Thổ cẩm

Thổ cẩm

Nguyễn Huy Thiệp

Bản Hoan có 17 ngôi nhà sàn đều làm theo lối cổ của người Mường. Cả bản nhà nào cũng có khung dệt thổ cẩm. Thổ cẩm ở đây dùng để may váy áo, may chăn đệmm, cũng để mang bán ở chợ Bờ và chợ thị xã Hòa Bình.
Mất bao nhiêu lâu để dệt được tấm thổ cẩm như ý? Không biết được! Các cô gái Mường đã mất rất nhiều thời giờ để làm việc ấy! Ngoài việc làm nương, làm việc trong nhà, hễ rỗi rãi là họ lại ngồi ngay vào khung dệt.
Ôi thổ cẩm! Mi là nỗi khắc khoải của bao thiếu nữ đang xuân! Mi cũng giấu trong từng sợi vải của mi biết bao nhiêu mơ ước đắm say! Ôi thổ cẩm! Mi đã cứu được biết bao nhiêu chị em ta khỏi sa ngã bất hanh trong tuổi thanh xuân trong trắng vô tư…! Những đêm trăng, nếu không có những khung dệt thổ cẩm, các thiếu nữ sẽ ra khỏi bản, ai biết rồi mà quỷ sẽ dẫn họ đi đến những đâu, làm những việc gì, rồi sau đó chuốc những tai họa nào?
Khoảng năm…, hồi ấy tôi vừa tròn 25 tuổi, tôi là một bác sĩ vừa mới ra trường. Tôi mạnh khỏe, vạm vỡ và trong tôi chắc chắn có nhiều lòng hăm hở cũng như dục vọng. Tôi thích đọc những tiêu thuyết ái tình, thích sưu tầm những bức ảnh người mẫu cắt ra từ các tạp chí “Mốt” và “Thế giới phụ nữ”, tôi cũng thích những câu danh ngôn kiểu “hoặc anh là đe, hoặc anh là búa” hay “ái tình là một bão chúa không nương tay cho ai cả” hay “lật mặt nạ của ái tình đi, bạn may ra sẽ có được đôi chút yên tĩnh trong lòng”. Bấy giờ tôi khá nông nổi, phù phiếm. Tôi hiếu danh và rất ngông cuồng. Tôi giống với nhiều cậu ấm thành phố thuộc các gia đình trung lưu vẫn sống nhan nhản ở các khu tập thể Trung Tự, Kim Liên, Nghĩa Tân hay Láng Hạ ở trong thành phố chúng ta bây giờ. Phụ huynh đám thanh niên này thường là những “cán bộ” có chút công lao được Nhà nước cấp cho một căn hộ tập thể, một khoản lương hưu và rất nhiều tham vọng cùng sĩ diện. Đám con cái của họ được ăn học tử tế nhưng vô tích sự, vẫn luôn khinh rẻ người bình dân “hạ lưu” nhưng lại không biết cách xoay trở để gia nhập vào tầng lớp “thượng lưu” nhiều tiền của và thế lực ở trong xã hội như thế nào. Rất nhiều người cứ loay hoay như thế cho đến hết cả đời người.
