Càng lớn lên, đạo đức của học sinh càng đi xuống?
Sáng 25/11, Bộ GD - ĐT đã tổ chức Hội thảo về giải pháp nâng cao hiệu quả công tác giáo dục đạo đức, lối sống, phòng chống tội phạm, bạo lực trong học sinh phổ thông. TS. Phùng Khắc Bình, Vụ trưởng Vụ Công tác HSSV (Bộ GD - ĐT) đã đưa ra những biểu hiện đáng lo ngại về đạo đức, lối sống trong một bộ phận HS phổ thông hiện nay.
"Lệch hướng" khi trưởng thành
Số liệu từ một cuộc khảo sát trong 500 HS THCS ở quận 6, TP.HCM cho thấy có 32,2% HS có thái độ vô lễ với thầy, cô giáo; nhiều HS chỉ chào thầy cô khi ở trong trường, còn ra đường thì coi như không quen biết; 38% HS thường xuyên nói tục.
Theo báo cáo của 38 Sở GD-ĐT, từ năm 2003 đến nay, có hơn 8.000 HS tham gia đánh nhau, bị các trường xử lý kỷ luật.
Với 1.043 phiếu hỏi ở 7 trường ĐH, CĐ, THPT, THCS trên địa bàn Hà Nội xoay quanh vấn đề về kỹ năng sống, thì có 95% nhận thức không đầy đủ về kỹ năng sống; 77,7% chưa bao giờ được học kỹ năng sống; 76,4% rất cần được học kỹ năng sống, rất lúng túng khi xử lý các tình huống. (Bà Đỗ Thị Hải - Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu môi trường và các vấn đề xã hội)
Bà Lê Nguyên Hương, Phó Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Nguyễn Huệ (Hà Nội) đã dẫn kết quả khảo sát của Viện Nghiên cứu và phát triển giáo dục Việt Nam.
Cụ thể, tỷ lệ HS đi học muộn ở tiểu học là 20%, THCS 21%, THPT 58%.
Cũng theo khảo sát này, tỷ lệ quay cóp ở tiểu học là 8%, ở THCS là 55%, ở cấp THPT là 60%.
Tỷ lệ nói dối cha mẹ càng lên bậc học cao, tương ứng với 22% - 50% - 64%...
Năm 2004, chỉ có 600 HS, SV nghiện ma túy thì đến năm 2007, con số này đã tăng lên 1.234 HS, SV.
Từ đó, bà Hương nhận định, càng lớn, ý thức đạo đức của HS càng đi xuống và sự gia tăng đột biến của tệ nạn ma túy học đường ngày càng trở thành vấn đề nhức nhối.
Những lệch lạc trên, theo bà Đỗ Thị Hải, Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu môi trường và các vấn đề xã hội là do lứa tuổi 10-19 (HS THCS và THPT) hay gặp những khó khăn không tự mình giải quyết được.
Ở lứa tuổi này, trẻ đang phải tiếp nhận rất nhiều những tác động cả tích cực và tiêu cực từ phía gia đình, nhà trường và xã hội. Chẳng hạn như: internet (web đen), nghiện chat; gia đình không hạnh phúc, ly hôn, bạo lực gia đình và hiện tượng "thương mại hóa" giáo dục,...
Quan tâm "dạy chữ" - lơ là "dạy người"
Nhiều ý kiến tại hội thảo cho rằng, các nhà trường hiện nay chủ yếu quan tâm đến việc dạy chữ mà lơ là đến việc dạy kỹ năng sống, dạy cách làm người cho HS.
Từ thực tế, bà Lê Nguyên Hương cho biết, chương trình giáo dục đạo đức được xuyên suốt từ bé đến lớn.
Cụ thể, ở bậc mầm non là Giáo dục lễ giáo, tiểu học là môn Đạo đức, trung học là môn Giáo dục công dân, nhưng chương trình SGK quá ôm đồm, nặng về lý thuyết, thiếu kỹ năng sống, không tạo được dấu ấn để hình thành nhân cách HS.
Mặt khác, chương trình học quá dày nên không có thời gian tổ chức giáo dục kỹ năng sống. Một tuần chỉ có 1 tiết chào cờ đầu tuần và buổi sinh hoạt lớp thứ 7, với 45 phút nhưng rất nhiều việc phải giải quyết, bà Hương nói.
Ông Mai Sỹ Nhật, Trưởng phòng công tác chính trị HSSV (Sở GD-ĐT Hà Nội) cũng nói thêm: 1 tháng học chỉ có 4 tiết sinh hoạt ngoài giờ, lại chưa được đầu tư thỏa đáng, định hướng không rõ ràng nên hiệu quả không cao.
Bộ GD-ĐT chịu trách nhiệm lớn nhất
Bà Đỗ Thị Hải đề xuất, Bộ GD-ĐT cần xây dựng chương trình giáo dục kỹ năng sống cho từng cấp học, đào tạo đội ngũ giáo viên và đưa vào giảng dạy như một môn học chính khóa, bắt buộc.
Bà Hương thì kiến nghị đưa nội dung giáo dục đạo đức một cách cụ thể hơn. Ví dụ, thế nào là một người tốt, đi xe buýt nhường chỗ cho người già, phụ nữ có thai, con nhỏ,...
Quan trọng nữa là Thành Đoàn nên tổ chức các hoạt động ngoại khóa để hướng các em vào sinh hoạt, không sa đà với các tệ nạn xã hội.
Đồng thời, lồng ghép việc dạy kỹ năng sống vào các trường sư phạm để sinh viên tốt nghiệp ra trường có đủ trình độ dạy cho HS, bà Hương nói.
Theo Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Vinh Hiển, Đoàn Thanh niên và Bộ GD-ĐT chịu trách nhiệm lớn nhất trước xã hội về đạo đức lối sống của HS.
Tới đây, khi lấy ý kiến xây dựng chương trình SGK mới, Bộ sẽ chú trọng tới việc làm thế nào để giáo dục đạo đức, lối sống cho HS hiệu quả hơn, từ mầm non đến phổ thông.
Trước mắt, Bộ sẽ lấy ý kiến đánh giá về nội dung chương trình môn Giáo dục công dân, có đề xuất về đội ngũ giáo viên môn học này. Mặt khác, Bộ cũng đang xây dựng một tài liệu hướng dẫn tích hợp giáo dục kỹ năng sống trong chương trình giáo dục phổ thông hiện hành.
