Các loài cá

[thienthanaoden]

Nguồn : http://vnexpress.net
---------------------------------------------------------------------

Bắt được con cá nhỏ nhất thế giới

Các nhà khoa học Australia vừa tuyên bố bắt được con cá nhỏ và nhẹ nhất trái đất. Nó bé đến mức phải cần đến hàng triệu con thì mới có thể đạt được 1 kg.Các nhà nghiên cứu tại Bảo tàng Australia ở Sydney cho biết con cá Stout Infantfish được phát hiện vào năm 1979 nhưng chỉ đến hôm qua, nó mới chính thức được công nhận thuộc loài Schindleria brevipinguis. Con đực chỉ dài 7 mm, trong khi con cái dài 8,4 mm.Con vật có xương sống nhỏ nhất thế giới hiện nay là cá bống còi. Con đực đài 8,6 mm và con cái 8,9 mm.Cá Stout Infantfish giống một đoạn chỉ ngoằn ngoèo như giun, với đôi mắt khá to so với cơ thể và không có răng, vảy, hay sắc tố da. Nó được tìm thấy tại một hòn đảo bên bờ biển phía đông Australia. Các nhà khoa học đang chuẩn bị để công nhận nó là động vật có xương sống nhỏ và nhẹ nhất thế giới.

http://vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2004/07/3B9D4500/fish.jpg

'Chàng khổng lồ' bao báp châu Phi bị quật ngã

Các nhà nghiên cứu tại miền nam châu Phi hiện vẫn bất lực trước một căn bệnh lạ đang giết chết các cây bao báp khổng lồ. Chúng bị nám đen trong nhiều năm và huỷ hoại dần.
Giáo sư Mike Wingfield thuộc Đại học Pretoria, Nam Phi cho biết thủ phạm có lẽ là một loại nấm, song còn cần nhiều nghiên cứu hơn để giải thích đầy đủ căn bệnh này. Cũng có thể nấm chỉ bám vào thân cây khi cây đã mang bệnh. Giả thuyết khác là sự phá hoại của voi. Loài voi ăn lá cây và làm tổn hại đến thân bao báp, sau đó các sinh vật thứ cấp bắt đầu tấn công.
Cây bao báp rất có giá trị đối với nhiều cộng đồng dân cư ở châu Phi, song giáo sư Wingfield lo ngại giá trị thương mại của nó không đủ lớn để huy động nguồn tài chính cần cho nghiên cứu trên quy mô lớn căn bệnh bí ẩn này.
Bao báp là một loài cây cực kỳ phi thường, giống xương rồng ở khả năng sống trong điều kiện hạn hán nhờ trữ nước trong thân cây. Nó có chiều cao từ 5 đến 20 mét, thường mọc ở các vùng trũng tại châu Phi và Australia, sinh trưởng tới kích cỡ khổng lồ và sống lâu tới 3.000 năm. Một cây bao báp rỗng, cổ xưa ở Dimbabwe lớn tới mức 40 người có thể trú ẩn bên trong. Nhiều cây bao báp mượt và bóng, có màu xám hơi đồng và thỉnh thoảng là màu đồng.
Khi chết, bao báp mục ruỗng từ bên trong và đột ngột đổ sụp xuống, để lại một đống sợi. Một cây cổ có thể tạo ra một hệ sinh thái của chính nó vì bao báp hỗ trợ sự sống cho vô số sinh vật, từ động vật có vú lớn nhất cho tới hàng nghìn sinh vật tí hon chạy ra chạy vào các kẽ nứt trong thân cây. Chim làm tổ trong các cành cây, khỉ đầu chó ăn quả bao báp, vượn mắt to và dơi uống mật cũng như thụ phấn cho hoa. Quả bao báp dài tới 30 cm, chứa axit tartaric và vitamin C. Có thể mút hoặc ngâm quả vào nước để làm đồ uống giải khát. Quả còn được nướng và nghiền để làm đồ uống giống như cà phê. Ngoài ra, vỏ cây được tước lấy sợi để làm dây, chiếu, rổ, giấy, mũ đi mưa, dây đàn và quần áo. Người dân có thể luộc và ăn lá cây. Lá bao báp tươi còn được sử dụng làm thuốc điều trị bệnh thận, hen, vết cắn của côn trùng và nhiều bệnh khác.

http://vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2004/06/3B9D39E3/baobap2.jpg

[thienthanaoden]

Phát hiện con cá xương nặng nhất đại dương

Các nhà khoa học Mỹ đã tìm thấy một con cá thái dương (Mola mola) có thể phá vỡ kỷ lục về cân nặng trong thế giới cá xương ở đại dương. Con vật được bắt bên bờ biển Kamogawa ở Nhật Bản nặng tới 2,3 tấn, trong khi chỉ dài có 2,7 mét.

Cá xương là một nhóm lớn, gồm hai vạn loài cá nước ngọt và nước mặn, cỡ nhỏ từ cá khổng tước đến cỡ lớn như cá tầm, nặng đến trên một tấn (các loài sinh vật biển khổng lồ như cá voi, cá nhám voi... có thể nặng đến chục tấn, nhưng chúng lại thuộc về lớp thú, hoặc lớp cá sụn). Trong nhóm đó, cá thái dương có thể dài tới 4,2 m tính theo chiều dọc (từ đỉnh vây lưng tới chót vây hậu môn) và 3 m theo chiều ngang.

Con cá thái dương siêu nặng trên được tìm thấy vào năm 1996. "Đó không phải là con vật dài nhất, nhưng có thể là con nặng nhất được biết tới", nhà sinh vật học Tierney Thys nói.

http://www.vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2003/05/3B9C7C5E/sunfish.jpg

Kỷ lục về cân nặng trước đó thuộc về một con Mola mola, được bắt vào năm 1908. Con này có chiều ngang 3,1 m, chiều dọc 4,25 m và nặng 2,2 tấn.