Bấy giờ tôi được đưa về Sở Y tế tỉnh… và tôi cùng một số người nữa trong khi chờ đợi được sắp xếp công việc thì được cử đi khảo sát về tình hình sức khỏe dân chúng và vệ sinh dịch bệnh ở các địa phương. Gần một tháng ròng, chúng tôi loanh quanh ở các bản của người Mường vùng tả ngạn sông Đà. Từ trước đến nay tôi ở thành phố, sống trong các “chuồng chim” và các “chuồng cọp” của nhà tập thể chung cư, đây là lần đầu tôi được “sổ lồng”. Tôi ngờ ngợ nhận ra vẻ đẹp của tự nhiên hoang dã và tôi vừa thích thú, vừa sợ hãi trước vẻ đẹp ấy. Trong khi khám bệnh cho người miền núi, tôi ngạc nhiên nhận thấy họ gần như chẳng có bệnh tật gì cả, thậm chí cả ở những người cao tuổi cũng vậy. Ở khoảng độ tuổi từ 50 trở ra, nếu là người dân thành phố vẫn sống trong các khu tập thể chung cư như bố mẹ tôi thì chắc chắn mỗi người là một ổ bệnh, mỗi năm họ đều phải nhét vào bụng mình hàng vốc thuốc đủ loại. Thần kinh luôn căng thẳng, họ rất dễ xúc động hoặc dao động, tình trang nhàn rỗi làm cho các cơ bắp nhão ra, máu chảy chậm lại, ánh mắt nhìn của họ trở nên lờ đờ hoặc khuất tất. Ở những người “dân tộc”, lao động và sự điều chỉnh tự nhiên khiến họ có được tình trạng sức khoẻ tương đối thăng bằng, Đa số những người mà tôi khám bênh, tôi nhận thấy tình trạng thần kinh của họ gần như “tuyệt hảo”, họ khoogn nghĩ ngợi, không lý sự phần tích, họ chẳng cần đến triết học và lô-gic làm gì. Ngoài một số bệnh thông thường do vệ sinh kém và do thiếu ăn, trên thực tế tôi nhận thấy họ sống lành mạnh, lương thiện hơn người thành phố.
Cuối chuyến đi, cúng tôi tới bản Hoan và nghỉ đêm ở đó. Tôi và một bác sĩ trong đoàn được đưa đến nghỉ ở nhà bà Lanh, một bà mế người Mường. Tôi nhớ hôm ấy trăng rất sáng, ánh trăng rực rỡ huyền ảo đẹp lạ lùng. Trưởng bản dẫn chúng tôi leo lên nhà sàn, giới thiệu chúng tôi với bà mế, nói trng chúng tôi sẽ nghỉ nhờ đêm ở đó để sáng mai đi tiếp sang bản khác
Tôi và người bạn cùng đi được xếp ngủ ở gần cửa sổ. Vừa ngả mình xuống đêm, lập tức anh ngủ ngay. Trăng rất sáng, ánh trăng hắt qua khung cửa sổ tựa như dát vàng trên tấm chăn dệt thổ cẩm. Tôi lay anh bạn cùng đi để nói cho anh ta hay về vẻ đẹp của ánh trăng nhưng anh ta khó chịu càu nhàu: “Thôi đi bố, đã từ rất lâu rồi tôi biết trên đời không có cái gì đẹp cả ngoài tiền !” Nói xong, anh ta lại tiếp tục ngủ vùi, cho dù ngoài trời có sáng trăng hay mưa giông cũng như nhau hết.
Tôi nằm thao thức ngắm trăng, bỗng nhiên ngờ ngợ nhận ra giá trị sự sống. Sự sống chính là ân sủng mà Thượng đế tối cao ban cho con người. Ta được sống, được hít thở, được đi lại, làm việc, yêu đương... có gì tuyệt vời hơn thế? Bởi lẽ gì, vì lẽ gì mà con người thù hận, dối lừa, xấu xé, hủy hoại nó đi? Con dế mèn ở ngoài vườn kia ri rỉ ca hát, nó sung sướng với sự sống bé nhỏ mà Thượng để ban cho nó. Nó chẳng hề ghen tị với ai. Với nó, trong giây phút này, dưới ánh trăng này, ngọn cỏ và giọt sương đêm, thế là quá đủ để nó cất lên tiếng hát ngợi ca sự sống mà Thượng đế hào hiệp ban cho nó rồi. Nếu có đứt hơi thì cũng chẳnrg sao! (Ồ, điều ấy có nghĩa lí gì?) Bây giờ nó cứ sống đã khi nó còn đang hít thở đây, khi nó vẫn còn đang hừng hực tràn đềy cảm giác trong cơ thể - những cảm giác đang rung lên bần bật ở cổ họng nó, ở đôi chân, đôi cánh nó kia!
