Thế giới kỳ diệu của phong lan

[thienthanaoden]

Phong lan dụ dỗ ong bướm bằng… hy vọng hão

http://www.vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2001/07/3B9B2868/phonglan.jpg
Phong lan, một loài hoa "thông minh".

Nhiều loại phong lan không hề có mật ngọt, nhưng vẫn lôi kéo được ong bướm đến thụ phấn, thậm chí về mặt này, chúng còn có lợi thế hơn tất cả các loài hoa khác. Lý do là lũ ong bị mê mệt bởi màu sắc sặc sỡ của hoa, nuôi hy vọng sẽ tìm thấy mật, nên càng cố chui sâu vào để tìm kiếm…

Với kết quả nghiên cứu trên, Ann Smithson và Luc Gigord, Đại học Exeter (Anh), đã giải thích được bí ẩn lớn nhất về loài hoa này.

Hai nhà khoa học đã lặp lại nhiều lần một thí nghiệm như sau: Họ kiếm hai giò phong lan giống hệt nhau, phết mật ngọt vào một giò rồi đem treo hai giò ra hai chỗ khác nhau. Sau đó họ thả ra một đám ong và quan sát phản ứng của chúng. Kết quả, đám ong bay tới giò phong lan được phết mật nhiều hơn, nhưng chúng chỉ dừng lại không lâu, vì đã sớm no nê. Trong khi, những chú ong ở giò phong lan kia cứ cặm cụi tìm kiếm, đến nỗi... chân và cánh dính đầy phấn. Thế là, tuy không có mật, nhưng giò phong lan này vẫn gửi đi được nhiều phấn hơn hẳn.

Đây là lần đầu tiên các nhà khoa học chỉ ra rằng, không phải chỉ có mật ngọt mới quyến rũ được ong bướm, mà đôi khi, trí tò mò lại kích thích chúng hơn nhiều. "Có lẽ trong quá trình tiến hoá, phong lan đã đủ thông minh để nhận ra điều đó", Smithson nói.

[thienthanaoden]

Phong lan dụ dỗ ong bằng màu sắc

Trên 70% các loài phong lan không có phấn và mật, thế nhưng chúng vẫn được thụ phấn. Các nhà khoa Cộng hòa Séc mới phát hiện ra rằng, chúng đã bắt chước màu sắc và kiểu dáng của những bông hoa có phấn để dụ dỗ các chàng ong ngốc ngếch.

Những con ong thiếu kinh nghiệm thường chui vào bất kỳ bông hoa có màu sắc sặc sỡ nào vì nghĩ rằng trong đó sẽ có mật. Phấn dính vào chân và cánh của ong sẽ được truyền từ hoa này sang hoa khác, nhờ đó mà những bông hoa không có phấn vẫn được thụ.

Tuy nhiên, những con ong kinh nghiệm có thể phân biệt chính xác màu sắc và kích cỡ của hoa để biết loài nào có mật, loài nào không. Vì thế để "bẫy" ong, một số giống phong lan đã tỏ ra tinh quái khác thường bằng cách cho ra đời những bông hoa giống hệt hoa của các loài phong lan có phấn và mật. Trong trường hợp này, những con ong già đời nhất vẫn bị mắc lừa như thường.

Các nhà khoa học đã quan sát được hàng trăm cặp phong lan như vậy. Thường thì đi với một loài phong lan có phấn (và thường có mật) thì đều có một đến vài loài "ăn ké". Những bông hoa này nhìn bề ngoài rất giống nhau, cùng kích cỡ, cùng màu đỏ hoặc vàng, chỉ có nhụy hoa là khác nhau mà thôi.