Thys và cộng sự đang thực hiện một dự án thu thập thông tin về loài cá thái dương, để tìm hiểu chúng di cư như thế nào và sinh đẻ ra sao. Họ đã gắn thẻ thu phát tín hiệu vệ tinh lên 9 con cá thái dương và sẽ công bố kết quả tìm kiếm trong vài tháng tới.

Thys lo lắng rằng loài cá đồ sộ này đang bị suy giảm do tai nạn mắc và lưới đánh bắt cá. Nhóm nghiên cứu hy vọng dự án của họ sẽ giúp bảo tồn được loài cá ít người biết đến này trước khi chúng biến mất hoàn toàn.

[thienthanaoden]

Phát hiện loài cá ngựa nhỏ nhất thế giới

Các nhà khoa học Canada hôm qua cho biết đã tìm thấy loài cá ngựa nhỏ nhất ở Thái Bình Dương, sau khi nhận thấy rằng chúng không phải là con cháu của một loài mà họ từng biết đến.

Con cá ngựa tí hon này có kích cỡ 16 mm và sống ở rạn san hô tại vùng nước nhiệt đới ở miền đông Thái Bình Dương. Sara Lourie, nhà sinh vật học tại Đại học McGill, Canada, cho biết họ đã nhìn thấy những sinh vật biển màu da cam này từ trước, nhưng nghĩ rằng chúng là con cháu của một loài cá ngựa to hơn.

Loài mới được phát hiện này là bậc thầy về ngụy trang, giúp chúng tránh khỏi việc khai thác bừa bãi của con người. Nhưng Lourie cho biết chúng vẫn đối mặt với mối đe dọa tiềm ẩn khác như dịch vụ du lịch dưới nước. "Thợ lặn và thợ chụp ảnh có thể yêu mến những con vật này đến mức khiến chúng ngạt thở", bà nói.

http://www.vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2003/05/3B9C7A4E/seahorse.jpg

Cá ngựa là sinh vật duy nhất được biết đến mà con đực mang thai. Trước khi phát hiện ra loài mới này, đã có 32 loài cá ngựa được tìm thấy trên thế giới, nhưng một số nhà khoa học tin rằng phải có đến 50 loài.

[thienthanaoden]

Thêm một bí quyết bơi nhanh của cá heo

Các nhà vật lý Nhật Bản vừa khám phá ra cách thức mới giúp cá heo lao đi nhanh hơn: liên tục lột da. Phát hiện này đã bổ sung vào danh mục những đặc điểm tiến hoá kỳ diệu hỗ trợ việc bơi trong nước, như thuôn nhọn cơ thể theo dạng khí động học, nhằm giảm áp lực của nước lên da và giảm ma sát.

Giáo sư Yoshimichi Hagiwara cùng cộng sự tại Viện Công nghệ Tokyo đã quan sát thấy lớp da cá heo tróc vảy liên tục, và cứ sau khoảng 2 giờ con vật lại khoác một bộ da hoàn toàn mới. Quá trình này làm giảm đáng kể hai loại lực cản nói trên và giúp chúng lao đi nhanh hơn.

http://vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2004/06/3B9D3572/caheo.jpg

Để tìm hiểu vai trò của lớp da mềm, dễ tróc này, các nhà nghiên cứu đã sáng chế ra một mô hình máy tính chi tiết mô phỏng dòng chảy của nước qua da cá heo, cũng như quan sát đến từng miếng vảy da và cách thức mà nó rơi ra. Họ nhận thấy sự gợn sóng của lớp da làm giảm lực ma sát. Ngoài ra, những mảng da khi bị lột xuống sẽ phá huỷ các xoáy nước vốn xuất hiện xung quanh bề mặt cá heo và cản đường bơi của nó.

Nhằm kiểm nghiệm mô hình, nhóm đã lập một thí nghiệm mô phỏng bộ da cá heo, bằng cách dùng một chiếc đĩa gợn sóng, trên có gắn các miếng phim nhỏ xíu có thể rơi ra khi nước chảy qua.

Nghiên cứu mở ra hy vọng sẽ giúp chế tạo các con thuyền, tàu biển và tàu ngầm có tốc độ cao hơn, sử dụng công nghệ dựa trên các giải pháp tự nhiên. Hagiwara và cộng sự nay đang cải tiến mô hình dựa trên một vật liệu thí nghiệm bằng caosu-silicon mềm, với mục tiêu mô phỏng bộ da cá heo chính xác hơn.

[thienthanaoden]

Vì sao cá voi mắc cạn?

http://vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2004/07/3B9D4A33/troigiat.jpg
Cá heo, cá voi và nhiều loài thú biển khác thường "tự sát" hàng loạt như thế này.

Hiện tượng cả đàn cá lớn giạt vào bờ đã không còn là quá bí ẩn, ít nhất đối với các bãi biển đông nam Australia. Một phân tích mới đây dựa trên số liệu trong hơn 80 năm đã phát hiện thấy số loài động vật biển có vú bị giạt lên bờ tăng đột biến cứ sau 10-12 năm.

Dường như những đợt "tự tử" hàng loạt này là hậu quả của một hiện tượng thời tiết có tên gọi là gió tây vùng. "Hiện tượng các loài thú biển mắc cạn hàng loạt từng được xem là chuyện ngẫu nhiên hoặc nghi ngờ có liên quan đến những biến động thời tiết lớn như El Nino, tuy nhiên, chưa có bằng chứng nào xác nhận điều đó. Giờ đây chúng tôi đã nhận ra một quy luật rõ ràng", Mark Hindell thuộc Bộ phận nghiên cứu đời sống hoang dã Nam cực tại Đại học Tasmania ở Hobart cho biết.

Tasmania là một trong những điểm nóng trên thế giới thường xuyên bắt gặp hiện tượng này. Cá heo, cá nhà táng và cá voi hoa tiêu là ba loài hay bị mắc cạn nhất trên các bãi cát ở đây.