Tôi nằm một lúc lâu, chợt nghe thấy tiếng lách cách của khung dệt thổ cẩm nằm ngoài nhà. Tôi lén trở dậy đi ra ngoài cửa. Trên tấm càn gỗ đầu nhà, dưới ánh trắng, một cô gái Mường đang chăm chú dệt tấm vải thổ cẩm với những màu sắc vô cùng đẹp mắt. Tôi lặng người, gần như nghẹt thở vì vẻ đẹp trong trẻo huyền ảo của hình ảnh ấy. Tôi ấp úng chào cô gái. Cô mìm cười gật đầu chào tôi. Dưới ánh trăng, khuôn mặt cô thật xinh đẹp, tươi tắn. Tôi lại gần, tôi hỏi cô có biết tiếng Kinh hay không nhưng cô mỉm cười lắc đầu. Hỏi gì cô cũng chỉ mìm cười lắc đầu. Đêm đã khuya, hơi lạnh như ngày càng dày đặc thêm, thậm chí còn hơi buốt giá. Ánh trăng như được làm lạnh đi, trở nên trong suốt ngời ngợi. Những bóng thẫm của cây lá, của cảnh vật như đậm đặc hơn, ấm thầm sâu sắc và đầy bí ẩn. Tôi đứng gần cô gái lảm nhảm nói cho cô biết những cảm giác của tôi trước vẻ đẹp của dãy núi đã trước mặt, của cây cói trong vườn, cảu cả màu sắc tươi đẹp ở tấm vải thổ cẩm mà cô đang dệt. Cô gái nghe tôi nói, lặng lẽ mỉm cười, có thể cô không hiểu được tâm trạng xúc động đầy phấn khích chân thành của tôi. Ánh mắt và nụ cười của cô đầy sự cảm thông, nó vui vẻ ấn cần như muốn chia sẻ tình cảm với tôi. Tự dưng tôi thấy mình đang trở nên cảo thượng và lương thiện, cảm giác rõ rệt đến nỗi khiến tôi ngây ngất tưởng như đang bay lên. Bạn trẻ! Nếu có thể thì bạn hãy cố gắng trở nên cao thượng và lương thiện tức khắc chứ đừng chần chừ do dự! Đấy chính là điều đẹp nhất mà bạn có thể làm được khi bạn vẫn còn trẻ trung, nó sẽ nâng đỡ cho bạn suốt cả cuộc đời để bạn có thể tự tin mà yên tâm sống. Tin tôi đi, khi bây giờ tôi đã trở thành một lão già vô tích sự, tôi biết chắc điều đó vì tôi đã phải trả giá đau đớn cho rất nhiều sự lựa chọn chần chừ do dự của mình. Đương nhiên, để có thể hành động cao thượng và lương thiện, bao giờ bạn cũng phải chịu những mất mát, thiệt thòi... Trời vốn sinh ra thế đấy!
Như vậy, đêm hôm ấy tôi đã trải qua một tâm trạng hứng khởi tuyệt vời dưới ánh trăng thơ mộng bên cạnh cô gái vừa xa lạ vừa gần gũi kia. Cho đến khi ánh trăng khuất nơi đầu núi, bắt đầu có tiếng gà rừng gáy ran cô gái mới thôi dệt đứng lên đi nghỉ. Cô bẽn lẽn chào tôi rồi nghiêng người tránh tôi để bước vào nhà. Khi cô bước qua bên tôi, không hiểu tại sao tôi bỗng trở nên mạnh dạn khác thường, tôi đưa tau ôm lấy bả vai, xoay người cô lại và hôn lên đôi môi cô. Trong đời, đây là lần đầu tiên tôi hôn một người con gái. Cô gái luống cuống những đã tiếp nhận cái hôn của tôi rất tự nhiên, cô hơi mỉm cười và nhè vào miệng tôi một miếng đào đăng ăn dở đầu nước bọt, sau đó vội vã gớ người lẩn nhanh vào nhà. Vị ngọt ngào của miếng đào khiến tôi chẳng bao giờ quên. Sau này, tất cả những cao lượng mỹ vị mà tôi có dịp thưởng thức cũng chẳng thể nào sánh với cảm giác mà tôi có được trong đêm trăng ấy.