[thienthanaoden]

Thế giới kỳ diệu của phong lan

Các nhà khoa học tại Tổ chức bảo tồn động vật hoang dã thế giới WWF đã phát hiện ra 30 loài phong lan mới chưa từng được biết đến tại khu rừng ở Papua New Guinea. Trong đó có những bông phong lan kỳ lạ đầy ấn tượng.

http://vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2006/10/3B9EF563/hoa6.jpg
Bông hoa có hình như chiếc miệng mở rộng này thuộc loài hoa mọng nước Cadetia kutubu, được lấy tên từ hồ Kutubu.

http://vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2006/10/3B9EF563/hoa5.jpg
Ngôi sao cô đơn - loài hoa mới được đặt tên Taeniophyllum.

http://vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2006/10/3B9EF563/hoa4.jpg
Bông hoa có sắc đỏ như ánh mặt trời này thuộc dòng họ Dendrobium, hầu hết là loài biểu sinh, sống trên cây thay vì mặt đất.

http://vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2006/10/3B9EF563/hoa3.jpg
Màu sắc sặc sỡ, hình dáng uốn lượn - loài hoa giống như một tác phẩm nghệ thuật này được mang tên Dendrobium spectabile.

http://vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2006/10/3B9EF563/hoa2.jpg
Dòng họ phong lan tổng hợp mọi đặc tính kỳ lạ nhất trong vương quốc thực vật, và cây Bulbophyllum masdevalliaceum có mọi đặc tính đó.

http://vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2006/10/3B9EF563/hoa1.jpg
Bông hoa có hình mặt cá ngựa Cadetia bổ sung thêm sự đa dạng cho thế giới phong lan tại Papua New Guinea.

[xadieu]

Tui có đứa bạn quê ở Do lộ, thị xã Hà Đông, tỉnh Hà Tây. Quê nó trồng rất nhiều phong lan. Ai muốn mua hoặc muốn tìm hiểu về cách chăm sóc phong lan có thể liên hệ qua tui (Tui ko phải "cò" đâu :rolleyes: ). Muốn tìm hiểu thông tin có thể vào trang Web: http://www.hoaphonglan.org.

[tintin]

Bình ơi
bạn biết tớ rất thích phong lan không
bạn có thể cho tớ biết thêm về phong lan không
trời ạ tớ rất thích trồng nhiều phong lan đi thôi
cảm ơn bạn rất nhiều

[thienthanaoden]

Đáp ứng yêu cầu của An nhé

----------------------------------------

Hình thái sinh sản kỳ lạ của phong lan

Các nhà khoa học đã phát hiện ra một loài phong lan không bao giờ cần đối tác sinh sản - nó có thể tự thụ tinh cho mình bằng một thao tác chưa từng thấy ở thế giới hoa.

Loài phong lan lưỡng tính này không cần tới hoạt động tính dục thông thường của các loài hoa khác. Chúng có thể thực hiện hành vi đó mà không cần sự trợ giúp của chất dính, chim hay một làn gió.

Rất nhiều bông hoa phải dựa vào côn trùng hoặc chim để sinh sản, theo đó chúng gây hấp dẫn bằng một mùi hương ngọt ngào hay phấn hoa ngon lành. Những con chim đói ăn sẽ quệt phấn hoa từ cơ quan sinh sản đực (bao phấn) của cây này và chuyển sang cơ quan sinh sản cái (nhuỵ) của bông khác. Gió cũng giúp quá trình này xảy ra.

Riêng phong lan Holcoglossum amesianum thực hiện một điệu nhảy lắt léo 360 độ để tự thụ phấn cho mình.

http://www.vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2006/06/3B9EB19E/hoa1.jpg

Cơ chế tự thụ phấn của phong lan: (b) Bông hoa mở ra để thụ phấn. (c) nắp bao phấn mở ra. (d) cuống gắn liền với 2 khối phấn hoa vươn lên và (e) uống cong qua cựa hoa, (f) đi vào trong nhuỵ hoa và (g) thả phấn hoa vào khoang nhuỵ.
Trước tiên, chiếc nắp của bao phấn bật lên, làm lộ ra 2 khối phấn gắn với một cuống mềm. Cuống này sẽ vươn lên và uốn mình vượt qua rìa của cựa hoa - bộ phận ngăn cơ quan sinh sản đực và cái của bông hoa. Tiếp đến, nó cong mình đi vào khoang nhuỵ hoa và thả phấn hoa vào đó.

Trong khi hầu hết các loài hoa thụ phấn với bông hoa khác, loài phong lan mới này độc đáo ở chỗ thụ phấn với chính mình. Hành vi tự thụ phấn này có tỷ lệ thành công 50%.