Nhóm của Hindell đã phân tích dữ liệu về những đợt mắc cạn ở Tasmania từ năm 1920 đến 2002. Trong những thời kỳ cao điểm nhất, mỗi năm vùng biển này đón khoảng 10 lần các loài thú biển giạt vào. Còn ở giai đoạn đỉnh điểm gần đây nhất - năm 1992 - có tới 29 lần. Tìm hiểu dữ liệu ở bang Victoria, thuộc vùng phía nam đảo lớn Australia, các nhà nghiên cứu cũng tìm thấy quy luật tương tự.

Dữ liệu trên đã thúc đẩy nhóm nghiên cứu đi tìm một lời giải thích hợp lý. Họ nhận thấy những đợt mắc cạn này có liên quan tới sự thay đổi nhiệt độ nước biển bề mặt trong mùa hè và áp suất không khí tại mặt biển ngoài khơi Tasmania - hai dấu hiệu chỉ thị cho sự đổi chiều di chuyển của các đợt gió tây vùng băng qua lục địa Australia.

Cứ khoảng 10 năm, những đợt gió trên sẽ gây ra những trận bão lớn và làm mở rộng dòng nước lạnh ở vùng cận cực đang di chuyển về phía bắc tới bờ biển Tasmania. Nhiều loài cá heo nương theo dòng nước này mà đi bởi ở đó rất giàu dinh dưỡng. Khi dòng hải lưu lạnh tiến đến gần bờ, cá heo và cá voi cũng không tránh khỏi giạt vào đó.

Mặc dù quá trình này không giải thích chính xác nguyên nhân đã khiến cá heo mắc cạn, song việc đoán biết những năm đỉnh điểm mà chúng sẽ giạt vào bờ có thể giúp những người cứu hộ xử trí tốt hơn, thậm chí có thể kiểm soát các vùng biển trong những thời kỳ nguy hiểm đó.

[thienthanaoden]

Cá heo cảm nhận được lực quay của trái đất?

Các nhà nghiên cứu đã khám phá ra một hiện tượng kỳ lạ: khi ngủ mơ màng, những chú cá heo ở Bắc bán cầu bơi vòng ngược chiều kim đồng hồ, trong khi đồng loại của chúng ở bán cầu Nam lại bơi thuận chiều.

http://vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2004/09/3B9D6DA0/caheo.jpg

Thông thường cá heo chỉ ngủ với một nửa bộ não, vì thế, chúng không nằm yên một chỗ mà tiếp tục bơi đi khi đang gà gật. Các nghiên cứu trước kia thông báo rằng những lúc đó chúng chỉ di chuyển ngược chiều kim đồng hồ. Hiện tượng này đưa đến một lý giải: có lẽ cá heo chọn hướng bơi là do đặc điểm giải phẫu của não, hay não chúng chứa đựng một cấu trúc bất đối xứng nào đó.

Nhưng khi Paul Manger, một nhà sinh lý học thần kinh cá heo người Thụy Điển, tới làm việc tại Đại học Witwatersrand ở Nam Phi, ông nhận ra rằng tất cả các báo cáo về việc cá heo bơi ngược chiều kim đồng hồ đều xuất tứ từ Bắc bán cầu. Linh cảm thấy có điều bất thường, ông đã tới một trại nuôi cá heo ở địa phương, mang theo một chiếc camera. 4 đêm liền theo dõi đã giúp Manger ghi nhận một kết quả đáng ngạc nhiên, rằng những con cá heo Nam bán cầu này dành 86% thời gian để bơi vòng theo chiều kim đồng hồ.

Đến đây, mọi việc dường như đã sáng tỏ: hướng bơi của con vật phụ thuộc vào bán cầu mà nó sinh sống, và như thế lập luận dựa trên đặc điểm giải phẫu cơ thể cần phải loại bỏ, Manger nói. Hành vi lượn vòng của cá heo dường như gắn liền với "các lực địa cầu".

Phát hiện nghe rất hấp dẫn và thuyết phục, song đối với một số chuyên gia, đó chỉ là trò cười. Andrew Read, người từng nghiên cứu cá heo tại Đại học Duke, Bắc Carolina, cho biết ông chưa tin tưởng lắm, chừng nào người ta chưa quan sát được cá heo khi nó di chuyển từ bán cầu nọ sang bán cầu kia.

Dawn Goley, một chuyên gia về giấc ngủ cá heo tại Đại học Humboldt State, bang California cũng nghi ngờ kết luận này: "Điều đó có thể liên quan tới kích cỡ của quần thể, thói quen của con vật và hình dạng của bể chứa. Tôi không cho rằng có thể đưa ra một nhận xét mơ hồ như vậy", ông nói.

Song, nếu cá heo thực sự quay tròn theo các hướng khác nhau, thì "lực địa cầu" nào đã gây ra điều đó? Một khả năng ở đây là lực Coriolis - hiệu ứng do sự tự quay của trái đất gây ra - tạo nên những dòng chảy trên quy mô lớn cả ở dưới đại dương và trên bầu khí quyển. Các nhà khoa học từng đồng ý rằng chính lực Coriolis là tác giả của hiện tượng nước chảy xoắn ra khỏi ống theo các hướng khác nhau ở Bắc và Nam bán cầu.

"Nếu trên quy mô lớn, các dòng hải lưu biến đổi vì lực Coriolis, thì tôi hình dung rằng cá heo có thể cảm nhận được sự biến đổi đó", David McIntyre, một chuyên gia về Coriolis tại Đại học bang Oregon ở Corvallis, thích thú đồng ý.

Quan sát của Manger cũng cho thấy cá heo dường như bắt đầu bơi, ngừng bơi, hoặc thay đổi hướng khoảng 1 lần sau mỗi 45 giây, tương tự như khoảng trống giữa các nhịp thở của chúng.