Tôi đứng yên một lúc rồi lặng lex chui vào giường nằm. Người tôi lạnh toát sương đêm. Tôi ôm lấy anh bạn đồng nghiệp một cách thân ái. Anh ta nằm lui ra xa và càu nhàu: “Thôi đi bố, ở nhà vợ con đã hành hạ tôi, ra ngoài xã hội tôi cũng không được yên, vậy hỏi tôi sống để làm gì?”. Nói xong anh lại ngủ vùi, như để quên đi mọi nỗi bất hạnh giáng lên sống phận của mình.
Sớm hôm sau, đoàn trưởng đoàn công tác lôi chúng tôi dậy nhưng tôi cáo ốm. Tôi giả vờ như sốt rất cao. Vốn là bác sĩ, tôi thừa biết cách nói ra các triệu chứng của trăm thứ bệnh trên đời. Người ta quyết định để tôi ở lại bản Hoan. Sau ít ngày, hy vọng lúc đó tôi đã hết ốm, đoàn công tác sẽ cử người quay lại để đón tôi đi.
Anh bạn đồng nghiệp đêm qua ngủ cùng với tôi hết sức áy náy. Anh ta xin lỗi vì “cái giấc ngủ chết tiệt” đã khiến anh chẳng biết gì về việc tôi lên cơn số suốt cả đêm qua. Anh nói:
- Hy vọng cậu không bị sốt rét ác tính hay thương hàn, tức là những bệnh dễ lây sang
người khác. Cuối năm nay tôi sẽ về hưu, tôi đau dạ dày kinh niên, bây giờ nếu nhiễm thêm một bệnh gì nữa thì cuộc sống của tôi vốn chẳng ra gì coi như đi đứt!
Chúng tôi chia tay nhau. Tôi lập tức chui vào tấm chăn thổ cẩm, vô cùng khái trá vì đã thực hiện được mưu mẹo của mình dễ dàng như vậy.
Sáng hôm đó, tôi ngủ một giấc say sưa. Khi tỉnh dậy, tôi đã thấy cạnh chỗ nằm có bát xôi ngô để sẵn chờ tôi ăn sáng. Căn nhà vắng tanh chẳng có ai cả. Tôi ăn sáng, sau đó đi dạo loanh quanh. Có lẽ cả nhà đã đi làm hết. Tôi đi xuống gầm sàn nhà và thấy cô gái đêm qua đang loay hoay nhuộm sợi và phơi nó lên hàng rào. Đàn ngỗng sư tử đang ăn cỏ gần đó thấy tôi bèn chạy lại kêu la ầm ĩ. Cô gái trông thấy tôi vừa ngạc nhiên lại vừa thẹn thò, đôi má đỏ lựng như vừa chui ở bếp ra. Cô gái chẳng biết xoay trở ra sao, cứ luống cuống đứng yên tại chỗ, hai tay mân mê vào hai vạt áo. Tôi đến gần, bị kích động vì thân hình gợi cảm và làn da trắng ngần ở cổ và vai cô gái, thế là tôi ôm choàng lấy cô một cách liều lĩnh. Cô gái chống trả lại tôi quyết liệt. Dục vọng trong tôi bùng lên như lửa. Tôi đè cô gái ngã xuống nền đất, ngay cạnh những đống củi và những bao tải đựng đầy sắn lát khô. Tôi chiếm đoạt cô gái một cách tàn bạo điên cuồng. Những con ngỗng sư tử xông vào tôi kêu la ầm ĩ và mổ lia lịa vào chân, vào đầu nhưng tôi mặc kệ. Chó sủa ran lên. Những tám vải thổ cẩm rũ tung nhầu nát dính đầy bụi đất. Những miếng sẵn khô thái lát trắng xóa vung vãi tung tóe khắp nơi. Cô gái vô cùng kinh hãi, gần như ngất đi. Vừa xong việc là cô gập người cùng dậy, ôm váy áo lẩn ngay vào rừng. Còn tôi, tôi không ý thức được ngay tình cảnh của mình. Tôi không hề có cảm giác thỏa mãn hay sung sướng chút nào. Tôi hoảng sợ như vừa rơi xuống vực thẳm. Tôi như bị mát phương hướng và mọi cảm giác. Một lúc rất lâu tôi mới định thần lại được.
