Ngành Khoa học xã hội trong “cơn bão” thị trường lao động

Từ những công bố của nhiều Sở GD-ĐT về số lượng hồ sơ đăng ký dự thi (ĐKDT) vào đại học, cao đẳng năm 2011, nhiều người không khỏi giật mình và lo lắng cho số phận bị “bỏ rơi” của khối C (khối ngành khoa học xã hội). Hiện tượng này đã được dự báo từ nhiều năm trước, khi khối A (khối ngành khoa học tự nhiên) hay chính xác hơn là các nhóm ngành kỹ thuật, kinh tế luôn chiếm thế áp đảo về lượng hồ sơ ĐKDT.

Điều này thật dễ lý giải khi số ngành nghề thi khối A, số trường tuyển sinh khối A luôn chiếm một số lượng lớn, đa dạng và phong phú (đồng nghĩa với cơ hội lựa chọn của thí sinh cao hơn). Một nguyên nhân rõ ràng hơn, được nhiều người nhắc đến, là nhu cầu của thị trường lao động ở những thành phố lớn: học khối ngành kinh tế, kỹ thuật dù kiến thức có bình thường thì vẫn có nhiều cơ hội việc làm, trong khi xuất sắc ngành khoa học xã hội, chưa chắc đã xin được việc đúng với chuyên môn.

Vậy, theo lý thuyết của quy luật cung – cầu, ngành Khoa học xã hội sẽ “chống chọi” như thế nào để vượt qua “cơn bão” của thị trường lao động (?)

Chỗ đứng của ngành Khoa học xã hội, ở đâu ?

Những năm gần đây, trước mỗi mùa tuyển sinh, công tác tư vấn-hướng nghiệp diễn ra khá rầm rộ. Nhưng sau mỗi mùa tuyển sinh, số lượng đăng ký dự thi, xét tuyển vào ngành KHXH vẫn lao theo đà giảm đi, thậm chí có ngành không đủ chỉ tiêu, buộc phải ngừng đào tạo. Thực trạng này sẽ dẫn đến việc mất cân đối trong cơ cấu lực lượng lao động, trong sự phát triển xã hội.

http://a8.vietbao.vn/images/vn888/ho...172253420.jpeg

Thí sinh xếp hàng nộp hồ sơ ĐKDT ở trường ĐH Kiến trúc Hà Nội

Ở những nước tiên tiến trên thế giới, khối lượng sách KHXH chiếm 60% và KHTN chỉ là 40%; trong các cuộc cách mạng tiến bộ thì KHXH luôn giữ vai trò quan trọng; những nhà khoa học tài năng luôn có một nền tảng kiến thức về xã hội, triết học vững vàng; trong xã hội, khi những mối quan hệ kinh tế phát sinh những mâu thuẫn, xã hội có sự khủng hoảng về kinh tế, thì chính những nhà hoạch định chiến lược, nhà tâm lý học, nhà sư phạm, luật sư… với những kiến thức về KHXH lại là người đứng ra giải quyết. Rõ ràng, KHXH là một phần tất yếu của cuộc sống, nhưng đang đứng ở đâu và được xã hội coi trọng như thế nào, lại là vấn đề không dễ tìm ra câu trả lời.

Theo GS Nguyễn Minh Thuyết, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội, đối với những ngành KHXH, không nhất thiết phải đào tạo chạy theo số lượng. Chỉ cần tập trung đào tạo những chuyên gia thật sự, tuyển sinh những thí sinh có chất lượng. Chỉ vì không có thí sinh thi mà tuyển “vớt” thì vô hình trung khiến cho ngành khoa học xã hội ngày càng yếu đi.

Thầy Nguyễn Văn Nhã, Trưởng ban đào tạo ĐH Quốc Gia Hà Nội (ĐHQGHN) thì cho rằng, chất lượng ngành KHXH những năm gần đây giảm, vậy có nhất thiết phải tuyển sinh các ngành KHXH theo khối không, là vấn đề nên được xem xét. ĐHQGHN sẽ xây dựng một đề án, một số ngành KHXH và NV sẽ tuyển sinh đầu vào khối A, D. Như vậy, không chỉ mở rộng cơ hội lựa chọn ngành nghề cho thí sinh, mà sẽ tuyển được những sinh viên có năng lực tư duy như khối A nhưng lại thích những môn khoa học về chính trị, lý luận, lịch sử, triết học..

TS Phạm Mạnh Hà, Phó Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ Tư vấn Tâm lý trường ĐHKHXH và NV, ĐHQGHN cho rằng: hình thức tuyển sinh theo khối không còn phù hợp nữa và chỉ còn tồn tại ở Việt Nam. Việc đánh giá năng lực học tập có nhiều cách khác nhau, không nhất thiết phải là 3 môn thi mặc định nào đó mà không phải là những môn khác. Mặc định khối thi là một sản phẩm của cơ chế đào tạo cũ, giờ không còn phù hợp. Tại nhiều nước châu Á, trong quá trình đào tạo, tùy theo năng lực cá nhân để định hướng nghề nghiệp. Vì vậy, thi theo khối dẫn đến trường mở khối A ngày càng nhiều, cơ hội cho những ngành thi khối A ngày càng cao, thí sinh buộc phải lựa chọn phương án an toàn nhất.

