Khám phá về các thiên hà ^^

[thienthanaoden]

Phát hiện lỗ đen thứ hai ở tâm Dải Ngân hà

Một lỗ đen thứ hai đang náu mình trong tâm của thiên hà chúng ta - Milky Way. Các nhà thiên văn tuyên bố như vậy sau khi quan sát thấy một chùm sao đang quay quanh nó. Chỉ mới 3 năm trước, các nhà thiên văn đã xác nhận rằng Milky Way quay tròn xung quanh một lỗ đen khổng lồ, được gọi là Sagittarius A, với khối lượng gấp khoảng 2,6 triệu lần mặt trời của chúng ta.
Nhưng giờ đây, một hố đen nhỏ hơn nhiều, chỉ nặng gấp 1.300 lần mặt trời, đã được tìm thấy cách người anh em khổng lồ của nó khoảng 3 năm ánh sáng. Jean-Pierre Maillard, nhà thiên văn từ Viện thiên văn học ở Paris (Pháp) và cộng sự đã xem xét một vùng rất sáng nằm ở tâm Dải Ngân hà, có tên gọi IRS 13, trước kia được xem là một vật thể đơn lẻ. Sử dụng các quan sát hồng ngoại từ Đài thiên văn Gemini trên đỉnh ngọn núi Mauna Kea, Hawaii, nhóm nghiên cứu đã khám phá ra IRS 13 thực ra là một nhóm gồm 7 ngôi sao đang quay tròn, có đường kính chỉ khoảng 0,065 năm ánh sáng.
Kết hợp với dữ liệu từ Kính thiên văn vũ trụ Hubble và Đài quan sát tia X Chandra, nhóm đã tính toán ra sự chuyển động của 7 ngôi sao, và nhận thấy chúng hẳn đang bay quanh một lỗ đen có khối lượng trung bình, được gọi là IRS 13E. Bản thân lỗ đen này đang chạy xoắn ốc xung quanh Sagittarius A với tốc độ 280 km/giây.
"Đây là lỗ đen có khối lượng trung bình đầu tiên được tìm thấy trong thiên hà của chúng ta", Maillard phát biểu.
Cũng theo Maillard, 7 ngôi sao này có thể là tàn tích của một chòm sao lớn đã bị trung tâm thiên hà khổng lồ bóc tách dần. Các quan sát có thể giúp khẳng định giả thuyết cho rằng những hố đen khổng lồ, được cho là chiếm cứ trung tâm của nhiều thiên hà, củng cố sức nặng của chúng bằng cách hút những lỗ đen nhỏ hơn và các ngôi sao trong thiên hà đó.
Chùm sao IRS 13 cũng phát ra những tia X rất mạnh - một dấu hiệu cho thấy nó đang che giấu một lỗ đen bên trong. Cho tới nay, các nhà khoa học đã nhận diện được những đợt phát xạ tia X nhỏ hơn xuất hiện rải rác khắp Milky Way, chứng tỏ có thể có rất nhiều lỗ đen mini tương tự đang ở gần trái đất, với khối lượng chỉ bằng 2-3 lần mặt trời, song điều này chưa được xác nhận.

http://vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2004/11/3B9D8549/sao.jpg
Các ngôi sao này được xem là đang quay quanh một lỗ đen có khối lượng trung bình.

[thienthanaoden]