Tôi lên nhà, lúc này lý trí đã trở lại với tôi, tôi vô cùng hoảng sợ vì hành động mà tôi vừa làm cũng như hậu quả tai hại sẽ đến. Tôi quyết định bỏ trốn vè Hà Nội. Tôi viết một bức thư để lại cho đoàn công tác, trí trá nói dối rất vô liêm sỉ để biện minh cho việc tôi vội vã bỏ đi, sau đó tôi để bức thư ở lại trên bàn rồi khoác ba lô chuồn thẳng.
Tôi bỏ chạy về phía sông Đà. Qua bến đò, đi bộ hơn chục ây số là tôi sẽ đến được bến ô tô. Tôi chạy theo lối mòn trong rừng, luôn luôn linh cảm thấy như đang có người đuổi theo đằng sau. Quả nhiên tôi thấy cô gái lúc nãy đang vừa chạy vừa vấp nga, hai tay vươn lên như muốn giãi bày một điều gì đó. Do không biết tiếng Mường, tôi không biết xử trí ra sao. Cuối cùng, tôi tháo sợi dây chuyền có hình mẹ tôi mà tôi vẫn đeo ở ngực ra để trên một phiến đã bên đường. Tôi ra hiệu cho cô gái biết rồi cắm đầu cắm cổ chạy thẳng mà không ngoái đầu nhìn lại.
Về tới Hà Nội, nhờ thế lực của một người quen can thiệp với Sở Y tế nên cuối cùng cũng không có ai hỏi han gì tôi. Sau này gặp lại anh bạn đồng nghiệp, anh ta nói:
- Hóa ra việc cậu bỏ đi là đúng! Quả là tuổi trẻ tài cao mưu lược hơn người. Còn bọn tớ, lũ sông Đà đã giam bọn tớ suốt một tháng ròng ở trên Tu Lý. Đã đói khát, lại bệnh tật… Đúng là số kiếp đã chẳng ra gì thì ở chỗ nào cũng chẳng ra gì.
Sự việc cứ thế bẵng đi hơn 30 năm. Sau lần ấy, tôi chưa bao giờ có dịp quay lại bản Hoan. Suốt thời gian ấy, cũng chỉ có một hai lần tôi nhớ lại sự việc xảy ra những không phải để ân hận mà chỉ là để ghi nhớ “sự mất trai tân” trong cuộc đời mình mà thôi. Với bản tính trung thành và nhẫn nhục, từ một công chức ở Sở, sau nhiều năm trời tôi đã trở thành một quan chức cấp cao ở Bộ Y tế. Trước Tết Nguyên đán năm kia, tôi tham gia vào một đoàn công tác của Chính phủ để đi khảo sát về chương trình xóa đói giảm nghèo ở vùng nông thôn, vô tình thế nào tôi lại có dịp đi đến bản Hoan.
Lần ấy, khi về huyện X, người ta báo cho tôi hay ở đây dân chúng đang chặc phá rừng bừa bãi. Họ mới bắt được một tên “lầm tặc” khét tiếng, tên này vô cùng liều lĩnh, hắn chẳng biết gì về pháp luật, hắn tấn công lại tất cả những người thi hành công vụ. Người ta cũng nói với tôi rằng cách giải quyết tốt nhất đối với hạng người như thế là “cho xơi một phát kẹo đồng”.
Tôi quyết định xuống tận nơi xem xét sự việc. Đi cùng tôi là một quan chức địa phương người Mường tên là Đinh Công Hùng. Ở hạt kiểm lâm, tên “lâm tặc” được nhốt vào một cũi sắt, chiếc cũi này trước đây vẫn dùng nhốt gấu. Tên này trạc 30 tuổi, chột mắt, thọt chân, người ngợm dị hợm.
Tôi đề nghị người ta thả hắn ra để tôi nói chuyện với hắn nhưng họ không nghe:
- Thưa ông, không được đâu! Thằng chó chết này nó sẽ xơi tái ông ngay! Còn nếu ông dứt khoát muốn thả nó ra thì để chúng tôi phải làm què chân nó đã!