Trong số gần 2.000 cây phong lan H. amesianum mà các nhà khoa học quan sát ở Simao, Trung Quốc, tất cả đều sử dụng chiến thuật tự thụ phấn như vậy. Phương pháp này ra đời trong trình trạng gió quá nhẹ và côn trùng thì không có, đã bổ sung thêm sự đa dạng cho cơ chế sinh sản ở thế giới hoa.

http://www.vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2006/06/3B9EB19E/

[thienthanaoden]

Phong lan chữa suy nhược và yếu sinh lý

http://www.vnexpress.net/Vietnam/Doi-song/2006/03/3B9E7B00/7.jpg
Lan phi điệp (hiroshima-u).

Loài lan phi điệp không chỉ đẹp mà còn giúp chữa chứng suy nhược cơ thể hay thần kinh, đau họng, thiểu năng sinh dục ở nam giới...

Có một loại phong lan cứ đến tháng 3-5 là nở rộ với những chùm hoa xinh xắn màu trắng pha hồng, cánh môi cuộn thành hình phễu có đốm màu tím sẫm ở họng, luôn thu hút hàng đàn ong mật. Ở trạng thái mọc tự nhiên, nó mang tên hoàng thảo dẹt, hoàng thảo cẳng gà, huỳnh thảo, co vàng sào (Thái). Nếu được trồng trên những cành gỗ mục, treo ngoài gió để làm cảnh, nó lại được gọi là lan phi điệp hay phi điệp kép.

Hằng năm, nhân dân ở các tỉnh Lào Cai, Hà Giang, Lai Châu, Lâm Đồng... thường thu hái, chế biến lan phi điệp và đem bán cho các cửa hàng thu mua dược liệu. Cả cây hái về, cắt bỏ rễ và lá, rửa sạch, ngâm nước, ủ cho mềm, bóc bỏ lớp màng mỏng bên ngoài rồi phơi hoặc sấy khô. Dược liệu là những đoạn thân hơi dẹt, có rãnh dọc, chia nhiều đốt gần sít nhau, phía cuống thuôn hẹp, phía ngọn dày hơn, chất chắc dai, màu vàng tươi.

Cây được dùng trong y học cổ truyền với tên thuốc là thạch hộc hay kẹp thảo. Dược liệu đã chế biến có vị ngọt nhạt, hơi mặn, tính lạnh, không độc, có tác dụng bổ dưỡng, thanh nhiệt, sinh tân dịch, chỉ khát. Thạch hộc được dùng chữa hư lao, sốt nóng, khô cổ, ho, đau họng, khát nước thuộc chứng âm hư, nóng trong, đau lưng, chân tay nhức mỏi, ra mồ hôi trộm, thiểu năng sinh dục ở nam giới, di tinh, đau dạ dày, viêm ruột.

Khi dùng, đồ chín, tẩm rượu, thái nhỏ rồi hãm, sắc, tán bột hoặc làm viên uống. Liều dùng hằng ngày: 8-16 g. Nếu dược liệu nhiều, có thể đem đập giập, cắt nhỏ, nấu với 3-4 lần nước, rồi cô thành cao lỏng (cứ 5 kg dược liệu được 1 lít cao). Ngày uống 4-8 ml chia làm hai lần. Dùng riêng hoặc phối hợp với nhiều vị thuốc khác trong những trường hợp sau:

Chữa lao lực, gầy yếu, ho, sốt nóng: Thạch hộc, khiếm thực mỗi vị 40 g; thục địa, hoài sơn mỗi vị 30 g; tang thầm (quả dâu chín), tỳ giải mỗi vị 20 g. Thục địa chưng cách thủy cho mềm, giã nhuyễn. Các dược liệu khác thái nhỏ, sấy khô, sao vàng, tán rây thành bột mịn, rồi trộn chung với thục địa và mật ong (lượng vừa đủ) để làm viên, mỗi viên 12 g. Ngày uống hai lần với nước đun sôi để nguội. Người lớn mỗi lần 1 viên; trẻ em 3-6 tuổi mỗi lần 1/4 viên; 7-10 tuổi mỗi lần 1/2 viên.