[thienthanaoden]

Giải mã bí ẩn của cá voi kỳ lân

http://vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2005/12/3B9E50BA/cavoi.jpg
Kỳ lân biển với chiếc sừng dài. Ảnh: LiveScience

Trong hàng trăm năm, mục đích sử dụng chiếc ngà của kỳ lân biển, hay cá voi kỳ lân, đã làm rối trí các nhà khoa học. Đó là một bí ẩn của sự tiến hóa đi ngược với rất nhiều quy luật về răng của các loài thú được biết đến tới nay.


Một nghiên cứu mới đây phỏng đoán loài cá voi này sử dụng ngà của nó để xác định độ mặn của nước và tìm kiếm thức ăn. Và con đực có thể cọ xát ngà vào nhau như là một giác quan chưa hề được biết tới.

Kỳ lân biển có chiều dài 4-4,5 mét và cân nặng khoảng 1-1,6 tấn. Nhiều con có một chiếc răng (hay ngà) dài 2,4 mét, trổ ra ở bên trái của hàm trên. Rãnh xoắn độc nhất trên chiếc ngà này, sự bất cân xứng của nó sang phía trái và sự hiện diện kỳ lạ của nó trên hầu hết các con đực và một số con cái đều là những đặc điểm độc nhất vô nhị về răng trong các loài thú.

Sau 4 chuyến đi tới vùng Bắc cực cận Canada để nghiên cứu kỳ lân biển, Martin Nweeia từ Trường Nha khoa Havard đã khám phá ra rằng răng của kỳ lân biển, mặc dù bề ngoài cứng rắn, song lại có khả năng nhạy cảm đáng nể. Với 10 triệu mối liên kết thần kinh nhỏ xíu chạy từ trung tâm thần kinh của ngà tới bề mặt bên ngoài, chiếc ngà giống như một cái màng có bề mặt ngoài cực nhạy và có thể phát hiện những thay đổi rất nhỏ trong nhiệt độ, áp suất nước biển.

Vì kỳ lân biển có thể phát hiện những thay đổi nhỏ trong nước, chúng có thể nhận ra độ mặn của nước cũng như những xao động xung quanh con mồi, và điều này sẽ giúp chúng sống sót trong môi trường băng giá Bắc cực.

Trước kia, các nhà khoa học đã đưa ra nhiều giả thuyết để giải thích về mục đích và chức năng của chiếc ngà này, mặc dù chưa có ý kiến nào được chấp nhận dứt khoát. Một trong những giả thuyết phổ biến cho rằng chiếc răng dài kỳ lạ được dùng để thể hiện sự gây hấn giữa các con đực, trong cuộc chiến giành ngôi thứ. Giả thuyết khác cho rằng đó là một đặc điểm giới tính phụ, giống như bộ lông của chim công đực hay chiếc bờm sư tử đực.

Phát hiện mới đây đã mở ra hướng mới trong điều tra khoa học

[thienthanaoden]

Thay đổi điệu hát để hấp dẫn bạn đời

http://www.vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2000/12/3B9AD1F6/grooves.jpg
Cá voi lưng gù với chiếc vây khá dài.

Các chú cá voi lưng gù đực ở ngoài khơi bờ biển đông của Australia đang “thử nghiệm” những giai điệu mới. Tất cả nhằm quyến rũ các con cái. Có thể chúng đã học những bài hát này từ một nhóm cá voi lưng gù Ấn Độ Dương.

Giữa năm 1995 và 1998, các nhà khoa học của Trung tâm nghiên cứu biển tại Đại học Sydney đã phân tích hơn 1.000 giờ hát của cá voi lưng gù. Kết quả thu được là những thông tin rất thú vị: Vào cuối năm 1997, những bài hát quen thuộc của cá voi lưng gù hầu như không còn tồn tại, chúng đã biến mất hoàn toàn. Nhưng vào năm 1998 khi các nhà nghiên cứu quay trở lại để ghi âm, một bài hát mới tinh đã ra đời thay thế cho giai điệu trước đây.

Giả thiết đưa ra là những bài hát này đã được các chú cá voi vùng Ấn Độ Dương áp dụng rất thành công trong việc thu hút kẻ khác giới. Vì vậy, cá voi lưng gù vùng biển đông nhanh chóng bắt chước bản nhạc kỳ diệu trên với hi vọng gây sự chú ý tới cá voi cái.
Michael Noad, một nhà nghiên cứu cá voi tại Trung tâm cho biết: “Bài hát của cá voi lưng gù trên bờ biển đông đã thay đổi. Tuy nhiên, nó không thay đổi bởi quá trình tiến hoá mà là do được làm quen với một bài hát mới tinh và rất “lãng mạn” khác. Vì vậy, đây đơn thuần là cuộc cách mạng trong “văn hoá” của chúng hơn là một sự tiến hoá”.
Giống như âm nhạc của hầu hết các con đồng loại, cá voi lưng gù hát những giai điệu dài nhất và phức tạp nhất trong thế giới động vật. Đó thường là một chuỗi các âm thanh rên rỉ, than vãn, kêu la, chiêm chiếp, tiếng rền và tiếng gáy pha trộn với nhau, tạo nên những bản nhạc khá “du dương” kéo dài 5-35 phút. Tuy những bầy cá khác nhau có kiểu hát khác nhau, nhưng tất cả các con đực trong cùng một nhóm thường hát chung một giai điệu. Những điệu hát này thay đổi dần theo thời gian, và sự thay đổi đó được tất cả các con trong bầy tuân theo.

Cá voi lưng gù có mặt trên tất cả các đại dương lớn. Chúng xếp thứ năm về kích thước trong số tất cả các loài cá voi khổng lồ: có thể dài tới 15,2 m và nặng 50 tấn. Những con đực trưởng thành nhỏ hơn con cái một chút. So với các loài cá voi khác, cá voi lưng gù có vây trước khá dài. Cái tên “lưng gù” xuất hiện là do cách thức chúng cong lưng lên khỏi mặt nước khi bắt đầu lặn sâu xuống.