Hubble phát hiện thiên hà trẻ nhất

Những thiết bị nhạy cảm trên Đài thiên văn vũ trụ Hubble đã giúp các nhà thiên văn tính ra tuổi của một thiên hà được xem là trẻ nhất mà con người từng biết tới.
Thiên hà - có tên gọi I Zwicky 18 - dường như mới hình thành từ 500 triệu năm trước, tương đương với thời điểm mà sự sống phức tạp bắt đầu nảy mầm trên trái đất.
Phát hiện được công bố trên số mới nhất của tạp chí Astrophysical, đã cung cấp cái nhìn mới về giai đoạn hình thành đầu tiên của những thiên hà, và hình thái sơ bộ mà Milky Way có thể có cách đây 13 tỷ năm. Thiên hà của chúng ta, hiện có tuổi khoảng 12 tỷ năm, già gấp 20 lần I Zwicky 18.
Từ lâu, các nhà khoa học đã phỏng đoán rằng thiên này còn trẻ, và đưa ra thành phần hoá học của nó. I Zwicky 18 được chụp ảnh từ thập kỷ 1930 như một phần trong cuộc điều tra bầu trời phía bắc, do nhà thiên văn người Thuỵ Sĩ Fritz Zwicky thực hiện. Nhưng phải đến gần đây, bằng "con mắt thần" của Hubble, các nhà thiên văn mới có thể quan sát gần hơn tất cả các ngôi sao trong thiên hà này và xác định tuổi thọ tối đa của chúng.
I Zwicky 18 chỉ cách trái đất 45 triệu năm ánh sáng, gần hơn nhiều so với các thiên hà trẻ con khác. Nhiều thiên hà như vậy đã sụp đổ dưới sức nặng của lực hấp dẫn không lâu sau vụ nổ Big Bang, nhưng I Zwicky 18 thì không. Điều mà các nhà thiên văn chưa rõ là vì sao thiên hà này vẫn ở trong trạng thái "đứa trẻ" - một đám mây khí lạnh của hidro và heli - trong hầu hết quãng thời gian tiến hoá 14 tỷ năm của vũ trụ, và chỉ bắt đầu kích hoạt sự hình thành các ngôi sao trong vòng 500 triệu năm qua.
"I Zwicky 18 thực sự là một thiên hà trẻ", giáo sư Trịnh Xuân Thuận tại Đại học Virginia, đồng tác giả của nghiên cứu với Yuri Izotov từ đài quan sát Kiev, cho biết. "Đó thật là một điều dị thường vì người ta vẫn cho rằng các thiên hà trẻ được hình thành chỉ trong vòng tỷ năm đầu tiên sau Big Bang, chứ không phải đợi đến 13 tỷ năm sau đó. Và rằng các thiên hà trẻ như vậy thường được hy vọng tìm thấy ở khoảng cách rất xa, tại rìa vũ trụ mà chúng ta có thể quan sát được, chứ không phải ở trong không gian lân cận trái đất", Izotov nói.
Trong số các bằng chứng về tuổi của I Zwicky 18, có một bằng chứng là các nhà nghiên cứu đã không tìm thấy ngôi sao già nào cả - điều thường thấy trong các thiên hà cổ đại. Ngoài ra, chất khí trong vùng liên hành tinh của nó cũng "gần như còn nguyên sơ", giáo sư Thuận cho biết. Chất khí này gồm phần lớn là hydro và heli - hai loại nguyên tố nhẹ chủ yếu được tạo ra trong 3 phút đầu tiên của vũ trụ. Chỉ lác đác các nguyên tố nặng hơn được tạo ra trong quá trình hình thành vì sao - carbon, nitơ hay ôxy - là có mặt ở đây.

http://vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2004/12/3B9D95C3/th.jpg
Thiên hà I Zwicky 18, dường như mới hình thành từ 500 triệu năm trước.

[thienthanaoden]

Phát hiện các thiên hà sơ sinh trong vũ trụ già nua

Hàng tỷ năm sau một vụ "bùng phát các bé thiên hà", một phi thuyền của NASA đã phát hiện ra hàng chục thiên hà sơ sinh như vậy.
Chúng được tìm thấy tình cờ bởi Galaxy Evolution Explorer, con tàu đang thám hiểm lượng tia cực tím khổng lồ phát ra từ những đám khí đang nhào nặn các vì sao.
"Thiên hà gần nhất trong số chúng cách trái đất khoảng 1 tỷ năm ánh sáng, gần hơn khoảng 9 tỷ năm so với các thiên hà sơ sinh mà các nhà khoa học đã quan sát được trước đây", Tim Heckman, một nhà thiên văn tại Đại học Johns Hopkins ở Baltimore, cho biết.
Giới nghiên cứu tin rằng vụ bùng phát thiên hà diễn ra chỉ vài tỷ năm sau vụ nổ Big Bang, được xem là thời điểm khai sinh vũ trụ.
Trước tàu Galaxy Evolution Explorer, "chúng tôi không biết rõ liệu những thiên hà sơ sinh này có mặt khắp nơi trong vũ trụ ngày nay, hay có thể giai đoạn sinh nở đó đã chấm dứt", Heckman nói.
Việc tàu Explorer nhìn thấy những thiên hà sơ sinh ở khoảng cách tương đối gần như vậy là rất ấn tượng, Heckman nhận định. "Nó giống như thể bạn nhìn ra cửa sổ và trông thấy một con khủng long đang đi qua".
Tuy nhiên, phát hiện trên cũng không có nghĩa là một đợt bùng phát thiên hà mới đang diễn ra. "Những gì chúng tôi đang nhìn thấy là tàn dư cuối cùng của vụ sinh nở thiên hà - nói cách khác là những kẻ tụt hậu. Chúng tôi không biết điều gì đã khiến chúng lề mề như thế".
Explorer là chiếc kính thiên văn vũ trụ đang bay quanh trái đất kể từ khi được phóng vào tháng 4/2003 nhằm tìm hiểu sự ra đời của các ngôi sao.