Hoặc: Thạch hộc, đẳng sâm mỗi vị 6 g; mạch môn, ngũ vị tử, cam thảo chích, kỷ tử, ngưu tất, đỗ trọng mỗi vị 4 g. Tất cả sắc với 200 ml nước còn 50 ml, uống làm một lần trong ngày.

Chữa suy nhược thần kinh, chóng mặt, hoa mắt, nhức đầu, ù tai, hay quên, khó ngủ: Thạch hộc, kỷ tử, sa sâm, mạch môn, hạ khô thảo, mẫu lệ mỗi vị 12 g; câu đằng 16 g; trạch tả, địa cốt bì, cúc hoa, táo nhân mỗi vị 8 g. Sắc uống trong ngày.

Hoặc thạch hộc, thục địa, quy bản, kỷ tử, hà thủ ô, đương quy, táo nhân, bá tử nhân, khiếm thực, kim anh, liên nhục mỗi vị 12 g. Sắc uống ngày một thang.

Chữa nóng trong, người gầy sạm đen, háo khát, thổ huyết: Thạch hộc, sinh địa, thục địa, đan sâm, sa sâm, thiên môn, ngưu tất mỗi vị 16 g; ngũ vị tử 3 g. Sắc uống.

Chữa di, mộng tinh: Thạch hộc 60 g; thục địa 150 g; táo nhục, hoài sơn mỗi vị 95 g; trạch tả, khiếm thực mỗi vị 70 g; tỳ giải 50 g. Thục địa chưng mềm, giã nát cho vào mật ong, đun sôi; các dược liệu khác phơi hoặc sấy khô, tán nhỏ, rây bột mịn. Tất cả trộn đều làm thành hoàn cỡ 8 g. Ngày uống hai lần, mỗi lần 2 hoàn.

Hoặc thạch hộc, kim anh, mạch môn, sa sâm, khiếm thực, liên nhục mỗi vị 12 g; quy bản 8 g. Sắc uống trong ngày.

Chữa tiểu đường: Thạch hộc, kim anh mỗi vị 16 g sắc lấy 100 ml nước. Hoài sơn, củ súng mỗi vị 12 g tán bột mịn. Uống với nước sắc trên làm hai lần trong ngày.

Chữa viêm bàng quang mạn tính: Thạch hộc, sa sâm, thục địa, ngưu tất, vỏ núc nác mỗi vị 12 g; kim ngân hoa 20 g; tỳ giải, mã đề 16 g. Sắc uống ngày một thang.

Chữa nha chu viêm: Thạch hộc, sinh địa, huyền sâm, sa sâm, quy bản, kỷ tử, ngọc trúc, thăng ma mỗi vị 12 g; kim ngân hoa 16 g; bạch thược 8 g. Sắc lấy 200 ml nước đặc, uống một nửa và ngậm một nửa dung dịch.

Hoặc thạch hộc 4 g; chè xanh 2 g hãm với nước sôi dùng uống hoặc súc ngậm trong ngày có tác dụng bổ âm, làm chắc chân răng.

http://www.vnexpress.net/Vietnam/Doi-song/2006/03/3B9E7B00/

[thienthanaoden]

Kỳ bí thế giới phong lan

http://www.vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2004/04/3B9D1B94/orchid.jpg
Bulbophyllum phalaenopsis.

Trong số hàng chục nghìn loài phong lan đang được trưng bày tại cuộc triển lãm quốc tế, loài được xếp hạng quý giá nhất cũng là cây xấu xí và thối nhất. Nữ hoàng mang tên bulbophyllum phalaenopsis có chiếc lá rủ dài 1,5 m và những bông đỏ như máu tỏa mùi thịt thối.

"Nó trị giá khoảng 10.000 USD, nhưng có nó bạn sẽ chẳng muốn ngửi một bông phong lan nào nữa. Bất cứ ai đi qua cũng phải nhìn xuống chân để xem mình vừa dẫm phải cái gì", Bill Overton, vị giám khảo tại cuộc triển lãm Phong Lan quốc tế lần thứ 24 đang diễn ra tại New York, Mỹ, từ 14 đến 18/4, phát biểu.