Trước khi việc săn cá voi thương mại diễn ra, số lượng của loài cá voi này trên tất cả các đại dương vào khoảng 100.000 con. Đến nay đã giảm xuống chỉ còn khoảng 10.000 con. Cá voi lưng gù hiện được xếp vào loài cần bảo vệ trên toàn thế giới.

[thienthanaoden]

Cá cảnh cái rất cá tính khi lựa chọn bạn tình

http://www.vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2001/09/3B9B442B/cavang.jpg
Cá vàng cái đã ngửi thấy bạn tình.

Một số cá cảnh cái tỏ ra kén chọn kỳ lạ trong việc lựa chọn những con đực. Nhiều chàng có đầy đủ các tiêu chuẩn "kẻng trai" như màu sắc sặc sỡ, vây, đuôi dài... đến gạ gẫm, nhưng nếu không vừa ý, các nàng vẫn nhất định xua đuổi, dù phải chịu cảnh lẻ loi giữa mùa giao phối.

Ở các loài động vật khác, con đực thường có các động tác thể hiện mình để quyến rũ con cái, ví dụ công đực xù lông cánh và cổ để gây ấn tượng, hoặc hươu đực trình diễn cặp sừng kiêu hãnh của chúng để gây sự chú ý. Trong những trường hợp này, con cái luôn ngưỡng mộ các con đực với những nét đẹp rất chung, ví dụ như màu lông vàng mượt, sừng dài, to lớn...

Tuy nhiên, ở loài cá vàng Guramis thì mọi chuyện lại khác, con cái có thẩm mỹ rất riêng. Một con đực được coi là đẹp với con này, chưa chắc đã làm vừa lòng các con khác và ngược lại. Thậm chí nhiều anh chàng nhỏ bé, xấu xí, bị xua đuổi ở ao này, đem thả sang ao khác lại được các nàng vồ vập.

Phát hiện trên của Rob Brooks, ĐH New South Wales (Australia) giải thích hiện tượng đa sắc và đa dạng của các loại cá vàng: Con cái không thích một típ đực nhất định như ở các loài khác. Các con đực có màu sắc và độ lớn khác nhau đều có cơ hội duy trì nòi giống, nếu chúng lọt vào mắt xanh của một con cái nào đó. Các nhà khoa học cho rằng, rất có thể cá vàng cái lựa chọn bạn tình bằng "khứu giác". Mỗi con đực có một mùi vị nhất định, nếu con cái "đánh hơi" thấy hợp, nó sẽ đồng ý.

"Trong tự nhiên, có lẽ cá vàng có cách lựa chọn bạn tình giống người hơn cả", Brooks nói. "Phụ nữ cũng không chỉ chọn chồng bằng mắt mà còn bằng mũi". Theo đó, mỗi người đàn ông có một mùi khác nhau, liên quan đến một loại protein đặc biệt trong hệ thống miễn dịch, có tên là MHC (có tác dụng chống sự tấn công của dịch bệnh). Theo bản năng, phụ nữ sẽ đánh hơi được loại MHC đàn ông thích hợp với mình, để sinh sản những đứa con khoẻ mạnh nhất.

[thienthanaoden]

Cá chọn bạn đời bằng ánh sáng cực tím

http://www.vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2002/05/3B9BC0BA/ca.jpg
Cá khổng tước đực trông quyến rũ hơn dưới ánh sáng cực tím.

Ở loài cá khổng tước và cá amarillo (Nam Mỹ), con cái thích những “chàng” mà chúng đã nhìn thấy dưới ánh sáng cực tím, hơn là những “gã” xuất hiện trong ánh sáng thường đã bị lọc bỏ vùng phổ đó.

Kết quả này gợi ý các nhà bảo tồn nên nhìn nhận lại việc chọn bạn tình và “xe duyên” của các loài cá theo một quan điểm mới.

Theo một báo cáo đăng trên tạp chí Nature mới đây, Constantino Macias Garcia thuộc Viện Sinh thái, Đại học Tổng hợp Quốc gia Tự trị của Mexico, cho rằng mang cá và những sọc vằn trên cơ thể con đực chỉ hấp dẫn con cái khi được thành phần cực tím trong ánh mặt trời chiếu tới.

Không chỉ có cá, mà bò sát, lưỡng cư và chim cũng có thể sử dụng tầm nhìn bằng tia cực tím. Julian Partridge của Đại học Bristol, Anh, một thành viên của nhóm nghiên cứu cá khổng tước, 5 năm trước đây cũng đã phát hiện chim có khả năng chọn bạn tình bằng bức xạ loại này.

Tia cực tím không phải là nhân tố duy nhất trong việc lựa chọn "đối tượng" của động vật, nhưng theo Partridge, nhân tố này cần được tính đến trong các thí nghiệm về hành vi của cá và các loài khác.

[thienthanaoden]

Cá heo dụ dỗ bạn gái bằng giọng hát trầm

http://www.vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2002/06/3B9BD568/a.jpg
Các phương tiện trên biển đang đe dọa cuộc sống của cá heo Phần Lan.

Cá heo Phần Lan và cá heo xanh tấu lên những bản nhạc trầm, phát ra từ cổ họng con đực để quyến rũ con cái. Phát hiện này của các nhà khoa học Mỹ đã giải thích câu hỏi vẫn tồn tại lâu nay: Vì sao cá heo hát.

Nhờ lắp đặt một hệ thống thu thanh cực nhạy, nhóm nghiên cứu của nhà sinh học Donald Croll, Đại học California ở Santa Cruz đã thu được những âm thanh của cá heo dưới đại dương. Họ phát hiện một điều bất ngờ: Ở các đàn cá heo Phần Lan và cá heo xanh, chỉ các con đực hát. Với giọng trầm, lan xa hàng trăm kilomét, chúng cố gắng gây sự chú ý cho những con cái ở trong phạm vi xa nhất.