http://vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2004/12/3B9D9D34/tha.jpg
Bức ảnh cho thấy một thiên hà trẻ điển hình, với các ngôi sao mới sinh nóng bỏng và các siêu tân tinh đang bùng nổ. Những siêu tân tinh này biểu hiện thành các chớp sáng trắng.

[thienthanaoden]

Ngân hà bừng sáng vì vụ nổ lớn

http://vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2005/02/3B9DB8A2/saotu.jpg
Mô tả sao siêu từ SGR 1806-20 và trường từ của nó.

Các nhà thiên văn không giấu nổi sự kinh ngạc trước một vụ nổ vũ trụ lớn nhất từng được quan sát - một ngôi sao ở đầu kia của Milky Way bùng sáng hơn cả trăng rằm và che khuất các vệ tinh cũng như kính thiên văn.

Vụ nổ xảy ra trên bề mặt một ngôi sao lạ - một sao neutron siêu từ tính có tên gọi SGR 1806-20, ghi nhận được hôm 27/12/2004. Sự bùng phát bức xạ mạnh đến mức tuy không gây hại đến trái đất, nhưng nếu nó xảy ra cách chúng ta 10 năm ánh sáng, trái đất có thể sẽ phải hứng chịu một thảm họa tuyệt chủng mới.

"Đó có thể là vụ nổ lớn nhất mà con người từng quan sát được trong dải ngân hà của chúng ta kể từ khi Johannes Kepler nhìn thấy siêu tân tinh của ông năm 1604", tiến sĩ Rob Fender, thuộc Đại học Southampton, Anh, cho biết.

Một tính toán cho thấy lưỡi lửa khổng lồ trên SGR 1806-20 giải phóng khoảng 10.000 tỷ tỷ tỷ tỷ tỷ tỷ watt.

"Đây là sự kiện cả đời mới có. Chúng tôi đã quan sát một vật thể có đường kính chỉ 20 km, ở đầu kia của dải Ngân hà, đang giải phóng năng lượng trong 1/10 giây còn nhiều hơn mặt trời giải phóng trong 100.000 năm", Fender nói.

"Nó là mẹ của tất cả các ngọn lửa từ - một quái vật thực sự", Kevin Hurley, nhà nghiên cứu vật lý tại Đại học Berkeley ở California, nhận xét.

Bryan Gaensler thuộc trung tâm nghiên cứu vật lý thiên thể Harvard-Smithsonian của Mỹ, mô tả vụ bùng nổ này "có thể lặp lại sau mỗi thế kỷ hoặc thiên niên kỷ trong thiên hà của chúng ta".

SGR 1806-20 nằm cách trái đất khoảng 50.000 năm ánh sáng, trong chòm sao Nhân Mã. Giống như các sao neutron, nó là tàn tích của một ngôi sao rất lớn đang đi đến hồi kết, co lại thành một nhân nhỏ xíu, cực kỳ đậm đặc với trường từ cực mạnh, quay nhanh trên trục của mình. Khi các nhân sao cổ này cạn hết nhiên liệu, chúng sụp đổ và bùng nổ thành một siêu tân tinh.

Có hàng triệu sao neutron trong Milky Way, nhưng tới nay, người ta chỉ mới tìm thấy khoảng một chục "sao siêu từ", là các sao neutron có trường từ cực mạnh. Chúng có từ trường mạnh gấp hàng trăm lần bất kỳ vật thể nào khác trong vũ trụ (hãy hình dung nó có thể phá huỷ dữ liệu của một thẻ tín dụng ở khoảng cách 200.000 kilomét).