Tuy nhiên, cuối cùng thì tôi cũng đã nói chuyện được với “tên giặc” mà không đến nỗi phải bẻ chân hắn. Chẳng khó khăn gì tôi đã biết nguyên nhân thực của việc hắn đi phá rừng: hắn có bảy đứa con, gia đình quanh năm nghèo đói, hắn phải làm đủ mọi việc lương thiện cũng như không lương thiện để cứu cả nhà.
- Thế dân chúng ở đây không có nghề nghiệp gì khác cả sao?
Ông Đinh Công Hùng nói cho tồi biết:
- Có đấy ! Trước đây có nghề dệt thổ cẩm. mẹ của tên này thậm chí còn là người dệt giỏi nhất vùng này. Nhưng về sau nghề này mất dần, không thể cạnh tranh với vải công nghiệp ngoài thị trường được. Đấy là một nghề để rèn luyện nhân cách cho người phụ nữ Mường chứ không phải một nghề để kiếm sống.
Tên giặc có vẻ chán cuộc trò chuyện với tôi. Hắn muốn đứng lên đi lại cho khỏi tê chân. Khi hắn đi lại, cái chân thọt của hắn trông thật tội nghiệp.
- Anh ta bị tật nguyền bẩm sinh hay sao? – Tôi hỏi.
Ông Đinh Công Hùng trả lời:
- Câu chuyện dài lắm! Mẹ hắn trước kia vốn là một cô gái Mường nết na. Không hiểu vì sao cô ta mang thai! Thật là tai hại! Chắc vì muốn hủy cái thai đi nên cô ta đã uống đủ mọi thứ lá lẩu vào người. Kết quả thằng bé sinh ra đã tật nguyền. Mẹ nó ít lâu sau đó thì chết. Thằng bé không được học hành gì cả. Tuy lác mắt, thọt chân, lại gù lưng nữa nhưng nó lại có sức khỏe phi thường. Chắc thằng bố nó phải là một tên rất nguy hiểm!
“Tên giặc” nhìn hai chúng tôi với vẻ mặt gườm gườm và đôi mắt lác kinh người.Khi hắn quay lại, tôi nhận thấy hắn đeo một vật kỳ lạ ở ngực: đấy là một cái túi thổ cẩm bé xíu, cáu ghét. Khi tôi ngỏ lời xem thì hắn giữ chặt lấy, vẻ hung dữ. Ông Hùng nói:
- Chắc đây là một thứ bùa ngải gì đó mà mẹ hắn đã để lại cho hắn. Nếu ông muốn xem thì cũng không khó…
Ông Hùng vẫy tay cho mấy người cảnh vệ đi theo. Người ta giữ hắn lại, đá vào giữa hai khoeo chân, thậm chí phải vặn cổ hắn mới tước được vật bẩn thỉu ấy.
Khi mở túi ra, người ta thấy trong đó có một sợi dây chuyền. Tôi suýt ngất đi vì nhận ra đó là vật kỷ niệm mà mẹ tôi để lại cho tôi. Cậy nắp chiếc hộp bé xíu có hình quả tim, trong đó còn nguyên tấm ảnh mẹ tôi chụp hồi còn trẻ.
- Thế anh tên gì? Người ở đâu? Tại sao lại có vật này?
Hắn trả lời, còn tôi nghe thấy tiếng hắn trả lời mà chẳng khác nào nghe thấy tiếng súng tử hình!
Không còn ngờ vực gì nữa, thằng khốn nạn và ghê gớm ấy chính là thằng con trai tôi!