Tiếng hát tình ái này rất quan trọng với hai loài cá heo này bởi vì chúng sống khá đơn lẻ. Đôi khi trong phạm vi đường kính vài chục kilomét chỉ có một con duy nhất. Vì thế cơ hội giao phối của chúng không lớn như ở các loài cá heo khác, như cá heo Nhật Bản chẳng hạn.

Các nhà khoa học cũng cảnh báo rằng, với các phương tiện sonar đặt dưới đáy biển hiện nay, nhất là ở các chiến hạm quân sự, tín hiệu của cá voi đực có thể bị gây nhiễu, không lan xa được. Điều này có thể làm giảm cơ hội giao phối của cá heo vì chỉ có những con cái ở phạm vi gần mới nghe được tín hiệu của con đực.

[thienthanaoden]

Mang thai... 55 đứa con

http://vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2006/07/3B9EB74D/camap.jpg
Cá mập búa. Ảnh: zoo.ogresnet.com

Một con cá mập búa bị bắt trong tháng 5 vừa qua tại Florida, Mỹ, có thể sẽ đi vào kỷ lục guiness của thế giới với việc mang thai tới 55 đứa con - số lượng lớn nhất mà các nhà khoa học từng bắt gặp.

Nhóm nghiên cứu tại Phòng thí nghiệm biển Mote, nơi xác con cá mập được đưa về để khám nghiệm, cho biết những cái thai gần như đã đủ tháng và chỉ còn vài ngày nữa sẽ chào đời. Con cá mẹ, cân nặng 580 kg, được xác định ở độ tuổi 40-50.

Trước kia, người ta tin rằng cá mập búa chỉ sinh mỗi lứa từ 20 đến 40 con.

"Mặc dù rất biết ơn bác ngư dân đã gửi mẫu vật tới Mote, và chúng tôi đang hiểu được nhiều điều về loài sinh vật này từ nó, nhưng chúng tôi vẫn rất buồn khi thấy có quá nhiều cá mập con trong bụng con cá mẹ đang chuẩn bị lọt lòng như vậy", tiến sĩ Robert Hueter, giám đốc trung tâm nghiên cứu cá mập của Mote, nói.

Con cá bị bắt ngoài khơi vùng Boca Grande hôm 23/5.

[thienthanaoden]

Loài cá voi hiếm sống thọ gần 2 thế kỷ

http://vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2006/07/3B9EBF70/cavoi.jpg
Một con cá voi bowhead nhô lên mặt biển Canada. Ảnh: Nationalgeographic

Nghiên cứu mô mắt của loài cá voi bowhead quý hiếm, các nhà khoa học phát hiện ra rằng một vài cá thể có tuổi thọ vượt xa con người nhiều thế hệ. Ít nhất 1 con đực đã sống tới 200 năm.

"Khoảng 5% dân số của loài cá này sống vượt ngưỡng bách niên và trong một số trường hợp tới 160-180 tuổi", Jeffrey Bada, một nhà hoá học biển tại Viện Hải dương học Scripps ở La Jolla, California, Mỹ, cho biết.

"Chúng thực sự là những động vật già nua, có lẽ là nhóm động vật cao niên nhất trên trái đất", ông tiếp tục.

Bowhead, còn được biết đến với tên gọi cá voi Greenland, là loài cá voi có tấm sừng ở hàm (thay cho răng), dùng để lọc thức ăn từ nước biển. Chúng sống ở Bắc cực. Con trưởng thành có thể dài tới 18 mét và nặng hơn 100 tấn.

[thienthanaoden]

Quái vật cổ đại nhai sống cá mập

http://www.vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2006/11/3B9F0E19/fish.jpg
Ảnh: Sciam.

Đó là một sinh vật biển dài 10 m, nặng 4 tấn và có hàm răng sắc nhọn mở ra một cách thình lình với lực cắn nặng tới 5 tấn. Con vật có thể nhai bất cứ thứ gì trong đại dương lọt vào tầm ngắm của nó.

Các nhà khoa học giờ đây nhận định, loài cá cổ đại này, Dunkleosteus terrelli, có thể là vị vua đầu tiên của các loài thú dữ. Sinh vật sống 400 triệu năm trước và có thể xé xác cá mập ra làm đôi chỉ bằng một phát cắn.

Nghiên cứu cho thấy Dunkleosteus có bộ hàm khoẻ nhất trong mọi loài sinh vật biển từ trước tới nay, ngang ngửa với sức mạnh của T-rex và các loài cá sấu hiện đại khác.

"Dunkleosteus có thể ăn tươi nuốt sống bất cứ thứ gì trong môi trường của nó", Philip Anderson, nhà nghiên cứu đứng đầu tại Đại học Chicago, Mỹ, nói. Con vật là kẻ ăn thịt thống trị vào thời đó.

Anderson và Mark Westneat, tại Bảo tàng Field ở Chicago, đã sử dụng hoá thạch Dunkleosteus để tạo nên một mô hình máy tính về các cơ và lực cắn của nó. Họ tìm thấy sinh vật có thể cắn mạnh với lực lên tới 5 tấn. Và nó mở hàm rất nhanh, chỉ trong 1/50 giây, để tạo ra một lực hút các con mồi vào trong miệng. Các loài cá thường chỉ có lực cắn mạnh hoặc cú cắn nhanh, chứ không có cả hai.

Dunkleosteus là thuộc nhóm placoderms, nhóm cá dữ tợn thống trị hệ sinh thái biển vào kỷ Đevon, khoảng 360-415 triệu năm trước. Sức cắn mạnh mẽ của nó cho phép con vật ăn được các sinh vật mạnh khác vào thời đó như cá mập và động vật chân đốt.

[thienthanaoden]

Ngôn ngữ cá voi phong phú hơn chúng ta tưởng

http://www.vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2006/12/3B9F0E9A/whale.jpg
Một con cá voi lưng gù. Ảnh: Reuters

Cá voi lưng gù sử dụng tới 35 âm thanh trong các hoạt động giao tiếp. Chúng còn có những "trường ca" dành cho việc tìm kiếm bạn tình, một nghiên cứu được tiến hành tại Australia cho thấy.