SGR 1806-20 thậm chí thuộc diện hiếm hơn nữa. Nó là một trong 4 "siêu sao tiểu liên gamma mềm" được tìm thấy tới nay - tên gọi có được là vì chúng loé sáng ngẫu nhiên và giải phóng lượng tia gamma khổng lồ.

Mặc dù mất năng lượng lớn sau vụ loé sáng, song ngôi sao kỳ lạ này vẫn không hề giảm tốc độ quay.

[thienthanaoden]

Phát hiện thiên hà 'vô hình'

http://vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2005/02/3B9DBC18/chom.jpg
Chòm thiên hà Virgo, nơi được cho là tìm thấy thiên hà tối sẫm.

Một nhóm khoa học quốc tế tuyên bố họ đã tìm thấy một loại thiên hà mới, không hề có các vì sao. Đúng hơn, nó là những đám mây hydro tối sẫm mà ở đó các ngôi sao không được hình thành.

Nhóm nghiên cứu, trong đó có nhà vật lý thiên văn người Australia Virginia Kilborn, thuộc Đại học Công nghệ ở Swinburne, Melbourne, sẽ công bố phát hiện của mình trên tạp chí Astrophysical.

"Thật là thú vị", Kilborn nói về đám mây hydro ở cách chúng ta 50 triệu năm ánh sáng. "Chúng tôi chưa bao giờ tìm thấy đám mây hydro nào mà đến tận giờ vẫn chưa hình thành các vì sao". Thông thường, việc tìm thấy những đám mây hydro cũng đồng nghĩa với việc phát hiện ra các thiên hà đầy sao.

Kilborn và cộng sự phát hiện ra đám mây lạ trong một cuộc khảo sát định kỳ bằng kính thiên văn radio về sự phân bố khí hydro trong nhóm thiên hà Virgo. Hydro là nguyên tố đầu tiên hình thành sau Big Bang, và là chất liệu kiến tạo nên các vì sao. Việc nghiên cứu sự phân bố của loại khí này sẽ cung cấp dữ liệu về sự thành tạo các vì sao và thiên hà, cũng như cấu trúc của vũ trụ.

Theo tính toán, thiên hà "vô hình" này tối hơn 5 lần so với một thiên hà xoắn ốc bình thường. Các nhà nghiên cứu cũng cho biết có thể số lượng của chúng còn nhiều hơn cả những thiên hà thấy được.

Tuy nhiên, Joss Bland - Hawthorn thuộc Đài quan sát Anglo - Australia cho biết một thiên hà tối là chuyện khó có thể xảy ra. Theo ông, đó chỉ là một khu vực nằm giữa hai thiên hà ở quá sát nhau và chúng đã nuốt chửng khí cũng như các vì sao của nhau. Nói cách khác, đám mây hydro tối trên là tàn tích từ vụ va chạm của hai thiên hà.

[thienthanaoden]

'Chấn song' vắt ngang dải Ngân hà

Trong công trình phân tích chi tiết chưa từng thấy về chân dung dải Ngân hà, các nhà thiên văn cho biết một dải sao vắt ngang qua tâm của nó ở một góc nghiêng.

http://vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2005/08/3B9E1378/ngaha.jpg

Một vài nhà khoa học từng phỏng đoán về sự có mặt của thanh sao này, nhưng khảo sát mới đây do hai nhà thiên văn ở Wisconsin thực hiện cho thấy nó dài hơn rất nhiều so với những nhận định trước đó, và nghiêng một góc nhất định.

Dải sáng được cấu thành từ những ngôi sao đỏ và già cỗi, có chiều dài khoảng 27.000 năm ánh sáng, dài hơi 7.000 năm ánh sáng so với phỏng đoán trước kia. Nó nằm nghiêng 45 độ so với đường nối giữa mặt trời của chúng ta và tâm Ngân hà, và như thế có thể xếp dải Ngân hà vào nhóm nhỏ các thiên hà có hình dáng bất thường.

Chân dung mới sẽ giúp các nhà thiên văn hiểu được thiên hà của chúng ta trông như thế nào từ bên ngoài, và "cấu trúc của nó nhìn trong bức tranh lớn", Robert Benjamin, trưởng nhóm nghiên cứu từ Đại học Wisconsin-Madison nói.

[thienthanaoden]

Siêu tân tinh bùng phát ở rãnh xoắn của thiên hà

http://vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2002/07/3B9BDCFB/sieutantinh1.jpg
Vị trí của siêu tân tinh 1994I ở phần dưới thiên hà hình xoáy nước.