Đêm hôm đó và suốt máy đêm hôm sau tôi không thể nào ngủ được. Không ngờ hành động tội lỗi ngày xưa của tôi lại có hậu quả khôn lường như vậy. Tôi nhìn tấm hình mẹ tôi cầu khẩn. Nếu như còn sống, chắc chắn mẹ tôi sẽ đặt danh dự và sĩ diện của tôi lên trên hết thảy. Mẹ tôi sẽ không cho tôi thừa nhận thằng giặc khốn nạn và ghê tởm kia là con tôi đâu. “Còn cái con ranh con yêu tinh người Mường – Mẹ tôi sẽ bảo như thế - Đáng ra nó phải biết giữ thân của nó thì đâu đến nỗi làm khổ mọi người!”. Có thể mẹ tôi còn cho rằng số phận tôi vất vả, rằng kiếp trước tôi tu chẳng ra gì, rằng bây giờ đạo đức suy đồi nên rôi đã vị ảnh hưởng của những ai đó v.v…
Đường nhiên, tôi không thể hành động theo cách thức suy diễn của mẹ tôi được (người mẹ kính yêu trên đời mà tôi vô cùng biết ơn), mặt khác, tôi cũng không có khả năng hành động với tinh thần “fair-play” được. Thật là “tiến thoái lưỡng nan”. Sau khi suy nghĩ rất kỹ, tôi đã quyết đinh không chính thức công nhân “tên giặc ở bản Hoan” là con trai tôi, nhưng tôi đứng ra bảo lãnh cho hắn, tôi cho hắn tiền làm nhà và thỉnh thoảng còn chu cấp vốn cho hắn làm ăn. Bây giờ hắn đã có một cơ ngơi kha khá. Thằng khốn nạn tuy hung bạo những lại có đầu óc (hắn đúng là con tôi thật!), hắn bắt những đứa con trai của hắn đào ao nuôi cá sấu và rắn rết, nuôi gấu và toàn những con chim kỳ lạ để bán lấy tiền, còn con gái thì hắn bắt dệt thổ cẩm… Nhờ trời, bây giờ hắn không còn đi ăn cướp và phá rừng nữa. Cứ khoảng độ vài ba tháng tôi lại lên thăm xem xét một lần. Tóm lại, một lũ con cháu vô thừa nhận của tôi cũng có hạnh phúc theo một ý nghĩa nào đấy!
Ừ, lại nói đến hạnh phúc. Hạnh phúc là gì nếu không phải là “sự tịnh tâm?”. Chúng ta sống ở trên đời, vô tình hay hữu ý, chúng ra đều đã phạm phải rất nhiều điều ác, thậm chí chúng ta còn từng là những kẻ sát nhân nữa mà không hay biết gì cả. Có thể những thằng bé đánh giày kia, những ả “ca-ve”, những người nghèo khó hay những tên lưu manh trộm cướp đã từng là những đứa con cái vô thừa nhận của chúng ta (mà biết đâu chúng ta lại chẳng là con cái của chúng nữa!). Thôi thì xú xí, “chín bỏ làm mười”, chúng ta hãy yêu thường nhay, tha thứ cho nhau. Cầu mong ai cũng có được sự tịnh tâm để sống trọn ở trong cuộc đười tươi đẹp!

*

Câu chuyện trên đây do một quan chức ở Bộ Y tế mà tôi muốn giấu tên kể lại cho nghe. Tôi không tán thành nhiều ý kiến nhận xét của ông, những tôi đồng ý với ông rằng cuộc đời quả là tươi đẹp, tuổi trẻ quả là tươi đẹp. Đương nhiên, kể cả với cách sinh con kiểu ấy.
Thi sĩ người Nga Lermontov từ trong vô thức hiểu rằng cuộc đời là ngắn ngủi và đã biết câu thơ sau đây khi chàng 25 tuổi: “Bởi vì trần thế tối tăm như hầm mộ. Tôi vẫn yêu sự khủng khiếp này…”.

(2001)


------------------------------

Chú thích:

Trước đây em tưởng là truyện này của Nguyễn Huy Thiệp chưa được đưa lên internet nên đã đánh máy lại truyện này. Truyện này được em đánh máy từ một quyển sách mà em cũng không biết nên gọi nó là gì nữa vì ở ngoài bìa ghi là "Nguyễn Huy Thiệp-Tuyển tập truyện ngắn", nhưng bên trong lại ghi là "Nguyễn Huy Thiệp-Truyện ngắn".
So với bản em đánh máy thì trên internet cũng có một số nơi có truyện này. Tuy nhiên, có lẽ do được đánh máy từ các cuốn sách khác nên có sự khác biêt, dù không lớn, so với với bản này.
Ví dụ như
http://5nam.ttvnol.com/tacphamvanhoc/123125.ttvn
hay
http://vietmessenger.com/books/?titl...ythiep&page=33