Ngược lại, hầu hết trong số hơn 50.000 loài cây đang được trưng bày là những mẫu mực về vẻ đẹp của tự nhiên. Muôn vàn hình thù độc đáo cùng màu sắc rực rỡ toả sáng trong chiếc lều bằng kính mờ khổng lồ. Cuộc triển lãm sẽ được lưu diễn tại Mỹ, Nam Mỹ, châu Á và châu Âu.

Chỉ sau vài tiếng khai trương, bông phong lan hôi thối đã được vinh dự khoác lên mình dải ruy băng dành cho ngôi vị bông hoa giá trị nhất, do Hiệp hội Phong lan Mỹ trao tặng.

Các chuyên gia cho biết cây bulbophyllum phalaenopsis toả mùi ghê sợ là có mục đích của nó. Loài hoa muốn thu hút ruồi bằng cách tạo cho mình một thứ mùi giống như mùi thịt thối. Lũ ruồi sẽ bay tới kiếm ăn trên những bông hoa giống tảng thịt này và từ đó thụ phấn cho bông khác.

Cùng chung mục tiêu quyến rũ kẻ khác là loài hoa mang tên Bee Orchid, bông của nó trông giống như hình con ong. Những con ong thật sẽ đậu lên đó, khi bay đi mang theo phấn hoa trên lưng và thả nguồn sống trên một bông khác.

Nhưng loài phong lan lãng mạn nhất, ít nhất theo cách nhìn của con người, lại là Cattleya. Câu chuyện bắt đầu từ thế kỷ 19, khi những nhà thám hiểm người Anh mang về từ Nam Mỹ các loài thực vật độc đáo. Họ tình cờ bắt gặp một cây lạ thường khi đó chưa nở hoa. Loài cây vô danh này trở thành vật lót lý tưởng cho các cây rau nhiệt đới khác ở trên tàu.

Sau chuyến viễn dương, chiếc cây kỳ lạ bỗng nở ra những bông hoa màu xanh oải hương lộng lẫy. Từ đó ra đời phong lan Cattleya, lấy tên từ nhà làm vườn William Cattley, người có công phát hiện ra nó.

Lãng mạn không kém là câu chuyện về niềm đam mê phong lan của Overton, bắt đầu vào 3 thập kỷ trước. Khi đó ông mới kết hôn và cố công tìm được một cây phong lan hoàn hảo để mang về cho người vợ mới cưới. "Nhưng nó đã chết vì tôi không biết cách chăm sóc ", Overton cho biết, "Vì vậy tôi đã quyết định mua một quyển sách hướng dẫn trồng phong lan".

Nhà sinh vật hiện có hơn 1.800 cây phong lan trong ngôi nhà kính của mình tại Lynnebrook, Long Island. Và giờ ông đã trở thành bậc thầy về loài cây rừng này.

"Phong lan thường ra hoa khi chúng tưởng rằng chúng sắp chết. Nâng niu nó bằng cách tưới nước nhiều chỉ khiến nó trơ ra. Nhưng khi bạn mặc kệ nó còm cõi trong một thời gian, nó sẽ nghĩ rằng mình sắp chết, vì vậy cần phải nở hoa để tái sinh", Overton tiết lộ.

http://www.vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2004/04/3B9D1B94/

[thienthanaoden]

Có 2 trang web về phong lan bằng tiếng Anh:

www.orchidspecies.com và www.orchidmall.com.

Xem thử xem nhé!

[thienthanaoden]

Trị nhện đỏ hại phong lan

http://www.vnexpress.net/Vietnam/Doi-song/Meo-vat/2002/04/3B9BAA1A/hoalan.jpg

Vào mùa khô, phong lan thường bị nhện đỏ gây hại và héo chết. Có người đã sử dụng các loại thuốc trừ sâu nhưng vẫn không hiệu quả. Bạn hãy tham khảo vài lời khuyên dưới đây.

Muốn trừ loại nhện này, phải sử dụng các loại thuốc đặc trị như: Danitol 10EC, Nissorun 5EC, Pegasus 500EC, Comite 73EC, Ortus 5EC, Polo 500EC, Cascade 5EC… Do nhện thường tập trung ở mặt dưới của lá lan và các khe kẽ, nên khi xịt cần đặt ngửa vòi để cho thuốc bám dính.