Với sự giúp đỡ của kính thiên văn Chandra chụp tia X, các nhà khoa học Mỹ đã quan sát được hoạt động của siêu tân tinh ở các rãnh xoắn của thiên hà. Đó là phần còn lại sau những vụ nổ sao cực lớn, được bọc bởi một vỏ khí sôi sục, phóng ra tia rơnghen với cường độ mạnh.

Nhóm thiên văn của ông Stefan Immler, Đại học Massachusetts (Mỹ), đã chụp được những bức ảnh rõ nét về thiên hà hình xoáy nước (tên gọi khoa học là M51). Các gợn sóng của xoáy nước này là tập hợp của những đĩa bụi và sao khổng lồ. Thiên hà M51 cách trái đất khoảng 30 triệu năm ánh sáng. Nó có hai khu vực phát sáng mạnh, một trung tâm lớn ở phía dưới và một quần thể nhỏ hơn phía trên.

Trong bức ảnh chụp trung tâm phía dưới của thiên hà - phần được đánh dấu bằng hình vuông (xem ảnh) - người ta có thể nhận ra một đốm sáng mờ, đó chính là phần còn lại của siêu tân tinh 1994I.

Ngôi sao này được quan sát lần đầu tiên năm 1994 và được xếp vào typ Ic - một loại siêu tân tinh hiếm. Nó là phần còn lại của một vụ nổ sao khủng khiếp trong quá khứ.

Xung quanh siêu tân tinh 1994I còn có một quầng khí bán kính 0,2 năm ánh sáng. "Đó là những đám khí sôi sục với nhiệt độ lên tới hàng triệu độ C vì bị đốt nóng bởi năng lượng của vụ nổ sao mẹ. Vì thế chúng phát ra tia X khá mạnh", Immler nói. "Tuy nhiên, đây là lần đầu tiên chúng tôi chụp được các bức ảnh sắc nét đến vậy". Theo các nhà khoa học, tại những rãnh xoắn của thiên hà hình xoáy nước này có vô số siêu tân tinh như thế.

[thienthanaoden]

Có khoảng 30 tỷ "trái đất" trong Milky Way

http://vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2002/07/3B9BDC3D/MilkyWay.jpg
Trái đất không đơn độc trong dải Ngân hà - Milky Way của chúng ta.

Các nhà thiên văn đã đi đến nhận định này sau khi khám phá ra hành tinh thứ 100 bên ngoài hệ mặt trời - một hành tinh quay quanh một ngôi sao khác chứ không phải quanh mặt trời của chúng ta.

"Chú lính mới" này là một hành tinh khí khổng lồ, giống với tất cả các hành tinh ngoài hệ mặt trời từng được xác định cho tới nay, và bám theo một ngôi sao mẹ nằm cách đó 293 năm ánh sáng.

Các nhà khoa học cho biết con số 100 là cột mốc quan trọng cho thấy đã đến lúc họ có thể phỏng đoán về số hành tinh tồn tại trong dải Ngân hà - Milky Way, và ước tính bao nhiêu phần trăm trong số đó có thể giống với trái đất. Câu trả lời trong cả hai trường hợp là hàng tỷ.

Cho tới nay, gần như tất cả các ngôi sao (hơn 1000 ngôi) nằm cách chúng ta trong bán kính 100 năm ánh sáng đã được khảo sát. Khoảng 10% trong đó đã thấy có chứa các hệ hành tinh. Vì thế, theo các nhà thiên văn, với khoảng 300 tỷ ngôi sao trong Milky Way, sẽ có khoảng 30 tỷ hệ hành tinh, và một số lớn trong đó rất có thể sẽ chứa các tinh cầu giống với trái đất.

Hiện tại, công nghệ nhận dạng hành tinh (gián tiếp dựa trên hiện tượng “đảo” của các ngôi sao mẹ, do lực hút của các hành tinh bay quanh gây ra) chỉ có thể phát hiện ra các thiên thể có khối lượng lớn hơn hoặc bằng sao Thổ. Những hành tinh có kích cỡ trái đất thường bị bỏ qua do chúng quá nhỏ. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu tin rằng chúng chắc chắn tồn tại, và thậm chí to lớn như Mộc tinh. Họ hy vọng một ngày nào đó, những thế hệ kính thiên văn vũ trụ mạnh hơn sẽ mở đường qua khoảng không, cho phép chúng ta nhìn ra chúng.