Trước đây, các nhà khoa học cho rằng cá voi lưng gù giao tiếp với nhau bằng một vài âm thanh, trong đó có những tiếng kêu đơn giản báo hiệu có cá và một số "ca khúc" khá phức tạp từ những con đực khi tìm và chinh phục bạn tình.

Để nghiên cứu sâu hơn, các nhà khoa học tại Đại học Queensland (Australia) đã theo dõi những âm thanh và hoạt động của cá voi lưng gù khi chúng di chuyển từ Nam Cực - nơi đẻ trứng của các loài cá voi - về Australia dọc theo bờ biển phía đông nước này.

"Điều bất ngờ nhất là chúng giao tiếp với nhau bằng 35 kiểu âm thanh khác nhau, trong khi chúng tôi nghĩ rằng con số đó cùng lắm là 10", Rebecca Dunlop, trưởng nhóm nghiên cứu, phát biểu.

Khi ở sâu dưới nước, cá voi lưng gù tạo ra các âm thanh bằng miệng. Còn khi ở trên mặt nước, chúng tạo âm thanh bằng cách đập đuôi hoặc vây xuống nước.

Các nhà khoa học phát hiện ra rằng những âm thanh đó dường như rất quan trọng với cá voi trong cuộc sống hằng ngày, chẳng hạn như giúp mẹ con cá voi giữ liên lạc với nhau. Các con đực và con cái dường như có những âm thanh đặc thù riêng.

Cá voi đực sử dụng những âm thanh phức tạp để quyến rũ những con cái. Điều này cho thấy âm thanh là tín hiệu tình dục cơ bản trong những bản "tình ca" của cá voi. Về phương diện tỏ tình, cá voi lưng gù có phương pháp khá giống một số loài chim. Chỉ có điều, ở chim, độ dài của "bài hát" hoặc độ lớn của âm thanh mới là tín hiệu tình dục.

Một nghiên cứu được công bố hồi đầu năm khẳng định rằng những ca khúc yêu đương của cá voi có quy luật ngữ pháp rõ ràng.

Thú vị hơn, nhóm của Dunlop nhận thấy một số âm thanh chỉ xuất hiện ở những con độc thân. Điều này cho thấy chúng không chỉ được sử dụng trong các hoạt động giao tiếp.

Nghiên cứu có thể giúp các nhà khoa học hiểu được những tiếng động từ tàu bè và các loại tiếng động khác do con người tạo ra tác động đến đời sống của cá voi thế nào.

"Những âm thanh do con người gây nên xuất hiện ngày càng nhiều ở các đại dương. Chúng ta khó mà biết chúng tác động tới cá voi như thế nào nếu không biết được chúng giao tiếp với nhau ra sao trong một môi trường không có tạp âm", Dunlop nhận định.

http://www.vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2006/12/3B9F0E9A

[thienthanaoden]

Trái đất ấm lên khiến cá sấu cái bị 'ế'

http://www.vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2006/11/3B9F0E9B/cro.jpg
Ảnh: Livescience.com.

Nhiệt độ khí hậu ngày càng cao làm tăng thêm số lượng cá sấu cái và giảm số cá sấu đực. Viễn cảnh này có thể đẩy một số loài cá sấu vào tình trạng tuyệt chủng.

Giới tính của cá sấu được quyết định bởi nhiệt độ ở hang trong quá trình ấp trứng. Nếu nhiệt độ trong hang vào khoảng 32-33 độ C, trứng sẽ nở ra cá đực. Còn nếu nhiệt độ lớn hơn hay nhỏ hơn khoảng đó sẽ tạo ra con cái. Thông thường, nhiệt độ thay đổi từ phía trên tới phía dưới của hang, khiến trứng nở ra cả con đực và con cái.

"Chỉ cần mức chênh lệnh nhiệt độ từ 0,5 tới 1 độ C, tỷ lệ giới tính của cá sấu đã khác đi rất nhiều", Alison Leslie, chuyên gia tại Đại học Stellenbosch (Nam Phi), cho biết. "Khi nhiệt độ tăng, số lượng con cái cũng sẽ tăng. Tình trạng này có thể dẫn tới sự biến mất của một số loài cá sấu".

Trong khi đó thì các nhà khoa học đều khẳng định rằng trái đất sẽ còn tiếp tục nóng lên trong vài thập kỷ nữa.

Alison Leslie là một trong những nhà khoa học hàng đầu của Viện Nghiên cứu cá sấu Earthwatch, thuộc dự án Okavango Delta ở Botswana.

http://www.vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2006/11/3B9F0E9B

[thienthanaoden]

Âm thanh đa dạng của các loài cá

http://vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2006/12/3B9F1D82/ca.jpg
Ảnh: vassar.

Càng ngày các nhà khoa học càng phát hiện ra nhiều cơ chế lạ thường của các con cá khi tạo ra những tiếng thì thầm bí ẩn, tiếng gầm gừ hay đập thình thịch để thu hút bạn tình và xua đuổi kẻ thù.

Một trong những trường hợp kỳ lạ là những con cá ngựa tạo ra tiếng gõ bằng chính đầu của mình. Chúng gõ phần sau của sọ vào cái bờm hình ngôi sao ở phía sau.

Phát hiện này và những phát hiện khác trong những năm gần đây cho thấy âm thanh của cá không chỉ là những tiếng kêu to kéo dài mà còn là những tiếng thì thầm ngắn ngủi chỉ kéo dài 5-10 phần nghìn giây, nhà nghiên cứu Timothy Tricas tại Đại học Hawaii ở Manoa cho biết.

Hiện có hơn 25.000 loài cá, nhiều hơn bất cứ động vật có xương sống nào trong lịch sử. "Chúng ta biết đến ít nhất 1.000 loài cá tạo ra âm thanh, bằng vô số nhiều công cụ khác nhau. Trong đó chúng ta mới chỉ tìm hiểu được rất ít", Tricas nói.