Điều đó lý giải vì sao trong đăng ký dự thi, khối A ngày càng “áp đảo” còn khối C luôn rơi vào cảnh “chợ chiều”.

Đồng quan điểm, Giáo sư Phạm Minh Hạc, nguyên Bộ trưởng Bộ GD-ĐT cho rằng: việc đưa khối A vào khối ngành KHXH là việc mà nhiều nước đã làm từ thế kỷ 20. Chẳng hạn, ngành Tâm lý, Ngôn ngữ, không nhất thiết phải thi Văn, Sử, Địa mà thi Toán, Sinh hay Vật Lý cũng được bởi cũng cần nghiên cứu về logic xác suất, tần số của từ… Nhiều em có sở thích, năng lực về môn KHXH nhưng lại khó khăn trong học 1 trong 3 môn của khối C, do đó, tùy theo từng ngành mà có những chính sách tương ứng.

Thị trường lao động là tiếng nói quyết định

Trong giai đoạn dài chúng ta đặt mục tiêu phát triển kinh tế lên hàng đầu, dồn mọi nguồn lực của xã hội dành cho phát triển kinh tế. Điều đó đúng, bởi khi cơm chưa đủ ăn, áo chưa đủ mặc người ta không thể nghĩ đến điều gì khác. Thực tế, những đầu tư nguồn lực đó đã mang lại nhiều kết quả đáng mừng, nhiều công trình, doanh nghiệp, dịch vụ… ra đời. Nhưng, nếu chúng ta quên hẳn đi mảng quan trọng là xã hội nhân văn, sẽ là việc làm giống như đợi lũ về mới lo trồng rừng.

Thầy Văn Như Cương, Hiệu trưởng trường THPT Lương Thế Vinh nhận xét: mở thêm khối cho ngành cũng cần căn cứ theo nhu cầu của xã hội. Ngành KHXH hiện nay, đầu ra rất khó khăn. Nếu may mắn có nghề nhưng lương của nghề ấy ra sao thật khó trả lời. Khoa học nhân văn về con người, phát triển con người… bị xem nhẹ; việc thiếu hụt những ngành nghề KHXH là điều đáng báo động nhưng thị trường mới là định hướng lựa chọn nghề nghiệp cho thí sinh.

Sự đánh giá của xã hội dẫn đến xu hướng chọn nghề theo thị trường lao động. Vì vậy, dù có thay đổi nhóm ngành hay những cố gắng nào từ phía nhà giáo dục nhằm kéo ngành KHXH đi lên cũng khó “chống chọi” lại với cơn bão của thị trường.

Một xã hội sẽ ra sao nếu nền kinh tế cứ đi lên, trong khi nền khoa học xã hội nhân văn “quặt quẹo”, sự phân hóa xã hội ngày càng lớn, nhiều vấn đề xã hội nảy sinh… Những nhà hoạch định kinh tế, phát triển kinh tế không thể giải quyết những vấn đề xã hội nổi lên cực kỳ bức xúc này. Thiếu những người hoạt động trong lĩnh vực xã hội, dẫn tới việc đưa ra những giải pháp chỉ mang tính tình thế, không thể giải quyết thấu đáo và dứt điểm vấn đề.

Người ta thường chỉ nhìn thấy những giá trị kinh tế rõ ràng từ khối ngành tự nhiên, kinh tế mang lại, ít khi thấy từ ngành KHXH, dù cho ngành này cũng có cùng tiêu chí vì sự phát triển của con người. Việc người lao động tập trung vào khối ngành mang lại nhiều giá trị kinh tế là quy luật tất yếu. Đã là quy luật điều tiết của thị trường thì không thể dùng biện pháp cứng rắn để thúc ép, thay đổi. Có lẽ lúc này, thay vì đào tạo dàn trải, nên tập trung vào đào tạo một nhóm “tinh túy” trong lĩnh vực KHXH, làm hạt nhân, dẫn dắt, định hướng cho sự phát triển KHXH, khi nền kinh tế đất nước đã vượt lên một bậc nào đó.

Lúc đó, khối C hay khối các ngành KHXH dựa theo nhu cầu “thật sự” của xã hội, tự nó sẽ vượt qua cơn bão của thị trường lao động, kéo cán cân lao động phù hợp với quy luật phát triển kinh tế - xã hội.

Nguồn: http://vietbao.vn/Tuyen-sinh/Nganh-K...131332071/290/