[thienthanaoden]

Milky Way có một hàng xóm mới và gần nhất

http://vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2003/11/3B9CCF19/nuotthienha.jpg
Trong bức tranh ngoạn mục này, các nhà nghiên cứu đã chỉ ra một dòng sông sao màu hồng đang bị lực hút của Milky Way kéo ra khỏi thiên hà bé nhỏ Canis Major.

Dải Ngân hà của chúng ta đang trượt vào và nuốt chửng một thiên hà mới được tìm thấy - thiên hà nay trở thành láng giềng gần nhất của nó. Một nhóm các nhà thiên văn quốc tế đã thông báo phát hiện này hôm qua.

Nhóm nghiên cứu từ Đại học Sydney ở Australia, đài quan sát Strasbourg ở Pháp, đài quan sát Bologna ở Italy, Đại học Cambridge và Leiceister (Anh) đã đặt tên thiên hà còi cọc mới được tìm thấy là Canis Major. Họ cho biết cuộc va chạm giữa Milky Way và chú lùn này bị che khuất trong thời gian lâu đến vậy là bởi tình trạng bụi đậm đặc trong đĩa Milky Way.

Các nhà nghiên cứu đã thực hiện một cuộc điều tra bầu trời bằng ánh sáng hồng ngoại - ánh sáng giúp họ "nhìn xuyên qua" đám bụi này và chụp được các ngôi sao M khổng lồ. Đó là những ngôi sao đỏ lạnh, phát sáng rực rỡ dưới ánh sáng hồng ngoại . Những ngôi sao này được sử dụng như các cột mốc để các nhà khoa học tìm ra hình dạng và nơi khu trú của Canis Major, đồng thời cũng cung cấp một cấu trúc 3 chiều về các vùng xa của Milky Way.

“Chúng tôi giờ đây có thể nghiên cứu một phần của Milky Way mà trước kia bị khuất tầm nhìn”, tiến sĩ Rodrigo Ibata của Đại học Strasbourg cho biết.

Canis Major có khối lượng tương đối nhỏ, chỉ gấp khoảng 1 tỷ lần mặt trời của chúng ta, và đang trong quá trình tan rã trước sức hút hấp dẫn khổng lồ của Milky Way. Hiện tại, các ngôi sao của nó đang không ngừng hoà nhập vào Dải Ngân hà. Canis Major nằm cách trung tâm Milky Way khoảng 42.000 năm ánh sáng, gần hơn so với cả thiên hà còi Sagittarius - hàng xóm gần nhất trước đây của chúng ta, và cũng đang bị Milky Way nuốt mất.

Tiến sĩ Geraint Lewis của Đại học Sydney, thành viên nhóm nghiên cứu, cho biết phát hiện này đã khẳng định niên đại khá trẻ của Milky Way. “Nó không phải đang ở tuổi trung niên, mà chỉ mới đang được hình thành”, Lewis nói.

Các nhà nghiên cứu cũng khám phá một khía cạnh mới về quá trình hình thành của các thiên hà. Trong khi giới thiên văn từ lâu đã phỏng đoán rằng phần trung tâm của các thiên hà lớn như Milky Way được hình thành bằng cách nuốt các thiên hà vệ tinh đến quá gần nó, thì đây là lần đầu tiên, người ta quan sát thấy vùng bên ngoài của một thiên hà cũng đang tiến hành “phi vụ” tương tự.

http://vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2003/11/3B9CCF19

[thienthanaoden]

Tìm thấy cánh tay mới của Milky Way

http://vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2003/12/3B9CE318/may.jpg
Các đám mây khí và bụi gần tâm Milky Way.

Các nhà thiên văn Australia vừa khám phá ra một cánh tay bổ sung của Milky Way, được cho là ôm trọn lấy vùng ngoại vi của thiên hà này như thể một biên giới đặc bằng khí. Nhóm nghiên cứu hy vọng phát hiện sẽ giúp phác thảo một bức tranh hoàn thiện hơn về dải Ngân hà của chúng ta.