Tricas và cộng sự đã tìm hiểu dòng họ cá bướm, bao gồm 126 loài với màu sắc sặc sỡ và đường nét ấn tượng sống tại các rặng san hô trên thế giới. Một nhóm trong dòng họ gồm 80 loài là những con cá duy nhất được biết đến kết hợp bong bóng - tăng khả năng nghe - với đường song song 2 bên cơ thể - giúp nhận ra sự chuyển động của nước. Điều này giống như ở con người nghe âm thanh thông qua đôi tai nối với một ít sợi tóc.

Sử dụng những máy camera dưới nước và máy ghi âm tại rặng san hô ở Hawaii, Tricas và cộng sự đã phát hiện cá bướm tạo ra vài kiểu tiếng động chỉ kéo dài 10 đến 150 phần nghìn giây bằng cách đập đuôi, gõ vây, căng vẩy, gầm gừ và nhảy nhót.

Cá bướm có thể đã kết nối bong bóng với đường gân 2 bên bởi chúng không có một cơ chế nào để tạo ra âm thanh to. Chúng chỉ có thể tạo ra những tín hiệu yếu ớt. "Chúng tôi cũng biết rằng cá bướm bơi rất gần nhau. Do chúng chỉ có thể thầm thì với nhau nên phải bơi gần mới có thể nghe được", Tricas nói.

Một loài cá khác mà các nhà khoa học đã điều tra là cá ngọc trai. Chúng sống trong các sao biển hay hải sâm. Trong khi một số loài cá giao tiếp bằng cách kéo giật bong bóng lên xuống bằng cơ, thì cá ngọc trai lại chuyển động cơ chậm hơn rất nhiều để tạo ra âm thanh mạnh với tần suất thấp nhằm thông báo sự có mặt của mình, từ sâu trong hang ổ. Đó là một hệ thống cải tiến mà chưa từng ai biết tới.

Nghiên cứu các loài cá có thể làm hé mở tia sáng về sự tiến hoá của khả năng giao tiếp và nghe, cùng các hành vi liên quan như tìm kiếm bạn đời hay bảo vệ lãnh thổ.

http://vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2006/12/3B9F1D82

[thienthanaoden]

Cá biển có thể thay đổi giới tính

http://vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2006/09/3B9EE222/fish.jpg
Ảnh: gofishdirect.

Những con cá biển đầu xanh nhỏ tuổi sống trong các rặng san hô có thể thay đổi giới tính tuỳ theo bầy đàn mà chúng chung sống.

"Rõ ràng ảnh hưởng xã hội quan trọng với cá biển đầu xanh khi chúng quyết định trở thành đực hay cái từ khi còn nhỏ", Philip Munday, tại Trung tâm nghiên cứu rặng san hô tại Đại học James Cook ở Australia, cho biết.

Loài cá đã phát triển một cấu trúc giới tính linh hoạt để gia tăng cơ hội sinh sản của chúng. Ban đầu chúng chỉ là những ấu trùng không có giới tính xác định, khi phát triển chúng sẽ trở thành con đực hay con cái.

Những con non sẽ dễ chuyển thành cái hơn khi chỉ có một ít con khác trong khu vực bởi chúng sẽ có cơ hội giao phối nhiều hơn. Còn nếu có nhiều con cá cái trong cộng đồng, chúng sẽ chuyển sang thành đực.

"Điều này cho thấy giới tính không hề được xác định trước như ở động vật có vú và chim", Munday giải thích.

Ngoài ra, một số con cá có thể chuyển đổi giới tính cho dù đã lớn, phụ thuộc vào môi trường sinh sản.

"Khi cá chuyển từ con cái trưởng thành sang con đực trưởng thành, cuộc thay đổi rất khốc liệt. Chúng sẽ trông hoàn toàn khác, bộ phận sinh dục thay đổi, hành vi thay đổi và toàn bộ cuộc sống cũng đổi khác", Munday nói.

[thienthanaoden]

Tìm thấy 'hoá thạch sống' của loài cá mập ma

http://vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2007/02/3B9F31ED/camapma.jpg
Một con cá mập ma. Ảnh: Tân Hoa Xã.

Rất ít người trên thế giới từng nghe nói về một loài cực kỳ hiếm gặp có tên gọi cá mập ma. Song người Nhật Bản đã khám phá ra một sinh vật cổ đại này còn sống, và thậm chí còn thả chơi trong một hồ nước.

Không may, con vật đã chết hôm 27/1 vừa qua.

"Chúng tôi đã đưa nó ra hồ và cho công chúng xem", một quan chức Công viên Biển Tokyo nói. Các nhân viên của vườn thú này đã tìm thấy con cá mập ở vịnh Tokyo khi họ đi thuyền với một ngư dân địa phương hôm 25/1.

Con cá mập xám mũi dài mắc vào lưới ngư dân ở độ sâu khoảng 150 tới 200 mét, có chiều dài khoảng 1,3 mét.

http://vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2007/02/3B9F31ED/camapma2.jpg
Cá mập ma. Ảnh: Tân Hoa Xã.

"Cá mập ma vẫn thường bị bắt, nhưng hiếm khi ở trạng thái còn sống. Lần này, chúng tôi đã có thể ghi nhận cách bơi của chúng. Sau khi nó chết, chúng tôi đã giải phẫu để tìm hiểu kỹ hơn", ông nói.

Sinh vật này chỉ tìm thấy trong vùng nước sâu ngoài khơi Nhật Bản, Nam Phi, và trong một trường hợp kỳ lạ là ở Ấn Độ Dương. Rất ít thông tin về cuộc sống của nó được ghi nhận.

Giống với những con cá mập thời tiền sử, cá mập ma có những chiếc răng giống cái dùi và bộ hàm lồi ra, chứng tỏ nó là một kẻ săn cá.

http://vnexpress.net/Vietnam/Khoa-hoc/2007/02/3B9F31ED/