạt được đỉnh cao về mức độ tinh xảo - mạng lưới chính phủ với các ban ngành, hệ thống tưới tiêu tiên tiến, các sự kiện quần chúng thường lệ, như cuộc so tài giữa các võ sĩ giác đấu, thi đấu điền kinh, các buổi biểu diễn nghệ thuật... "Đó là một xã hội mang tính cộng đồng cao, nơi diện mạo đóng vai trò rất quan trọng", Rosenberg nói.

Thực tế, từ "cosmetic" (mỹ phẩm) bắt nguồn từ từ Hy Lạp "cosmos", có nghĩa là sắp xếp. Những tài liệu và đồ vật cổ cho thấy phụ nữ rất sáng tạo khi tìm ra cách tân trang khuôn mặt. Một trong những bí quyết là chiết tách mồ hôi và cặn bẩn từ lông cừu để tạo nên kem làm trắng mặt. "Về cơ bản đó chính là mỡ lông cừu, một loại dầu tự nhiên cũng được dùng trong nhiều loại mỹ phẩm ngày nay", Jenny Hall, tại Bảo tàng London, giải thích.

Đối với đôi môi, phụ nữ thuộc tầng lớp trên thường chấm một ít hoàng thổ (đất son) để tạo nên một chút sắc đỏ. Những người khác chắt cặn từ rượu đỏ và lấy thứ chất nhớt này để điểm một ít sắc hồng lên đôi môi.

Làm nổi bật đôi mắt cũng rất quan trọng. Người La Mã cổ đại thường trộn mỡ gấu với bồ hóng đèn để tạo ra mascara và chì vẽ lông mày. Một số lại bôi nghệ tây lên mí mắt nhằm tạo nên điểm nhấn màu cam sẫm.

Để hài hoà với đôi môi sáng và mắt thẫm, các quý bà La Mã cổ đại cần phải tạo ra một khuôn mặt trắng xanh. Loại kem được tìm thấy ở ngôi đền ở London có thể là loại kem làm trắng da. Nhưng các ghi chép trước cho thấy còn nhiều loại chất khác nhau để tạo nên khuôn mặt trắng. Một trong những chất đó đặc biệt khan hiếm - chất nhuộm chì trắng, còn được gọi là chì cacbonat.

Sally Pointer, nhà khảo cổ chuyên về lịch sử mỹ phẩm, cho biết chì cacbonat đã được sử dụng rộng rãi cách đây hàng nghìn năm. Dấu tích của nó được tìm thấy trong những ngôi mộ ở Lưỡng Hà, nơi nền văn minh đã được hình thành hơn 6.000 năm trước. Và mặc dù các tài liệu cho thấy con người đã nhận thức được những đặc tính nguy hiểm của loại chất này, nó vẫn rất phổ biến.

Thực tế, nữ hoàng Anh Elizabeth I cũng đã sử dụng thứ mỹ phẩm này và nhiều người cho rằng làn da lỗ chỗ của nữ hoàng chính là do loại mỹ phẩm độc hại này gây ra.

Còn có các loại chất khác ít độc hại hơn để tạo ra khuôn mặt trắng nhợt. Một số phụ nữ chấm phân cá sấu đã khô lên mặt. Một số dùng phấn và rễ cây irit thơm, cũng rất độc. Một khuôn mặt tái xanh được coi là mang phong cách quý tộc - không bị ảnh hưởng bởi những tia nắng mặt trời chói chang.

"Mỗi giai đoạn lịch sử có một kiểu trang điểm hoặc xu hướng riêng, nhưng một số khía cạnh vẫn bất biến cho đến ngày nay. Rõ ràng là làn da trắng, môi đỏ, lông mày đen vẫn được coi là một vẻ đẹp hoàn hảo, thậm chí ở những nơi mà yếu tố di truyền không mang tới sắc màu đó", Pointer nói.

Đối với người La Mã cổ đại, việc làm đẹp không chỉ dừng lại ở việc tô điểm. Các nhà khảo cổ đã tìm thấy những công cụ như nhíp để tỉa lông mày và muỗng làm sạch tai. Những thiết bị này được cả đàn ông và phụ nữ sử dụng. Còn có những trung tâm thể dục nơi diễn ra các hoạt động thể thao như chạy, ném lao... để đàn ông luyện tập cơ thể. Họ cũng tắm rất nhiều. Rõ ràng hình thể cũng rất quan trọng đối với đàn ông cổ đại.

Souki Kirin · 26-05-2006 12:05 PM

Mỹ phẩm La Mã cổ đại xuất hiện ở London

Chiếc hộp toả ra mùi kem nửa giống lưu huỳnh, nửa giống pho mát.