Theo Naomi McClure-Griffiths, thành viên nhóm nghiên cứu, biên giới khí này (dày khoảng 6.500 năm ánh sáng) cho thấy Milky Way có cấu trúc tương tự như hầu hết các thiên hà khác, với những cánh tay xoắn bằng khí vươn dài ra khỏi những cánh tay nhỏ hơn ở trung tâm.

Các nhà thiên văn tin rằng Milky Way có khoảng 4 cánh tay cấu tạo từ khí hydro, bụi và các vì sao, xoắn mở từ trung tâm ra ngoài. Cánh tay khí mới phát hiện nằm cách trung tâm thiên hà khoảng 60.000 năm ánh sáng. "Đó là điểm xa nhất của dải Ngân hà và là thứ cuối cùng bạn nhìn thấy trước khi thiên hà hòa vào vũ trụ đen", McClure-Griffiths nói.

http://vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2003/12/3B9CE318

[thienthanaoden]

Tìm thấy cụm thiên hà lớn cách xa 10,8 tỷ năm ánh sáng

Các nhà thiên văn cho biết, khoảng cách 10,8 tỷ năm ánh sáng có nghĩa là nó được hình thành khi vũ trụ chỉ mới được 20% tuổi so với ngày nay. Trước kia, chưa có cấu trúc nào tìm được ở xa và lâu đời đến vậy.

Cụm thiên hà khổng lồ này hình thành lâu đời hơn nhiều so với tưởng tượng của các nhà khoa học. Nó gồm 37 thiên hà và 1 chuẩn tinh, xếp gọn trong một cấu trúc có bề dài ít nhất 300 triệu năm ánh sáng và rộng 50 triệu năm ánh sáng.

Trưởng nhóm nghiên cứu Povilas Palunas của đại học Texas cho biết, hiện tại họ chỉ nhìn thấy những thiên hà sáng nhất trong cấu trúc này, chứ có thể còn có rất nhiều thiên hà mờ nhạt hơn bị bỏ qua.

Những giả thuyết phổ biến về vũ trụ trước đây, với sự hậu thuẫn của các mô hình siêu máy tính, đều cho rằng, 10,8 tỷ năm trước là thời điểm quá sớm để các cấu trúc tinh tú cỡ đó có thể hình thành. Vụ nổ Big Bang - mà các nhà khoa học cho là khai sinh ra vũ trụ - chỉ được ước đoán xảy ra vào khoảng 13,7 tỷ năm trước.

Một năm ánh sáng là khoảng cách mà ánh sáng đi trong 1 năm trong chân không.

http://vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2004/01/3B9CEC6A/

[thienthanaoden]

Phát hiện cụm thiên hà khổng lồ

http://vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2001/01/3B9AD64F/thienha.jpg
Các siêu nhóm thiên hà phía sau những ngôi sao có màu vàng và đỏ.

Các nhà thiên văn đã xác định được một siêu nhóm thiên hà nằm trong chòm sao Leo. Đây có lẽ là cấu trúc lớn nhất trong vùng không gian có thể quan sát được của vũ trụ.

Nghiên cứu được đưa ra hôm thứ hai trong một cuộc họp của các nhà thiên văn Mỹ tại San Diego, California. Siêu nhóm thiên hà có đường kính khoảng 500 triệu năm ánh sáng và cách trái đất khoảng 6,5 tỷ năm ánh sáng. Do trong thuật ngữ thiên văn khoảng cách tương ứng với thời gian, cụm thiên hà trên được quan sát có lẽ từ khi vũ trụ mới chỉ bằng 1/3 tuổi so với ngày nay.
Mật độ dày đặc của các thiên hà được nhận ra do chúng hấp thụ ánh sáng từ các chuẩn tinh (quasar) nằm xa hơn về phía sau. Các chuẩn tinh là những thiên hà “hoạt động” có nhân rất sáng. Chúng là công cụ có ích cho việc thăm dò không gian bí hiểm như giúp các nhà khoa học lập bản đồ phân bố của các thiên hà. Bản thân những siêu nhóm thiên hà cũng chứa một số lượng lớn, bất bình thường các chuẩn tinh trong lòng nó.

Các nhà khoa học đã lập bản đồ các hệ thiên hà trong vũ trụ thành các cụm, nhóm và siêu nhóm. Thiên hà của chúng ta, Milky Way, là một mẩu tý hon trong một siêu nhóm thiên hà khá nhỏ có kích thước khoảng 50 triệu năm ánh sáng.

http://vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2001/01/3B9AD64F