Không nên xịt thuốc định kỳ vài ngày một lần, phải theo dõi thường xuyên (nhất là trong mùa khô) bằng kính lúp tay, khi nào thấy có nhiều nhện mới xịt thuốc. Làm vậy đỡ tốn kém tiền mua thuốc, công phun xịt, giảm bớt độc hại do hơi thuốc bay vào nhà, khu sinh hoạt… mà còn không làm tăng tính kháng thuốc của nhện.

Sau khi phun xịt, bạn nên cho thêm phân bón lá giúp cây lan nhanh chóng phục hồi.

http://www.vnexpress.net/Vietnam/Doi-song/Meo-vat/2002/04/3B9BAA1A/

[thienthanaoden]

Trồng và chăm sóc hoa phong lan

Phong lan là loài hoa nở lâu ngày và được nhiều người chọn để làm đẹp cho nhà mình. Tuy nhiên, đây là một loại hoa khó trồng, nếu không biết cách chăm sóc, nó rất dễ chết. Dưới đây là một số kỹ thuật trồng.

http://www.vnexpress.net/Vietnam/Doi-song/Meo-vat/2001/07/3B9B2E2F/hoalan.jpg

Trồng trong chậu

Nên trồng vào các chậu đất nung sẽ giúp phong lan phát triển tốt hơn. Chọn chậu có nhiều lỗ thoáng. Trước khi trồng hoa, phải rửa sạch chậu. Nên cho đất to xuống đáy chậu và đất nhỏ trên bề mặt.

Trồng ghép trên thân cây khác

Bạn có thể dùng thân cây còn sống để trồng ghép, nhưng cần tỉa bớt tán nhánh. Chú ý là không phải vị trí nào của thân cây cũng có thể ghép được. Cây chỉ phát triển tốt khi chúng được ghép ở phía ánh sáng ban mai chiếu vào (hướng đông). Cách trồng này thích hợp cho hầu hết các giống lan, đặc biệt là lan rừng.

Nếu muốn ghép lan với các thân cây đã chết, bạn phải cắt cây thành khúc ngắn để dễ treo. Nên chọn những cây mục và bóc vỏ đi vì vỏ sẽ là nơi trú ẩn của côn trùng phá hoại. Buộc một miếng xơ dừa vào thân cây để giữ ẩm rồi buộc chằng lên đó gốc lan. Nếu bạn trồng vào những ngày mưa hoặc thời tiết quá ẩm thì không cần phải buộc xơ dừa.

Trồng thành băng xơ dừa

Chọn xơ của những quả dừa già và khô rồi xé ra từng mảnh to bằng nửa bàn tay. Sắp các mảnh sát nhau thành băng dài trên giàn gỗ hoặc tre và giữ chặt chúng lại bằng 2 thanh nẹp tre. Để tránh úng nước, bạn có thể đục một lỗ nhỏ dưới miếng xơ dừa rồi mới trồng. Sau 2-3 năm, khi xơ dừa đã mục có thể thay băng khác.

Một số điểm cần lưu ý

Khi trồng xong nên để cây ở nơi mát mẻ có độ ẩm cao cho đến khi rễ non phát triển mới chuyển dần ra nơi có ánh sáng phù hợp. Sau khi trồng 1-2 ngày không cần tưới nước ngay vì dễ bị thối cây. Phải thường xuyên quan sát xem đất còn đủ độ ẩm hay đã khô. Cần tưới nước dưới dạng phun sương. Khi rễ cây phát triển đều mới mới bón phân. Có thể bón phân hữu cơ (nước tiểu, phân và xác bã động vật) hoặc vô cơ (có các yếu tố N, P, K).

Nhiệt độ cao làm tăng sự phát triển dinh dưỡng ở cây lan. Vào mùa nắng, nên tăng lượng phân bón cho cây để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng. Không nên để cây ở nơi thiếu ánh sáng vì nó sẽ sinh trưởng kém.

http://www.vnexpress.net/Vietnam/Doi-song/Meo-vat/2001/07/3B9B2E2F/