Các nhà khảo cổ vừa tìm thấy một chiếc hộp kín có chứa kem trắng, trong đó còn cả vết vân tay của người sử dụng có từ cách đây 2.000 năm, tại khu khai quật một ngôi đền La Mã cổ đại ở London (Anh). Thứ chất đó có thể là sơn bôi mặt hoặc kem dưỡng da.

"Đây là một lĩnh vực hoàn toàn chưa hề được khám phá. Chúng ta ngạc nhiên không chỉ bởi chất lượng, cấu tạo của chiếc hộp, mà cả tình trạng đóng xi còn nguyên vẹn cùng với thứ chất kỳ lạ trong đó", người trông nom Bảo tàng London Francis Grew nói.

Chiếc hộp to bằng nắm tay, làm bằng thiếc và có hình trụ, kem trong đó vẫn còn một nửa. Sau khi được mở lần đầu tiên hôm qua trước phương tiện truyền thông, người ta cho biết nó có mùi nửa giống lưu huỳnh, nửa giống pho mát.

Trước đó, người ta cũng đã tìm thấy một chiếc bàn đá có khắc tên thành phố London bằng tiếng La Mã tại khu khai quật này. Nơi đây có từ năm 50 sau Công nguyên, gồm 2 ngôi đền nhỏ, một nhà nghỉ cho du khách, nhiều bệ tượng và các cột đá.

**thienthanaoden** · 18-06-2006 03:25 PM

Khám phá bí ẩn về hoàng đế La Mã

Khu khai quật tại Roman Forum.

Hàng thế kỷ nay, các học giả vẫn tranh cãi về vị hoàng đế thứ 3 của đế chế La Mã. Người ta đặt câu hỏi ông vua Caligula lập dị này là một kẻ hoang tưởng dám thách thức các vị thần, hay những câu chuyện xung quanh tính khí thất thường của ông là do kẻ xấu phóng đại lên.

Các sử gia cổ đại đều đã nói về chứng điên khùng của Caligula, nguyên nhân khiến triều đại của ông sụp đổ nhanh chóng. Caligula làm hoàng đế trong 4 năm, sau đó bị những cận vệ thân tín của mình ám sát vào năm 41 sau Công nguyên.

Những tài liệu trước đây miêu tả Caligula là một vị vua điên khùng và thèm khát quyền lực. Ông đã đòi phong chức quan chấp chính tối cao cho con ngựa của mình và yêu cầu dựng tượng mình trong các ngôi đền linh thiêng. Nhưng về sau, các lịch sử gia và nhà khảo cổ cho rằng những câu chuyện đó đã được dựng nên bởi những người muốn vu khống vị hoàng đế hung bạo.

Nay, một nhóm các nhà khảo cổ khai quật cung điện của Caligula (nằm tại trung tâm thủ đô Italy) tuyên bố đã tìm thấy bằng chứng cho thấy ông ta đúng là một vị vua khùng, người đã biến một trong những ngôi đền tôn kính nhất của thành Rome thành cổng chính cơ ngơi của mình.

"Mọi người đều biết Caligula không bình thường. Nhưng nay chúng tôi có bằng chứng rằng ông ta hoàn toàn điên rồ, tự cho rằng mình là một trong các vị thần", Darius Arya, người đứng đầu cuộc khai quật, tuyên bố.

Trong lần khai quật đầu tiên cung điện của Caligula khoảng 1 thế kỷ trước, người ta đã xác định dinh thự nằm bên rìa Roman Forum, ở trung tâm thủ đô Italy. Nay cuộc đào bới mới đã làm lộ ra nền móng và một hệ thống cống rãnh chứng tỏ cung điện rộng lớn hơn rất nhiều. Theo Arya, dinh thự của Caligula còn mở rộng vào giữa Forum và đâm thẳng vào đền Castor and Pollux.

"Cuộc khai quật cho thấy cung điện đã choán luôn cả ngôi đền", Arya nói, khi chỉ vào 3 chiếc cột nhô lên, trước đây từng là vật trang trí cho ngôi đền. "Caligula thực sự đã từng nói với người dân La Mã: Ta đang sống cùng các vị thần. Ta thực sự là một trong các vị thần và để đến được nhà của ta các ngươi phải đi qua ngôi đền".

**thienthanaoden** · 18-06-2006 03:34 PM

Bí quyết nhuộm áo choàng của hoàng đế La Mã cổ đại

Hơn 500 năm sau khi bí mật bị thất lạc, một nhà khoa học Anh tuyên bố đã tái phát hiện cách thức người La Mã cổ đại tạo nên sắc màu tía quyền uy - màu đặc trưng trên áo choàng ngoài của các vị hoàng đế, cũng là màu cánh buồm trên con thuyền của Cleopatra.

Màu tía là một trong những màu nhuộm cổ nhất của con người. Được lấy từ sò murex, nó trở thành màu biểu trưng quyền lực của các hoàng đế La Mã từ sau Nero. Tuy nhiên bí quyết tạo ra màu này đã thất truyền từ năm 1453.

John Edmonds, một kỹ sư về hưu đã tìm ra bí quyết này khi nghiên cứu quá trình lên men của chất nhuộm chàm trong cây tùng lam. "Tôi cho rằng phẩm nhuộm tía hoàng đế cũng có quá trình lên men như chàm", Edmonds nói. Ông đã thử nghiệm bằng cách dùng những con sò nhỏ có họ hàng gần gũi với sò murex và làm lên men chất nhuộm tía trong một bình nước trộn tro gỗ. Những con sò này có chứa vi khuẩn quan trọng trong việc khử thuốc nhuộm. Hỗn hợp được giữ ở nhiệt độ 50 độ C trong 10 ngày. Len nhúng vào phẩm nhuộm chuyển thành màu xanh nhạt, nhưng khi tiếp xúc với ánh sáng thì chuyển thành tía.

Việc tái tạo phương pháp nhuộm cổ truyền có một ứng dụng quan trọng trong hoạt động ngày nay. Hiện hàng tấn hoá chất dùng để khử chất nhuộm cho quần bò đã thải ra lượng lưu huỳnh lớn. Việc sử dụng vi khuẩn thay thế hoá chất có thể giúp phát triển một công nghệ nhuộm sạch trong tương lai.

**thienthanaoden** · 18-06-2006 03:37 PM

Tìm thấy tấm bùa hộ mệnh thời La Mã cổ đại

Tấm vàng dát hiện được lưu giữ tại Bảo tàng Anh.

Một tấm lá mỏng bằng vàng thời La Mã cổ đại có khắc những câu thần chú huyền bí và chữ viết bằng tiếng Latin - Hy Lạp mới được tìm thấy tại Mid-Norfolk, Anh. Tấm lá có tác dụng như bùa hộ mệnh, cầu xin sự bảo vệ từ thần Abrasax có phép thuật.

Tấm vàng dát này dài khoảng 4 cm, rộng 2 cm, dày chưa tới 1 mm, có từ thế kỷ 2 sau Công nguyên, và được một người làm vườn vô tình phát hiện ra. Lúc đầu, ông lầm tưởng nó là tấm lá vàng bọc ngoài nút chai champagne bị vứt đi. Nhưng các chuyên gia đã xác định nó là một vật vô cùng quý hiếm. Mới có 4 tấm lá mỏng như vậy được tìm thấy ở Anh cho tới nay.

Theo tiến sĩ Adrian Marsden, khoảng 1.900 năm trước đây, nó được một thầy phù thuỷ khắc cho một người đàn ông tên là Similis, con trai của Marcellina (những cái tên này được khắc bằng tiếng Latin ở bên dưới). Similis có thể đã gấp tấm lá và đeo trong một cái bao ở trên cổ, sau đó chôn nó gần một ngôi đền.

Thần Abrasax có chiếc đầu của gà trống và mình rắn. Vị thần này xuất xứ từ Ba Tư trước khi được du nhập vào La Mã. Một tảng đá quý có khắc chân dung của Abrasax đã được phát hiện vào năm 1979.

"Similus có thể là người Anh. Ông ấy hẳn rất giàu có để có thể trả tiền cho món đồ này. Điều này cho thấy người Anh thời La Mã cũng lo lắng về cuộc sống như chúng ta vậy", Marsden nói.

**thienthanaoden** · 18-06-2006 03:38 PM

Phát hiện đấu trường lớn thứ 3 thời La Mã

Đấu trường lớn thứ 3 La Mã trong đêm trăng rằm.

Các nhà khảo cổ tại miền nam thành phố Cordoba của Tây Ban Nha đã khám ra một đấu trường thời La Mã cổ đại lớn thứ 3 từ trước đến nay, sau đấu trường Coliseum ở Rome và Carthage ở Tunisia.

Khu vực còn sót lại rộng 178 m tính tại điểm xa nhất, ít hơn 10 m so với Coliseum được xây dựng 40 năm sau đó. Trên đó chỉ còn những mảng tường cao 4-5 m, so với chiều dài ban đầu là 15-20 m.

"Đấu trường chứa khoảng 30.000 đến 50.000 người, là nơi diễn ra các cuộc tranh tài giữa các võ sĩ giác đấu, trong thời kỳ trị vì của hoàng đế Claudius và Nero vào thế kỷ thứ nhất", Desiderio Vaquerizo Gil, giáo sư khảo cổ tại Đại học Cordoba cho biết.

Khu vực bị tàn phá vào một thời điểm giữa thế kỷ 4 - 7, trước khi các lực lượng Ả rập đến xâm chiếm miền nam Andalusia vào thế kỷ thứ 8. Tại khu vực, nhiều tấm chữ khắc cũng đã được phát hiện, bao gồm bộ sưu tầm lớn nhất bia mộ của các võ sĩ giác đấu ở bên ngoài thành Rome, cũng như dấu tích về một trường học dành cho các võ sĩ, trường duy nhất được biết đến tồn tại ở Hispania, La Mã.

Người ta đã phát hiện ra khu phế tích vào tháng 11 năm ngoái trong khi xây dựng một bãi đỗ xe tại Đại học Cordoba, nhưng đến bây giờ mới xác định được tầm quan trọng của nó. Phát hiện này đã mở ra cái nhìn mới về khu định cư Corduba Colonia Patricia thời La Mã với dân số khoảng 75.000 người. Dưới thời La Mã, Cordoba là thủ đô của Batica và là nơi sinh ra nhà triết học Seneca và con trai của ông.

Trong thập kỷ qua, nhiều di tích khảo cổ quan trọng khác thời La Mã cũng đã được tìm thấy, bao gồm một rạp xiếc, một nhà hát, phòng tắm hơi và những ngôi nhà La Mã được trạm khảm.

**thienthanaoden** · 04-12-2006 09:35 AM

Phơi bày tác phẩm nghệ thuật độc đáo thời La Mã

Các nhà phục chế Italy đã trình làng một công trình trang trí bằng cẩm thạch có màu sắc sặc sỡ hơn 1.600 năm tuổi mà thậm chí người La Mã đương thời cũng chưa được thưởng lãm.

Ảnh: Discovery.

Tảng đá cẩm thạch được khắc bằng kỹ thuật opus sectile, được dùng để trang trí sàn nhà và các bức tường của cung điện La mã cổ đại hơn 1.600 năm trước. Tuy nhiên, trần nhà của cung điện đã bị sụp trong cuộc xây dựng và tác phẩm bị chôn vùi trong hàng thế kỷ.

"Kể cả người chủ của cung điện cũng chưa được nhìn thấy kiệt tác này", Francesco Rutelli, Bộ trưởng Di sản văn hoá Italy, nói.

Nguyên nhân nào khiến mái nhà bị sụp 1.600 năm trước vẫn chưa được biết, nhưng rõ ràng tai nạn đã giúp bảo tồn công trình. Các khách tham quan tại Bảo tàng dell'Alto Medioevo ở Rome có thể được thưởng thức các hình hoạ trang trí sặc sỡ mới được phục chế trong căn phòng trước là tiền sảnh của cung điện. Sàn nhà và 3 trong 4 bức tường đều được phủ bằng cẩm thạch.

Bức tranh cẩm thạch là bằng chứng duy nhất về hình thức nghệ thuật La Mã opus sectile. Đó là nghệ thuật cắt ghép, được tạo ra bằng cách ghép các mảnh đá cẩm thạch có màu sắc khác nhau được cắt gọt một cách tinh xảo. Hình thức lắp ghép giống như trò chơi ghép hình.

Nghệ thuật opus sectile bắt nguồn từ Ai Cập và Tiểu Á. "Nó tương tự như chạm khảm, nhưng có giá trị cao hơn và là một hình thức nghệ thuật xa xỉ hơn. Công việc cần rất nhiều các miếng cẩm thạch tinh xảo có hình dáng khác nhau, thay vì các vật để khảm nhỏ, thường chỉ là những mảnh đầu thẹo đuôi thừa", Katherine Dunbabin, giáo sư cổ điển tại Đại học Canada, cho biết.

Công trình với hàng nghìn mảnh đá vỡ sặc sỡ đã được khai quật đầu tiên vào năm 1959. Trong 5 thập kỷ, các nhà phục chế đã lắp ghép từng mảnh một trên bức hoạ cẩm thạch này. "Kết quả thật tuyệt vời. Chỉ riêng bức cẩm thạch cũng đủ đáng giá một chuyến đến thành Rome", Rutelli nói.

Trong khi sàn nhà được trang trí bằng các hình bát giác, hình tròn và các ngôi sao, thì bức tường chủ yếu gồm các hình động vật săn mồi, hoa và các hoạ tiết hình học. Trên tường nhà cũng xuất hiện hình ảnh của 2 con người. "Một người có thể là chủ nhân trẻ tuổi của ngôi nhà. Người kia, có vầng hào quang trên đầu, có thể là hình ảnh cổ điển của chúa Jesus hay một nhà triết học cao quý", Maria Stella Arena, Giám đốc bảo tàng, cho biết.

http://www.vnexpress.net/Vietnam/Kho...06/11/3B9F0929